Verzameld dichtwerk. Deel 2. Epische poëzie

(2007)–Karel van de Woestijne– rechtenstatus



[pagina 167]
De terug-tocht
[pagina 169]
o Gij, die eens dit woord vernemen moogt; die dit mijn woord ten boôm bezinken laat aldaar het zaad ontkiemt, dat wordt de bloem van uw gedachte, (en ze is de geur die rijst aldaar ge treedt, en van uw wezen kleedt, van uw gevoelen en uw weten kleedt, de wegen van uw leven); - vrienden, gij, die dit zult lezen, en den hart-klop hoort die zacht of angstig hamert in mijn woord; gij, die me leest, en in den hand-palm voelt hoe van mijn zang u vromer 't voorhoofd zoelt; en voelt uw lippen drooger, en 't gehijg drooger van uwe keel, wanneer ik zwijg: vrienden, ik weet, nóg zult gij hongrend zijn na de arme spijzen van dit vreemd festijn; gij zult niet rijker zijn ten zoldre, van den schaarschen kern die bléef ten wuiv'gen wan; maar word' de spijs u warrem bloed, en laat tot duizendvoudig zaad ge rijpen 't zaad: dan staat ge rijk en schoon in de eêle gloor, o vrienden, van 't geluk dat ik verloor...
[pagina 170]
Weet: ik ben Orpheus, die gewonnen werd van vorst Oiagros bij Kalliopè. Zij was, mijn moeder, van het Negental dat maakt den negen-klank uit van den zang, zooals Apolloon hem te deelen wist naar negenvoud'ge wijze, al in den mond der Muzen, daar ze staan, elk eigner klank geschakeld in den keten des akkoords van wetenschap en schoonheid, van vernuft en blijde ontvangenis der zinnen; zij die heeten naar bedieden van hun kunst: Kalliopè, de schoon-getoonde, die te reden leert en zingen helden-daad; Kleio, de roemende, welke den roem verkondigt van rijke geschiedenis; Euterpè dan, moeder der zoete vreugd die zingt uit liedren, fluiten, en het spel van snaren; dan: Thaleia, zij die bloeit in geestig spel van zeden; Melpomeen die klaagt in treur-spel; en Terpsichorè, dans-zatte, die aldoor tot nieuwen dans heeft reede zolen en een mond vol wind; Erato, die bemint, van 't liefde-lied de zachte en zuchtens-zieke moeder; en hemelsche Oerania die kloot aan kloot des hemels weet en wijst; en eindlijk zij die álle zangen kent, en zingt háar zang bij monde van haar zustren, waar zij elk heffen een eigen zang: Polhumnia.
[pagina 171]
Zij waren negen zust'ren, en ik was het kind van één der negen, maar ik was het lieve kind van alle negen. - En ik wies in hare hoede, licht van hoofd en ras in daden, en van leen'ge kracht in hare kunst, aan dans en zang, aan spel en weten. En zóó was ik ook aldra het lieve kind Apolloon's: hij die staat in al de staatsie van zijn zon-gewaad, als zijne dochteren, in een ronde rei, roeren de bleeke voeten, en een dij die glanst in 't kleed dat hare leden vleit van kleur der ure en eigen kleurigheid, wanneer ze in ronde om hém staan, en de maat der glooiende gestalten óm hem gaat... - Ik werd zijn lieveling, omdat ik was háar lieveling; en toen mijn stem niet schril meer was als van een krij schend kindjen; toen geen hapering meer stoorde luiden galm van mijne kele, en van een blijde ontzag hij 't koor der Muzen mij beluistren zag: toen schonk zijn lichte hand mijn brooze hand een lyra, die 'k, ter eer van 't Negental, bespande van een negentall'ge snaar.
