Noord en Oost Tartarye

Vertaling Van een Brief by den Kataischen Budi, of Bogdi Chan,

geschreven aen de Groote Heeren Tzaeren, en Groot Vorsten, Joan Alexewits, Peter Alexewits, van geheel Groot, Klein, en Wit Rusland,

[p. 867]

Self-erhouders, met de aen hem gevondene Schryvers Nikifor Winukof, en Ivan Faforof, in den Jare na de Russche rekening, zeven duidend een honderd en negen en vyftig, dat is in 't Jaer Christi, zestien honderd zes en tachentig, den zeventiende van Hooy-maend.

HEt besluit van de wille des Self-erhouders van 't Tarter-Sineesch Koninkryk, dat Taischin genaemt word, en na beneden aen Tschanga Chan gezonden word.

Ik van 't geweste des Aerdryks, dat lager als den Hemel is, een Heer over al, in 't midden van de ver afgelegene plaetzen, make geen verdeeling of onderscheid aen eenige Menschen van de Koninkryken, uitgezonderd door oorlogen en krygs-ontrustingen, maer wensche dat ieder een na zijn lot, in vrede en gerustheit mag leven.

Mijne Bevelhebbers die 't gebied, en opzicht op de Zabel-vangst aenbevoolen is, hebben van veele tyden af aen my bekent gemaekt, dat de Luiden, die zich uit het Ryk van Socha te zijn voorgeven, rondsom de Rivier die de Zwarte^* genaemt word, aen onze Zabel-vangers die Chucheri Tartari genaemt worden, en ook aen andere, schade toevoegen, daerenboven is 'er een perzoon Kantimur genaemt, aen de Sochasche zyde overgeloopen, welke aldaer onder bescherming zich ophoud. Dit is my hier vooren aengebragt, en ik hebbe gehoort, dat die Luiden, welke Sochi genaemt worden, onder 't Russche gebied van Tschanga Chan gehooren, of dit waer of niet waer is, gelijk als het my voorgebragt is, laet ik daer; doch den Russchen Bevelhebber die in Nipchone^§ woond,⁺ genaemt Daniel, heeft my hier vooren bekent gemaekt, dat des Tschanga Chan zijn genegentheit en meening was, dat 'er tusschen beide Koninkryken eene onderlinge overeen - stemming en vriendschap mogt onderhouden worden, en dat 'er Gezanten heen en weer mogten gezonden worden, die wel onthaeld, en vrye Handel heen en te rug mogte hebben, en men te wederzyde alzoo een eeuwige stilte en vrede genieten mogt. Aengaende de zaek van Kantemur, Daniel gezegt⁺ heeft, dat hy daer over na boven aen Tschanga Chan had geschreven; wanneer hy dan bevel van des zelfs overgeving bequam, zoo zoude hy op geenderlei wyze daer mede vertragen, maer datelijk hem zenden; maer de schade aengaende aen onze Cuchuni Daur, door die van 't Jakutsche gebied geschied, daer van had Nikifor tien van de aenleiders, gevangen na boven aen Tschanga Chan gezonden, en ook aen zijne Tzaersche Majesteit daer over geschreven, van den welken hy daer op last verwachte; gelijk my deze dingen hier boven aengebragt zijn, en ik nu in waerheit wetende ben, dat die aen 't Russche Ryk zijn aengrenzende, zoo heb ik aen U Tschanga Chan, 't besluit van mijnen wille na beneden gezonden, zeggende, dat uwen Gezant die hier voor dezen geweest is, my hier boven aengebragt heeft, dat het door U bevel geschied is, en dat gy genegen waerd een eeuwige overeen-stemming, en vrede te onderhouden.

