Noord en Oost Tartarye

Uit Tobol is my, wegens het Rus-Christendom in Sina, en van den Busuckti-Chan, Kalmaks Vorst, het volgende bericht toegezonden.

Wel Edele Gestrenge Heer;

NIeuws heeft men uit Sina voor dit mael, dat in de Hooft-stad Perking, met toe staen van den Chan, of Keizer, een Kerk is gebouwt; en kort na de Inweyinge, zijn zonder eenig verbod, twintig volwassene Menschen, zoo wel Mans als Vrouws perzoonen Gedoopt. En waren noch veel andere daer toe genegen, tot welk goed en heilzaem werk, nu alle vlyt aen word gewend, met bequame perzoonen, die haer Spraek verstaen, (en met het overzetten van noodige Gebeden, en de Heilige Schriftuure) daer na toe te zenden. En was zulks hoog noodig, te meer, omdat men hoorde, dat veel Kalmakken door de Buchaersche Papen, Mahometaensch worden, gelijk ik met de laetste Kalmaksche Gezanten, een in mijn Huis heb gehad, die het Kalmakze Geloof, of Afgodery ten hoogsten verfoeyde. Men verneemt dat den voornaemste Vorst Busuckti-chan gewis dood is, na dien dat onverziens, van de Sinezen met een groote magt wierd overvallen. En nu zijn Neef Contaisin, die voor dezen Araptan wierd genaemt, hem is gevolgt, die zich nu tot hulp der Moskoviten, met twintig duizend Man gereet maekt, om de Kozaksche Orda, welk Jaerlijks veel quaed doet, te overvallen. Zy komen onverhoeds, gelijk alle die Volkeren zulks gemeen zijn te doen, en meest als het Land-volk op de Velden arbeid: en nemen de Menschen gevangen, en verwoeden alle Dorpen en Vlekken, en men

[p. 877]

kan aenvallender wys, tegen dat Volk niet stryden, want ze woonen ver af; met eene groote magt is 't zeer bezwaerlijk, en, om dat zwervende Volken, niet zijn te vinden; met een klein Leger is 't gevaerlijk, dies geene andere middel is gevonden, als alle Dorpen en Vlekken te sterken, en de zelve met Stukken, en de Boeren met geweer te verzien: en boven de voorige krygs-magt, een Bende van duizend brave Dragonders, in de uiterste plaetzen te leggen, en des Zomers met een ander Legertje zich te voegen, en op de voornaemste plaetzen hen op te paszen. Het zijn goede Zoldaten te Paerd, en wel gewapent, veele hebben lange Roers, met Koopere en Loode Kogels, en Stukjes.

Wel Edele gestrenge Heer,

U Ed. dienstwillige en ootmoedigen Dienaer,

Tobol den 22 April, 1689.

N.N.

Wanneer Albasin van den Sineesch was belegert, en 'er stilstant van wapenen was, wilden de Sinezen niet meer als tien Man teffens in gemelte plaets binnen laten trekken, 't zy om kondschap te brengen na Nertsinskoy, of te ontfangen, en na elders, niet meer als twee of drie Man door laten; doch Vee, tot noodruft, hebben zy niet geweigert door te laten, zoo als den Stedelingen mede vry was, water uit de Rivier Amur te scheppen; doch zy verhinderde den vorderen uitgang aen de bezettelingen in grooten getalle, gevende voor, zulks te geschieden, op dat 'er geen hand-gemeenschap mogte voorvallen; Brieven lieten zy vry in en uitgaen. Men liet ook toe, dat de bezettelingen zoo veel Greenen-hout binnen haelde, als zy noodig hadden, mits dat zy niet wyt af gongen, maer als zy wat verder afweken, is Jagen en Vissen, vry, te weder zyden geweest; ja de Sinezen booden aen, Heel-meesters om de zieken, en gequetsten te genezen, binnen de Stad te zenden, zoo de Moskoviten het getal der zieken en gequetsten, wilde opgeven; maer de Russen deden weten, dat alle het krygs-volk noch by gezontheit was, schoon daer veel aen haperden. Men zond malkander geschenken, zoo als den Gezaghebber binnen Albasin, Offanaci Bayton, aen de Sinesche Veld-heer een Pastey zond van Tarwe Meel, wegende twee en dertig en een half pond, die blydelijk, en met beleeftheit wierd ontfangen.