[pagina 172]
En geene zong, van 't rijzig Negental, en geene zong meer, of mijn lyra zong te boven haar, tot zij bewondrend zweeg; en 'k was niet langer haar een zoontje meer: ik was haar meester, waar ze, in zaal'ge vreugd of de' ernst des weemoeds, hoorden de'eigen zang zóo schoon verworden uit mijn gouden mond en mijne lyra. En niet zíj alleen, de schoone Negen: al wat over aard gaat, of een tooisel is der gulden aard, dieren en planten, en het hard geraamt waarover glooit het kleed der aarde, en zelfs bollen van zonne en sterren, en 't gestuw van wolken en van winden: alles was, waar ik het zong, bewondring voor mijn zang. En leeuwen wierden warmte aan mijne zool die ruste op maan en rug hun; wierden zoet van zuchten aan mijn borst een tijger-paar; éen-hoornen rezen van hun blank gezag me te elker zijde tot een konings-wacht; veel sterren zijn ontstoken aan mijn stem; de zon zonk rooder van mijn stem; en zong de wind ooit schoon, hij zong op míjne stem... - En toen ik later, (en een sterke tocht van overwinning dreef veel helden áan te varen op den Argo,) toen ik meê den Argo voer: ik zong, een nacht, zóo schoon dat bij den morgen, in den malven glans des ochtends, aan onze achter-plecht het lijk dreef deinend eener vrouwe, wonder-wit. En toen zij werd aan boord gehaald, en was verschenen als eens visschen 't onderlijf: toen wist ik dat deze Sirene zich had dóod-gezwommen om mijn goden-zang...
[pagina 173]
Maar ik bezinne dat ik zeggen moet, vrienden, niet van eene overmoed'ge vreugd, maar van mijn onheil... - Weet dan: ik was schoon, niet van mijn zang alleen, maar van mijn lijf, waardig de klein-zoon van Apolloon en de zoon van oog-schoone Kalliopè... En 'k vrijde een jonge vrouw, en zij was schoon als ik, en zij was de een'ge die mij liever was ‘dan mijn gezang, en mijn gezang vermocht bij schroom te smachten in mijn rijke keel. Eurudikè was hare naam, en zij eene dryade, blanker dan de berk der blijde bergen, en gelijk de loot des berken lenig... En zij was van mij. 'k Ontwaakte van háar wake aan mijne zij. 'k Sliep in, tevreden, daar zij rustig sliep; en, waar 'k haar minde, was haar heupe diep gelijk hare oogen... En ik minde haar; ik zweeg om haar; ik heb mijn zang gestaakt omdat ik minde, en zóo, dat nooit een zang me-zelf genoegen kon om mijne min; en zong ik wél, en rees daar wél een lied uit mij naar wat ik háre diepte ried aan schoonheid en aan liefde: spoedig zweeg mijn mond van grondlooze onmacht, moede en leêg...
[pagina 174]
- Niet de een'ge was ik, die gebonden wierd in liefde van haar leen'ge heerschappij. Eén was, een nijd'ge, wien een dubble brand bezat: naijver eerst om kunst des zangs, om 't meten van de heem'len en van de aard aan aêm en hart-klop, en den lichten bons van dans der leden of den ijlren dans van klank en woord, en dáarom mij-waarts droeg een haat als eene walmen-zware toorts; en dan: droeg hij niet Eurudikè toe een liefde 'lijk een toorts die flakkert hèl? En was ook deze - en heette Aristaios - van het geslacht Apolloon's: dra vergat zijn afgunst en zijn wederstreefde min dat zelfde bloed ons bond. En toen vergeefs, tot tien-maal toe, en van het rijkst geschenk zijn min Eurudikè had getempteerd, toen pleegde wraak hij...