By aldien gy dan nu zoo gezint zyt, zoo beneerstigt U onzen overlooper Kantemur wederom te geven, en verbied in 't toekomende alle tweedragt en oproer te verwekken, dit geschiedende, zoo kan 'er vrede en stilte onderhouden worden. Op dit besluit van mijnen wille, is my hier boven geen brief tot bescheid gebragt, noch den overlooper Kantemur^* wederom gegeven, noch of gelaten: daer en boven laten ook U L. Luiden niet na, onze op de Grenzen woonende Volken, als van ouds te berooven; waer op uwen Russchen Gezant Nicolay Gawrilowits, en andere zeiden, dat gy de Schryvers van ons Koninkryk niet kost verstaen, waerom zy ook die brieven die ik voor dezen gezonden hadde, mede te rug bragten. Ik heb aen den Gezant Nicolay Gawrilowits, en aen anderen bekent gemaekt, en ernstig voorgedragen, dat onzen overlooper Kantemur, en alle andere mogten vry gelaten worden, op dat de onderlinge vriendschap niet mogte uitgeblust worden: waer op is my, hier na boven gansch geen bescheid gebragt, ook niet, of den Gezant aengekomen is. Ondertusschen hebben de Onderdanen van mijn groot Koninkryk, den Onderdanen van U Koninkryk nergens in vertoorent, noch aen haer eenige schade toegevoegd: daer en tegen hebben uwe Luiden in Jatsche woonende, aen onze Onderdanen zonder geweer zijnde, en die haer alleenig met de vangst bemoeyen, zonder eenige oorzaek met Stukken, Handbussen^§, en alderhande geweer, ongemak gedaen, ook onze overloopers voor eeuwig aengenomen en verborgen. Toen nu mijne beste Opzienders van de vangst uit de Stad Kandagan genaemt, uit gingen, en de overloopers tot dicht aen de Stad Jatsche vervolgden, hebben zy aen den Bevelhebbers van Jatsche gevraegt, waerom geeft gy aen ons onze overloopers niet uit? zoo heeft Alexy, Iwan, en andere gezegt, wy konnen uit onzen eigen wille

* Amur.

§ Nertsinskoy.

+ Deze Daniel schynt een Rusch Bevelhebber in Siberien te zyn.

+ Tschanga Chan schynt een Prins te zyn die hunne Tzaersche Majesteiten erkent, of wel den Algemeenen Bovelhebber over Siberie.

* Of Aitemoera.

§ Musquetten.

[p. 868]