Wanneer Albasin wierd verwoest, zijn omtrent drie honderd Moskoviten, zoo Vrouwen als Mannen, tot den Sineesch over gekomen, die hem ten kryg, en anders dienen: zy hebben hunne vrye oefening van Godsdienst, en Kerk, daer een Priester dagelijks den Christelijken Godsdienst in oefent.

Als de Konink van Sina in 't zin hadde Albasin te belegeren, en de Russche Kozakken van de Rivier d' Amur, en uit de Vestingen die zy omtrent de Oever aldaer hadden, te verdryven, heeft hy Gezanten gezonden, aen veele Moegaelsche Vorsten, en hun opgemaekt, dat zy hunne Manschap gewapent zouden schikken onder de Vestingen Selenginskoy, Irkutskoy, Bratskoy, en Balanganskoy, op hoop, dat zy die sterkten zouden weg nemen, als wanneer hy oordeelde, de weg afgesneden zoude zijn, om de krygs-magt die hunne Tzaersche Majesteiten aen de Amur hadden, en in de Dauersche Landen, te hulp te konnen komen; doch aen de Katoegta geviel dezen handel niet, welke steeds trachte in vrede, rust, en vriendschap te blyven, en die met den Sineesch aen te binden; maer de Moegaelsche Vorsten gehoorzaemde hem, in deze, te dier tyd niet.

Gromna is een steenachtigte plaets, aen de Oever van de Rivier de Amur, weinig beneden Albasin, alwaer in 't Jaer zestien honderd zes en tachentig, de Sinezen met dertig Sinesche Vaertuigen, in een Inham, of Haven, welke aldaer is, zijn gekomen, in alle stilte; zoo ook met een andere diergelijke Vloot, weinig lager, van waer zy lieten weten aen den Russche Gezaghebber Bayton tot Albasin, dat zy met deze Schepen, die geladen krygs-volk in hadden, deels meenden te verweilen, onder die plaets, en deels voorby dreigden te varen na Nertsinskoy, daer een Vrede-onderhandeling zoude worden ondernomen; doch dat zy geen vyandlijke handel zoude plegen, 't geen alles, zoo men oordeelde, op een krygs-list aen was gelegt: want men bevond, dat zy vertraden en verbranden, rondsom Albasin al het Kooren, dat op 't Veld stond, na dat zulks by hen was gemaeid; zy hadden met zich veertig Stukken, en veel oorlogs tuig; doch de Stad wierd deze mael niet beledigt, als alleen met scheldwoorden, eischende zy dat de Russche krygs-magt die daer binnen was, na Nertsinskoy zoude aftrekken, of anders dat zy zoude komen om die te prangen, en te dwingen.

Men zegt veel Tygers onder Albasin

[p. 878]

gevonden te worden. Dit Albasin was wel eer, en voor omtrent veertig Jaren gesticht⁺, en eerst met Storm-palen omzet, door omtrent drie honderd Kozakken, die de Schatting van de omleggende Volken, angstig voor deze vreemdelingen, vorderde, en verkregen: vervolgens bequamen hunne Tzaersche Majesteiten aldaer, en noch veel lager te weder zyde de Oevers, de bezitting en eigendom, 't geen strekte Noorden om, en Muurwaerts, tot aen het gebergte Jaalske, een dag reizens onder Naum; deze bezittingen waren te veiliger, en sterker, om dat de Sinezen niet als te Water derwaerts met groote magt konde afzakken, ter oorzaek de groote Woestyne, en ongebaentheit. De boven gemelte overgift, en betaling van Schatting geschiede door de Dauren, en omwoonende Tungoesen, met overleg der ouden, rypen Rade, en vrye wil: want die Luiden door de Oudste onder den Volken worden bestierd, of ten minsten, zy dienen den Voorgangeren, en Hoofden, voor Raed.

+ Dit is in 't Jaer 1696 geschreven.