[pagina 175]
o, Mijne vrienden! nu gaat mijn verhaal óver in droefheid, 'lijk een stille kwaal die, eerst verborgen, dra uw lichaam kwelt tot ze in haar macht uw eêlste macht omknelt... - Het was een tijd van liefde, wonderlijk, dat samen, ik en Eurudikè, we in 't seizoen des zomers leefden. Nimmer had mijn borst feller gehuiverd van haar aêm; nooit beefde ik in mijn leden zóo van haar gelonk, en was een gloed aan 't voorhoofd mij alleen van 't weten dat zij naedrend was. En Eurudikè-zelve: was zij niet gelijk de zonne-bloeme die, aldoor en onafweerbaar, wendt een min-ziek hoofd ter zonne, en staart ter zonne, en niet en buigt haar kruine, zelfs wanneer de zonne zonk, maar keert alreede naar den verren dag aldaar de zonne hooger rijzen moet, keert naar het ochtend-Oosten reeds haar kruin, als nog de nacht is zwart van zwaren slaap?: zoo stond aan mij als aan haar zonne, zij die mij beminde, Eurudikè... - En toen, in dat seizoen, dat boordevol ons miek van liefde, en 't meest ik voelde wat zij was in dit mijn kloppend leven: toen zou hij, booze Aristaios, wrake plegen... En eens daags, dat wij gelegen waren in de geur'ge kruiden en het week gebloemt van eene wei, toen zond een adder hij - hij was een wichlaar, en had heerschappij over verholen dieren, - en die beet mijne Eurudikè aan den zachten hiel...
[pagina 176]
Zij lag stil in mijne armen, en een zoen ging bloeien aan haar lippen, - toen de beet haar schoot door heel het lichaam. Maar zij bleef stil in mijne armen, en haar lach bleef zoet, en haar gerezen zoen bloeíde aan mijn slaap... En slechts omdat hij duren bleef, en niet en week, en hare mond werd langzaam koud: toen zag ik àan haar, en ik zag heel bleek haar wezen, en verstard als tot een grijns heur glimlach, en hare oogen hopeloos... - En, mijne vrienden, ik heb níet geweend. Geen traan zwol in mijn oogen. Wonder-sterk voelde ik me plots, een hard besluit in mij... 'k Heb haar begraven in haar lelie-kleed; 'k heb haar gedolven in een rozen-tuin de laatste koetse. En 'k heb niet òmgezien. Ik ben gegaan... Waarheen? - Ik had mijn doel, mij ingegeven van Apolloon, rijk van 't wapen mijner lyra... 'k Ben gegaan; veel dagen heb 'k gegaan, door landen, zwaar van vee en menschen, en door streken, bar en woest, waar alle leven dort en stikt. Ik ging. Er was geen moeite in mij, in ziel noch lichaam. En al wist ik niet hoe 'k ooit bereiken zou wat ik bereiken moest: ik ging... - En aldus ging ik dagen lang, door weide en woud, langs zee en zand-woestijn... Tot op den avond dat ik wachtend stond ten boorde eens afgronds, en bezon hoe 'k ooit hierover kwam, - en plots me daar verscheen wit een gestalte en die gelauwerd was om 't hoofd: Apolloon, die, een vinger aan den mond, me hiet te zwijgen, en me bond alover de ooge' een blind-doek.
[pagina 177]
En zie, ik zonk, gezogen aan een kolk, mijn adem plots bemoeilijkt. Kilte rees me in 't aangezicht. Verkleumd aan al mijn leên, pijnlijk aan knie en pols, en 't voorhoofd ijl, zonk ik, beklemd en héél gedachten-loos. Ik wist wel wát geschiedde; maar het was zoo vreemd, dat geen besef mij ruste bracht in 't harte dat geweldig klopte... En 'k zonk, ik zonk aldoor maar lager, aan geen grond mijn voet, en aan mijn handen geene wand... En niets en hoorde ik; 't zuigen had geen klank des rechten kolks, en zelfs geen menschlijke aêm woog wassend van Apolloon aan mijn zij. En slechts het bonken van mijn harte klonk me in oor en kele, en aldoor harder naar de diepte zwolg en ijler werd aan lucht... Tot plots dat bonken van het hortend hart óok staakte, en aan mijn zole een vaste vloer heette te staan en paal zette aan 't gedaal... - Ik stond: er was een koelte aan mijn gelaat. Vocht walmde zoetrig in verlauwde lucht. Mijn hoofd werd warrem weêr, en slap me knie en pols. Een zucht loosde mijn longe', en 'k rook een geur van aarde en water... En toen sprak Apolloon: ‘Orpheus, neem mijn hand; wij zijn ten Styxe. Reik uw voet; treed toe. We gaan ten boote. Leun aan mij. - Gij, Charoon, vaar.’
