Noord en Oost Tartarye

Verhael Van voorgevallene onlusten, tusschen hunne Tzaersche Majesteiten, en den Grooten Kataischen Chan, mitsgaders de Moegalen zijne Nabuuren.

IN 't Jaer zeven duizend negen honderd en vier, van de Scheppinge der Waereld na Russche rekening, of op het Jaer van Christus geboorte zestien honderd zes en tachentig.

Is gezonden door bevel van hunne Tzaersche Majesteiten, in de Dauersche

[p. 865]

Landen op de Kitaische Grenzen, tot Groot Gezant, de Heer Faedor Alexewits Golowin, Stadhouder van Branskoy, en niet de zelve drie Oversten met des zelfs Benden, bestaende elke Bende te Voet in vyf honderd perzoonen, behalven des Gezants Adel, en bedienden, bestaende in zestig perzoonen te Paerd, welke al te zamen uit Moskou zijn vertrokken den twintigste van Louw-maend, des boven gemelten Jaers, met de Winter-weg, en zijn gekomen in de Dauersche Landen, ter plaetze van byeen komste, eerst in 't Jaer zestien honderd negen en tachentig, den Gezant van Moskou af, alleen met klein gevolg steeds het Leger volgende: hy nam zijn weg op Pereslaf, Jereslaef, Vologda, Totma, Oestiga, Solwitzugotzkoy, Kaigorod, Solkamskaja, en van daer voorts tot de Siberische Steden, als Vergaturia, Turinskoy, Tumen, Tobolskoy, alwaer hy met zijn byhebbende Volkeren en omslag, tot het Voor-jaer over gebleven is, en aldaer negen weeken toegebragt met Vaertuigen te maken tot dienst van hare Benden: op den vier en twintigsten van Bloey-Maend, zijn zy van daer vertrokken langs de Rivier Tobol en Irtis, te Water, tot aen de SamorofSche, of Samarische Kuil, en Jam, en van daer opwaerts, na de Rivier de Oby, van daer na Soergoet en Narim, en na de Narimsche Rivier, ook de Vliet Ket, en voorts tot Domakof, en is zonder ophouden, trekkende dag en nacht, aen gekomen tot Makofski, op den vyftiende van Oogst-maend, moetende dikmael vermits harde tegen wind, stil leggen; is van daer weder overgegaen in de Jenisesche Rivier, en in de Stad Jenisey wel aengekomen, den twaelfde van Herfst-maend, (een ander verhael van deze Reis onder my berustende, zegt, den zesde van de zelve Maend daer stil leggende, tot den twintigsten;) vorders in een tyd van vyf dagen, zijn zy al langs de zelve Rivier gegaen, en gekomen in de Tungoesche Rivier opwaerts aen, alwaer zy veele onbeschryffelijke hooge Water-vallen moesten voorby en over gaen: den negen en twintigsten van Herfst-maend zijn zy aengeland⁺ tot de Vesting Tungoesch, en hebben aldaer overwintert, by gebrek van leeftogt, en noodwendigheden, tot zoo veel volk, voor de Reis, komende het Ys toen al sterk in 't water, zoo dat ze hare Reize niet koste bevorderen: den vyftiende van Bloey-maend zestien honderd zeven en tachentig, is de Gezant met zijn volk van daer vertrokken, langs de Wierkoetze Rivier, tot aen de Vesting Irkoets, daer hy den eersten van Oogst-maend aen is gekomen, en aenstonds groote Vaertuigen, en zware Booten vervaerdigde: op den eersten van Herfst-maend, hebbende acht dagen onderweeg geweest, want aldaer harde stroom gaet, en zijn zoo gekomen aen de Rivier Boikave, de welke een zeer sterken stroom heeft, langs welke Rivier zeilden zy vorders met de Vaertuigen noch twee etmalen, en quamen tot de Orosize door-breuk, en een plaets genaemt Prorva, alwaer door een harde wind vier der grootste Vaertuigen met voorraed aen stukken stieten: den acht en twintigsten van Herfst-maend zestien honderd zes en tachentig, quamen met de Vaertuigen tot Oedinskoy, en van daer tot de eerste Vesting in het Landschap Dauria, Bayoula genaemt, welke genoemt word de poort van Daur; hier is de eerste Sterkste in Daur; de Rivier aldaer is genaemt Selengoy, uit het Meir Baikal vlietende, strekt tegen 't Zuiden, en tegen 't Oosten, aldaer hebben zy overwintert, ter oorzaek dat naricht bequamen, hoe de Sinezen van Daur afgetrokken waren, in de Wiede-maend, zijnde te zamen gestooten met den Moegaelschen Cham Azaroi, en zijn Broeder Syria Bosschyn: den zesden van Louw-maend zestien honderd acht en tachentig, trokken zy op de Russen aen, die zich verschanst hadden; den Moegaelschen Cham Azaroi, was sterk vyftien duizend Man van des zelfs Landaert, onervaren krygs-volk, doch tot stormen van een Stad Heltdadig, beklimmende zonder vrees. Het Russche Leger een klein hoopje zijnde, leverde slag aen deze Moegalen, vyf uuren lang by Selenginskoy, en bewaerde Godt de Ruszen, zoo, dat weinige sneuvelden, hoe wel veelegequest en afgemat waren, schoon zy den geheele Zomer met vechten, en slaen toegebragt hadden, maer van den vyand zijn veele duizenden verlooren, de rest op de vlucht gaende; 't geen dan voorviel in Herfst-maend, op 't Jaer zestien honderd acht en tachentig, na dat de Moegalen door een list het meeste gedeelte van haer magt, zich in 't Russche gebied, vyf en twintig of dertig mylen by nacht begaven^* tot omtrent Oedinska, waer van de Russen verwittigt wierden, hebben zy de zelve nagezet, en vyf honderd Man geslagen, de overige verjaegt, en in

