De Lantaarn voor 1796

[p. 47]

IV. Oorzaaken van de revolutionnaire geestgesteldheid van de meeste volkeren in Europa.

Half-geleend goed.

Iets 't geen de natiën gebragt heeft op den inval van t'onvredenheid, is voor eerst geweest de slechtheid, de zorgeloosheid der Princen en Koningen. Langen tijd beschouwden zij hunne kroonen als zijde oorkussens, hunne paleiz n als 't brandpunt van plaisir, niet als de moeizaame wooning van zorg en verantwoordeligkheid. Zij hebben zich met hunne onderdaanen gemeenzaam vereenigt; en daardoor van nabij gekent, begonnen zij hun eerbied te verliezen. Door dwang of gemakshalve hebben zy een noodloozen afstand gedaan van hun invloed, van hunne, 't zij wettige of onwettige, voorrechten, van hun gezag. Zij hebben alleen flaauwtjes en slaperig bestreeden oproerigen, welke hen met alle de woede, de hondshonger na verandering aanrandden.

Wanneer men van deeze verslapping van de regeerende klassen afdaalt tot die, welke geregeert worden, zal men 'er in waarneemen - de wijsbegeerte overal verspreid, de Philosoophen aan een verknogd door dezelve beginzels, hebbende alle 't zelve oogmerk, 't bijgeloof te ontmaskeren, de hierarchie en 't despotismus den bodem in te slaan, 't mensch-

[p. 48]

dom van een hoop domme werk-ezels te verwandelen in menschen, bekend met hunne rechten en de plichten hunner regenten - een geest van alles uittepluizen, en vermindering van ontzag voor de geconstitueerde magten.

Eene verwarring van de rangen en costumen.

De leedigheid, de slapheid, de zedeloosheid in de eerste rangen.

Aanspraaken, gesteld in de plaatze van daadzaal en, klanken in plaatze van klepels, decoratie-werk.

De woeker, en 't plaatzen van zijn geld in lijfrenten.

De verwaarloozing van den landbouw, voor den koophandel, van den koophandel voor den wisselhandel, van den wisselhandel voor actiespel;

De publieke geldleeningen, welke heele geslachten bedurven hebben.

De weelde in alle klassen, iedereen zich behoeften boven zijne vermogens gemaakt hebbende.

Een woelachtigen lust na Staatsomwenteling, onderhouden door den geest van commercie, die strekt om onophoudelijk gemaakte behoeftens op te wekken; met oogmerk om te vermeerderen 't vertier; en de oogluiking van de regeerenden omtrent de sporelooze weelde der onderdaanen, om de publieke inkomsten te doen steigen.

De bezwaarlijkheid om te hebben, als iedereen leest, drukken laat en redeneert, Staatsbedienden, bekwaamer dan zij, die bedient worden,

[p. 49]

het geen bij den lust om hen te doen tuimelen, 't vermogen voegt, om hen te bespotten.

't Vermogen van 't geld, sterker dan dat van territoriaalen rijkdom, den voorrang der steden voor 't platte land, der handwerkers boven de landlui.