[pagina 178]
Wij voeren aan een water dat ik niet mocht zien, een lange en droeve wijle. Ik stond, en voelde aan mij, zacht warrem, Apolloon, en hoorde 't logge zog dat lam besloeg de boot, en traag het ploffen van den spaan die Charoon roerde. En geen obolos vroeg, - prijs voor den overtocht voor wien den dood keerde in een nieuw en pijneloos bestaan het aardsche leven, - vroeg zijn groll'ge mond. Wij voeren. Luistrend als naar ver gebeur dat men niet hooren kan, was mijn gelaat. Heel lange leek de tocht mij; roereloos de lucht waar geen geluid bewoog; en lui van lustlooze ijlt dit ónaardsch leven dat ik niet en zag... Wij voeren lange, en ik en voelde ons varen niet... Tot lengerhand ging ruischen vér gerucht, toen náder, en plots uit een kuile galmde, hol en schel, galmde drievoudig, uit driedubble keel het razend blaffen van den helle-hond, Kerbèros... En daar stolde me in den hals van schrik het bloed. Ik drong mij dichter aan Apolloon. Maar: ‘Geen vrees bevange u,’ sprak van zoete stemme hij. En daar de boot stootte aan den wal, hief zijne zoele hand mijn aarzelenden stap den bodem uit; terwijl al grollend de drievoud'ge keel, 't verwoede razen van Kerbèros zweeg...
[pagina 179]
Toen gingen we aan den keien-weg. Er was aan ons een weeke geur van bitter kruid, een smaak aan mijne lippe als gal, en aan mijn huid een onbewogen lucht, die klam aansloeg mijn wangen en mijn handen... Maar, naar verder ging ons gaan, en effen werd de vloer, en eene ronde zoelt omrees mijn leden aangenaam, en ik mijn stap vernam te klinken hol als in het lang recht-lijnig loopen van een gang die leidt naar weidsche zalen: zoo vermoedde ik dra door wèlken gang ik ging, naar wèlke zaal. En angst klopte aan mijn slapen: zou 'k haar zien, voor wie 'k gekomen was, Eurudikè? Zou wel-gevallig zijn den goden, dat ik weêr haar zie, en levend, en haar oog in 't mijne, en haren monkel mij-waarts? Zou... - En 'k vroeg Apolloon, smeekend: ‘Zal 'k haar zien?’ Maar zweeg Apolloon... - En wij gingen maar, de lange gangen door, de duisternis bang om mijne oogen. En ik vroeg opnieuw: ‘Zal ik haar zien?’ Maar weêr zweeg Apolloon... Een moedeloosheid zonk ter leden mij; zwaar zwol mijn boezem van hooploos verdriet; en, waar mijn blind-doek bond mijn oogen, werd hij nat van mijne tranen... - En wij bei, wij gingen; toen gefezel ik vernam van vele stemmen, en Apolloon stand hield, en mij stille hiet te staan. En weêre dorst ik, twijfel-vol mijn hart, te vragen: ‘Zal 'k haar zien?’; en toen ontbond mijn blik Apolloon, en hij sprak: ‘Vraag der Vorstinne-zèlve haar te zien.’
[pagina 180]
En 'k zag. Ik zag de groote marmer-zaal vol zuilen die de wereld schragen aan een voet van duister goud-erts. Waar ik stond was eene klaarte, die bestond, omdat Apolloon wit was van gewaad en ik van kleuren-rijk Thrakisch gewaad. Doch waar 'k van uit ons beiden rechts en links ging zien, daar ging het donker worden, zuil aan zuil tot in verschieten waar geen tellen meer van zuilen nog was mooglijk. - Maar ik zag, wit als een groote bleeke vrucht, wit als een appel die men 's avonds hangen ziet in 't zwarte loover, een gelaat dat hing onroerend in het zwarte kleed, midde'in ornaat van eêle en donkre steenen, streng van glimmen-loozen blik en mond, die stond gesloten. En dit was Persephonè. Zij zat, in 't midden van een donkren kring gestalten die ik ried, méer dan 'k ze zag, want géen toonde een gelaat. - En 'k had geen vrees. Mijn blik, het aardsche en zonsche licht ontwend, zag dees gezicht, en kende geene vrees... En zei toen Apolloon: ‘Zeg uwe vraag.’ En tóen beving me een vreeze... - Doch zij sprak; zij, Persephonè, sprak: ‘Zeg uwe vraag.’ Haar stem was duister maar was zoet; zij was gelijk een òndoorschijnb're zomer-nacht... En 'k gaf geen antwoord. - En toen zag zij áan Apolloon, en zij sloot hare oogen eens, en sprak toen stiller mij-waarts: ‘Zing.’