+ Dus benament, om dat het ligt onder de Tungoesche Volken.

* Een ander Brief my op de zelve tyd, van een ander uit dit Leger toegezonden, zegt, dat de Moegalen heimelyk, en gansch stille afgemarzeert zyn na hare wooningen, die in de Woestyne zyn, omtrent een plaets Udink genaemt, wel zestig Duitsche mylen afgelegen van de Moskovische Vesting, de Dauersche poort genaemt, en kan deze twyfeling opgeloft worden, als men verstaet dat Oedinska of Udink, een Russche Vesting is, in de Moegaelsche Woestyne gelegen.

[p. 866]

wanschik gebragt, veele Vrouwen en Kinders gevangen, en ontelbare Paerden, Kamelen en Schapen bekomen, waer op zich aen de Grenzen der Moegalen over de⁺ vyftig duizend Huisgezin onder hunne Tzaersche Majesteiten gezag hebben begeven, eeuwige trouw gezwooren, en Schatting op te brengen, beloofd: deze Landstreek word by die Volkeren onder Groot Tartarye gerekent: zy hebben drie Chammen, genaemt Tarschei, Waschtze, en Dwoiussot, de welke zelden in goede eendragt en vriendschap met malkander leven, en zijn zoo sterk van volk, dat ze te zamen honderd duizend Mannen te velde konnen brengen, en zoo dit volk zich te zamen voegden, zoude zy groote zaken konnen verrichten: den twintigsten van Bloey-maend zestien honderd negen en tachentig, gingen de Tzaersche Benden in Daur, en quamen aen de Vesting Ribna op den negentiende van Herfst-maend, en wyders over zeer hooge Klippen, tot in Nertsinskoy, de Hooft-stad van Daur, waer in zich hield voor dezen de vermaerde Tungoes, Vorst van Daur^*. Na dat de Sinezen van der Russen aenkomste hadden vernomen, zetten zy haren Mars dapper op de Russen aen, zoo te Water als te Lande, en bestond hare magt in dertig duizend Man, by zich voerende zeventig Metale Stukken, en een Mortier: onder hare krygs-magt zag men drie duizend Musquettiers, de overige waren Pyl, Boog, en Lans-dragers, meest te Paerd: den Chan hadde by het Leger deze volgende Gezanten, als de Veld-heer over des Chans Lyf-benden, genaemt^§ Samagatu, en een onder Veldheer, en noch een geheime Raed, des Chans Stad-houder, en twee Tumekans, zijnde van de voornaemste van den Bloede, en den Oom van den Chan, en meer andere hooge bedienden; de zelve hebben tweemael haer Gezantschap by de Moskoviten afgeleid, of t'zamen-spraek gehouden, zonder eenige vordering; doch ziende het Russche Leger zoo zwak te zijn, beslooten zy daer op aen te vallen, met alle hare magt: de Russen zich wel beschanst hebbende, binnen de Stad^* Albasinskoy, want dus verre was de Russche krygs-magt gekomen, die den vyand naeuw omçingeld, en belegerd had, hebben de zelve Heldhaftig wederstaen, en zijn daer op steeds uitgevallen, en vaek met groote zegen te rug gekeerd: dit weinig getal der Moskovische krygs-luiden bleef dan van der Sineschen grooter magt, en veel talryker krygs-leger, over de zestien^* weeken als bezet en ingeslooten gehouden; doch zy leden weinig afbreuk, hoe wel dat dagelijks Benden met de Sinezen handgemeen waren, en op malkander schooten: deze belegering dede der Russchen leeftogt, en krygs-voorraed zeer verminderen.