de overloopers niet uitgeven, wy willen eerst Luiden aen Tschanga Chan, om te vragen, zenden, en zoo hyze belast uit te geven, zoo willen wyze uitgeven, daer op is ons geen antwoord gezonden, noch zijn de overloopers niet uitgegeven. Toen mijne Bevelhebbers op de Grenzen my bekent maekten, dat uwe Russen onze onbeweerde Luiden, die zich alleenig met de vangst bemoeyen, als Kelera, Solana, en andere gevankelijk weg gevoerd hadden, en dat ze langs de Zwarte Rivier na beneden, heen en weer liepen, het Stedeken Genquen, en andere plaetzen bekommerden, en schade toevoegden, zoo heb ik datelijk 't besluit van mijner vredige wille na beneden gezonden, en gelast, dat mijne op de Grenzen woonende Bevelhebbers^*, zich met geweer verzien zouden, en alzoo handelen, als het de gelegentheit vereischte: daer op hebben zy de Russen, die langs de Zwarte Rivier heen en weer geloopen waren, en weer door Genquen, en andere plaetzen, tot aen de Bergen Koedibi te rug wilden keeren, alle gevangen genomen, doch niemand daer van dood geslagen, maer hebbe daer en tegen belast, de zelve te spyzen. En toen de onze onder Jatsche quamen, en na de oproermakers vraegden, zoo heeft Alexy en andere, zonder eenig antwoord te geven, na den onzen met Musquetten en Stukken geschooten, en haer als vyanden gedragen, daer op hebben myne Onderdanen met 'er haest de Stad Jatsche^§ ingenomen met gewapenderhand, doch niemand dood geslagen, en wanneer de onzen die vry lieten, zoo zijn van de zelve meer als veertig perzoonen, die niet te rug wilden, met haer vrye wille onder mijn Volk gebleven; maer aen de andere vrygelatene hebben wy ernstig bevolen, en gezegt; gaet na uwe zyde, en komt niet over onze Grenzen, elk een woone op zijne Grenzen en grond, en vange het Wild na zijn eigen lust. Zoo dra daer na als mijne Bevelhebbers, die de Grenzen bewaren te rug gekeerd waren, zoo zijn in de zelve Zomer, meer als vier honderd en zestig perzoonen van uwe Russche Luiden tot de Stad Jatsche gekomen, en hebben die plaets beslagen als voor dezen, onze vangers gedood, het gezaeyde verwoest, en mijne Bevelhebbers van de Grenzen daer door aengehitst: en toen de onzen op nieuws de Stad Jatsche belegerden, en die daer in zijnde, al haer leeftogt verteerd, en tot het uiterste gekomen waren, zoo heb ik nochtans volgens mijn natuur en aert, het welk tot behoudenis van des Menschen leven genegen is, wenschende dat alle Menschen van alle vreemde Koninkryken na haer eigen lot, in vrede mogen leven, de gevangene Menschen niet gedood, maer alle vry los te laten belast; ook bevolen geene van de laetst in de Stad Jatsche gekomene Russen te dooden, maer mede vry te laten, en wat is 'er dat ik noch niet en weet, nochtans hebben die geene, welke op de Grenzen woonen, dit besluit van mijnen wille aen U Tschanga Chan niet bekent gemaekt, waerom ik dikwils heb geschreven, dat uwe Russen heen en weer loopende, onrust verwekken, en mijne Grenzen overlast aendoen, waer van na ik gisse, gy niets geweten hebt: maer nu t'zedert mijnen laetsten Brief tot U gekomen is, is U de zaek bekent geworden; waerom gy ook Nikifor Winukof, en andere, bevolen hebt zich op de reis te spoedigen, en te verzoeken dat mijne Luiden van de belegering mogten afstaen: toen nu den afgezondene Nikifor Winukof hier was, en ons bekent maekte, dat 'er haest van U een Groot Gezant zou komen, die tegenwoordig al naby was, en my een voorstelschrift zou brengen, dat men van beide zyden vredelijk te zamen komen mogte, en de scheiding en Grenspalen mogten gezet worden, zoo heb ik datelijk een Post afgezonden, dat de onzen aenstonds van de Stad Jatsche zoude aftrekken, geen oorlog noch krygs-gewelt meer gebruiken, maer uwen Gezant afwachten, die komen zoude om de Grenzen en Scheitspalen te zetten, tot onderhouding van onderlinge vriendschap, daerom hebben wy aen Nikifor een Brief van onzen wille, en van ons besluit gegeven, en hem afgelaten, op dat hy deze zaken aen U Tschanga Chan eerst zou bekent maken.

In 't vyf en twintigste Jaer van de Heerschappye des^* Keizers, de tiende Maend, den zestienden dag^§

* Deze worden in een ander dubbel, dat van deze brief hebbe, eeuwige voorstanders genaemt, 't geen een aert van krygs-luiden schynt te zyn.

§ Jaksa, Jatsie, of Albasin.

* Dat is Kamsi.

§ In een ander dubbelt dat ik van deze Brief hebbe, staet in 't slot geschreven, aldus in Kangiretsinskogo, op den zestienden dag van de vyf en twintigste Maene.

Het opschrift van den Brief was;

Van Godes genaden, op U hoog verhevene Throonen, gy Groote witte Heeren, twee Broeders, Tzaeren en Self-erhouders, zyt gezonde; de gezondene Brief van uwe Tzaersche Majesteiten, aen ons grooten Budi Chan, met de Afgezant uit uwen Ryke, zijn in ons Ryk aengekomen, wy hebben ook aen U groote Heeren witte Tzaeren, dit Schrift op 't Mogols geschreven, gezonden, en uwe afgezondene door Dauren uit Kambaluk afgelaten^†.

† Deze Brief was geschreven in 't Sineesch, Tarters, Moegaels, en Latyn, by de Vaders Jezuiten tot Peking opgesteld, van waer my de zelve toegekomen is.