[pagina 181]
o, Dat ik weêr zou zingen!... Sedert mijn Eurudikè daar lag ter rozen-koets, zweeg aan mijn zij de lyra, waar de wind zelf klankloos op gebleven was... Maar 'k zong. Ik had een moed ineens tot sterken zang. - En 'k zong Adonis in zijn duister woud, bemind van haar, Persephonè, bemind van Aphroditè met de gulden vlecht. 'k Zong van haar bei wedijver, en 't gevecht van hare stemmen om de schuine loot die was Adonis, en van beider min zou leven en zou sterven... - En ik zong, Persephonè, de vreeselijke haak die scheurde uw harte om dezen schoonen knaap. Gij liept als een Menade, waar de slaap hem had bevange' en neêrlei; en ge en dorst hem naedren met den honger en den dorst van uwe liefde, en gij waart ziek gelijk een veerze in 't ziek seizoen, Persephonè; gij waart gelijk een overstroomend vat vol nieuwen wijns die in de zoelte gist der wél-doorgeurde kaemren; en het woud was huivrend van uw liefde en van 't gejaag dat uw gestooten adem brieschte door het loover... - Maar Adonis was een loot; hij was gelijk een leen'ge berke-loot. - En toén was uwe min, Persephonè, en uw naijveren, Persephonè, zóo fel dat... - En toen zag ik, vrienden, hoe verweekte heur gelaat, en bleeker werd. En zij bezag mij niet, maar wendde 't hoofd ter rechtre, en zei, met een verweekte stem: ‘Vraag het aan Hèm’; zoo zei Persephonè.
[pagina 182]
Ik zag aan hare rechtre zij. Daar zat in eene pij van duisterheid gehuld, en 't hoofd in eene kappe, zwaar getast ter diepte van een koperen gestoelt een schonkig beeld. En toen ze nogmaals zei: ‘Vraag’, hief hij 't hoofd, en zijne kappe zonk hem van het hoofd ter schoudren. En ik zag een vreeselijk gelaat in blauwen baard; van oogen gloeiend als den laten gloei van 't hart des eiken, dat gehard wordt in een brand van zachter hout; van lippen als de houw die, zaluw, gaapt in 't veege lijk eens krijg-mans; en van neus gelijk de blok gemetseld aan een muur die 't drukkend dak houdt van een zwaar gebouw: zoo was zijn neus die droeg het zwaarste voorhoofd. In zijn hand, de rechtre, droeg hij flikkerend gesteent; ter linkre droeg hij kiemend zaad. En hij bezag mij, die nauw opzien dorst, en goot het kiemend zaad door 't flikkerend gesteent van de eene hand ter andere... - Hij dacht. Bezag me schuw; bezag me uitdagend; toen bezag Persephonè zijn gloei'ge blik. Toen zei hij: ‘Zeg uw vraag’; en toen ik zweeg, toen zei hij, en hij sloot zijne oogen eens, en sprak toen stiller: ‘Zing.’