Dies een verdrag wierd getroffen niet verre van Nertsinskoy, en zoo gezegt word op volgende wyze.

I. Dat een Landstreek, genaemt⁺ Odnakol, niet groot van belang, aen de Sinezen zen afgestaen wierd.

II. Dat alle oneenigheden tot nu toe voor gevallen, in eeuwige vergetenheit zullen gesteld zijn, en dat de scheiding der Grenzen van beide Ryken zal zijn de Rivier Gorbitza, zijnde gelegen omtrent de Vliet Nertsinska, waer in stort ter slinker zyde de Rivier Albasin, en valt nederwaerts in de groote beroemde Rivier de Amur.

III. Dat de Stad Albasin vereffent, en alles wat daer in is, uitgebragt zal worden op hunne Tzaersche Majesteiten Bodem, en dat dan de Stad van wederzyden niet mag opgebouwt, noch bewoont worden.

IV. Dat de Koop-luiden van⁺ wederzyden vry en ongehindert met malkander handelen mogen, in beide Ryken, en der zelver Steden, waer zy willen.

De Moegalen zijn onervarene krygs-luiden, en hebben geen oefening van oorlog, en het voor een groot wonder Godts mag gerekend worden, dat de Russen met zoo weinig volk, tegen zoo een menigte Heidenen hebben gaende konnen houden, en noch een gedeelte Moegalen onder haer gebied gebragt, en met de Sinezen een eeuwige Vrede geslooten.

Over deze onlusten, is my een Brief, die uit Sina na Moskou afgevaerdigt was, in handen gevallen, als volgt.

+ Andere zeggen vyftien duizend.

* Nader bericht zegt my, dat deze Vorst een Tungoes van geboorte was, of zoo andere willen uit Nertsinskoy zelve: en niet dat hy Tungoes wierd genaemt, en dat het Sinesche Leger tot Nertsinskoy te water, en te lande aengekomen is.

§ Een ander bericht zegt my, dat het Sinesche Leger bestierd wierd by zeven groote Sinesche Heeren, daer van Samagatu het gebied hadde over 't volk van 't Hof des Koninks, en de Tumekans zoude de grootste Princen aen 't Hof te Peking zyn.

* Zommige berichten willen, dat deze belegering van Albasin, voor de tweede mael, of na den tweeden opbouw geschiede, eer dat de wederzyds Gezanten te zamen quamen, en dat geduurende de onderhandeling, geen vyandlykheden gepleegt wierden.

* Een ander schryft my, dat deze belegering, maer agt en twintig dagen duurde, het geen beide waer kan zyn, als men verstaet een naeuwe belegering, voor de kortste tyd en een blokkering voor de langste tyd.

+ Dat is zoo zommige berichten de streek tusschen de Rivier Gorbitza en de Amur.

+ Dit geschiede in het Jaer 1689. in 't laetst van Augustus, en in 't begin van September.