[pagina 183]
En hem dan zong 'k, hem, koning Ploutoon, zong 'k den roof van 't kind Deméter's, van zijn gâ Persephonè: zij speelde in malsche wei, met gezellinnen, Nymphen, blijden stoet van zustren die de lucht beglansden van het keeren hunner leden en hun lach. Zij plukten spelend bloemen; Demèter zag aán haar reien, waar ze koor het graan dat vlood tusschen haar vingren, en ze koor van deze maagden in haar hart het graan. En zij, Persephonè, zij koor gebloemt; zij plukte hyakinth en 't blauwe kruis van de' eereprijs; zij plukte 't brooze fulp van het viooltje; en toen ze plukken ging de smachtens-zoete sterre die men noemt narkissos: toen, o koning Ploutoon, gij die 't ál gezien hadt in de duistre diept van uwe kaemren, reest aan 't dage-licht. Gij reest aan haar, gelijk een reuzen-eik staat naast een lelie. IJlings schoot uw blik ter diepte van hare oogen. En uw mond ging rooder zwellen waar de ontsteltenis droogde háar lippen... En gij hebt ze ontvoerd; zij heeft aan uwen schouder warm gevoeld het kloppen van uw goden-harte, toen ze ontwaakte uit haar bezwijming, en ze wist dat gij haar mindet van een liefde, diep 'lijk deze helle, en... - Maar toen look het oog vorst Ploutoon, en zijn boezem zwol gelijk de zee bij ebbe. En hij bezag mij niet, maar zei: ‘Vraag het aan Dezen.’
[pagina 184]
Zij zaten, deze drie, gehurkt en stom binnen het schrijn van hunne vlerken. En geen had geraden mensch-gelijke leên binnen het starre kolder, dat van vlerk aan vlerk gesloten was vóór het gelaat en 't laag-gekromde lichaam, ware niet verschenen boven dees geslotenheid een nest van kleine slangen, in een bos van haren. En zij waren, deze drie, de wreede zusteren van wrok en wraak, van bloed-dorst en van lijk-lust, en van 't blij gespot om alle lijden. En haar naam zegt hare liefde en lust: Tisiphonè die mint de bloed-wraak; en Alekto, zij die onverzoenbaar grolt; en deze die de nijd is met den boozen blik, en heet Megaira; zij, die m'Eruniën noemt en zijn de vijandinnen der natuur en haten menschlijkheid...
[pagina 185]
- En weêre zou ik zingen gaan voor haar; reeds zwol mijn aêm naar mijne kele, en ik zou zingen. Als zij alle drie ontsloten 't vleuglen-paar, mij toonden haar afschuwelijk gelaat; maar toonden tevens eenen milden vloed van tranen aan haar oogen. En toen zei de wreedste, Alekto, met een weeke stem: ‘Zij ga’; en daverde aan zijn schoudren toen vorst Ploutoon, en aan hare blikken wierd Persephonè te gloeien...
[pagina 186]
Ik had niet eêr begrepen dat dit was verlossing van mijn vrouw, mijn lief, mijn heil, van Eurudikè, of ik was ineens zwellend van vreugde... - Maar sprak koeler dan en scherp Megaira: ‘Ja, ze ga. Maar zoo hij, Orpheus, keert zijn oogen waar ze volgt, waar ze hem volgt weêr aarde-waart: daar zal ze weder falen hem, en keeren híer. Zoo dan gij tracht te zien alwaar ze u volgt, gij, Orpheus, wie u volgt, verzaak dan uw geluk: gij zijt niet waardig dat Geluk u volgt.’ -Ach, wist ik toen? Ik was te rijk aan vreugde, dat ik verder kommren zou! Zou zij niet zijn de mijne weêr? En waar, ze volgde mij van haren zoeten gang op blijde zolen, en haar stemme zou thans zingen aan mijn ooren weêr, en weêr zou ik na reis haar vinden, frisch ontwaakt in 't rozen-bedde die haar graf-plaats was; en zij zou rijzen weêr, en lachend, biên heur mond me, en zeggen: ‘Vriend, ik sliep zoo diep! Sliep ik te lang? Wat was dees slaap me lang!...’ Zóó zou zij. En ik keerde mij ter zij; want ik gevoelde dat zij naedrend was. Er kwam een zoelte aan mij te naedren die 'k verkende als hare zoelte... En toen ik ging ziende vooruít, de klaarten tegen van een verren dag, toen was ik verig als een twinter: 'k had héur adem in mijn hals.
[pagina 187]
o Mijne vrienden! - en wij gingen, en zij volgde mij gelijk een schromig kind. Wij gingen al valleien, rotsen-bar; een stroom was log aan onze zijde 'lijk gesmolten lood; en geene lucht was, dan van lood... Ik sprak geen woord. Halsstarrig ging 'k naar mijne vreugde. En zij, ze volgde mij. Zij had een kleed dat wuifde in zoet gerucht, en geurde waar het wuifde. En ik en sprak, het aangezicht aldoor mijn vreugde toe, geen woord. En zij en sprak, dan voor een kleinen kreet: ‘Mijn Orpheus!’ en ik raadde een harden kei onder heur voete'; of voor een schoonen lach: ‘Mijn Orpheus!’ en ik raadde dat ze had een vreugde om eene eenzame bloeme; of voor een angst'ge vraag: ‘Mijn Orpheus?’ en ik wist dat haar de reize lang scheen... Maar ik ging de hals gestrekt, de harde landen door, bloed aan mijn zool weldra, en dorst ten mond. En 'k dacht: ‘o Lange reize! Heeft ook zíj thans bloed aan hare zole, en dorst ten mond?’ Maar 'k ging en zou niet ommezien... - Ik wist: thans zuchtte zij. Een bons was in mijn hart dien ik herkende háren bons te zijn, gelijk ik vaak hem hoorde, van heur hart. En zij en sprak mijn naam weer. Zachte ging ze me achteraan. Ze zuchtte maar, en bleef een wijle staan, en ging dan weder aan, en zuchtte dieper...
[pagina 188]
Tot plots heur kreet me ontstelde: ‘Orpheus!’ was heur gil; ‘Ach Orpheus!’ weêr, en weêre dan: ‘Ach Orpheus, Orpheus!’ - IJlings bleef ik staan. Ik voelde dat ze bleek werd. Zijlings spande haar ter keel een dubble peze, wist ik. Stijf was van haar knie de dubble peze... - Ik zweeg... 'k En roerde. Ik zag de toekomst in. Ik zweeg... - Maar weder was, en smeekend thans, heur kreet: ‘Mijn Orpheus! zie toch! zie: deze adder weêr; weêr naar mijn hiel deze adder; Orpheus, oh, de adder van Aristaios!’... - Vrienden, ach, 'k héb omgekeken toen. Haar stemme had mijn hart verscheurd. En... 'k had mijn hoop verscheurd... - Toen 'k omzag vlood een nevel vóor mij weg. ‘Eurudikè, Eurudikè!’ bezwoer 'k de vliedende gestalte: maar 't en hielp. Ik liep haar na; ik holde; ik had de kracht des sterken winds in 't bol zeil van mijn kleed: 't en hielp... - Zij was, Eurudikè, zij was, o mijne vrienden, Eurudikè was verloren, mijne vrienden...
[pagina 189]
... o Gij, die eens dit woord vernomen hebt; gij die dit woord ten boôm bezinken laat aldaar het zaad ontkiemt, dat wordt de bloem van uw gedachte; - o gij, die niet en plukt de bloeme, maar gedijen laat tot vrucht, en dan der vrucht bewaart den kerren, en den kern gaat planten, dat hij menig word' ten tuine van uw leven: vrienden, gij die dit mocht hooren, en in 't binnenst hoort als een gehamer weêrklank van mijn woord, gedenk de broosheid van het aardsch geluk; wil niet om 't geeren van het oogenblik breken het heil der dagen, welke zijn voor ieder nieuw ontwaken als een schrijn dat nimmer wordt geslote'... En waar ge weet dat het geluk u volgt: o sluit uw kleed over uw blikken, sluit uw ooren toe; en hoe 't u smeeke, dat ge u ómkeert, hoe 't uw hulpe vrage, en eisch' van u gehoor: vrienden, gedenkt 't geluk dat ik verloor...

Vorige Volgende

De terug-tocht