Noord en Oost Tartarye

Bericht, Van plaetzen in 't Noord-oosten van Asia, beneffens hunne afgelegentheit, aenvang nemende met de Sinesche Hooft-stad Peking,

daer echter zoo vast geen staet op te maken is, als of het was afgemeten, om dat alleen is aengetekent uit verhael eeniger Reizigers, de welke in Peking zich op hebben gehouden, en van daer na de kant van de Vliet Oby zijn gereist.

DE Keizerlijke Hooft-stad Peking is met een witte steene muur omringt. Binnen deze muur, of midden in deze Stad, staet noch een Stad, Vesting, of Kasteel, van roode gebakken steen gebouwt, 't welk genaemt word Kambalu, dat eigentlijk het Keizers Hof is. Ter zyden van deze Binnen-stad is een diepe graft uitgegraven, en te wederzyden is alles met steenen beleit: in deze graft word het water gebragt uit zeker Riviertje, door reoelen en pypen onder de Aerde gemaekt, die tot in de graft loopen.

Van deze groote Stad Peking, tot aen een andere groote Stad, de welke met een aerde wal is omtrokken, en waer binnen is gebouwt een steene vesting van roode gebakken steen, is anderhalf myl verre.

Van deze Stad komt men na een halve dag reizens aen een groote Stad, over welke de Broeder van de Sinesche Keizer gebied heeft. Deze Stad is van steen opgebouwt. Daer en mogen geen vreemde Volken uit eenige plaetzen in deze Stad komen, maer moeten alle buiten de muuren haer Handel dryven. Deze Stad legt aen de overzyde van een Rivier, waer over een brug legt, ter zyde van de Heirbaen. Na een en een halve dag reizens komt men van deze Stad aen drie kleine Steden, gelegen achter de Groote Muur.

Daer na komt men aen een groote Stad, Bajanzoemi, of Bajanloemi genaemt. Door 't midden dezer Stad vloeid een Rivier, langs welke wel twintig kleine Steden staen gebouwt, dicht aen de kanten dezer Rivier, welke Steden niet verre van malkanderen zijn gelegen: om die langs te trekken, brengt men zes dagen door. By alle deze Steden staen mede hooge Wachttoorens, gemaekt van 't zelve steene gebergte, waer over de Groote Muur is getrokken, op welke de Wachters vuuren, en van de eene tot den andere het teken geven van onraed, of aenkomst der vreemdelingen. Alle deze Steden leggen zeer naby de Groote Muur, en staen zommige een myl, of een halve myl, en nader daer van daen; welke steene Steden zijn gebouwt, zoo tot bescherming van de Muur, als tot wooninge voor de krygsknechten. Omtrent het midden dezer steene Muur komt een Rivier door te vloeyen, genaemt Zelja, of Sela, anders^* Sche, of Tschelia. Daer is een schoone brug, die over deze Vliet legt.

Van Bajanzoemi, of^§ Banjankumi, alwaer zich onlangs ophield de Broeder van den Sineschen Keizer, komt men, na twee dagen reizens aen de Stad Kapki, voorby gereist hebbende twee Steden, doch niet zeer groot, niet verre van Kapki gelegen. Deze Sinesche Stad Kapki legt dicht aen de Groote Muur, tot bescherming en overval van alle Uitheemsche Volkeren, de welke aldaer geduurig komen, en de welke ook niet verder worden toegelaten om in 't Ryk van Sina te reizen, voor en al eer daer toe uitgedrukte last van den Keizer komt.

Van de voorschreve Stad, langs en benevens de Groote Muur (waer mede Sina omtrokken is) tot aen de Stad Kokatan, of Kokutanska^†, is tien dagen reizens, en is de laetste Sinesche Stad aen deze zyde: zy is gelegen op een plaets waer uit een Bron komt te springen. Hier in deze Stad woonen Volkeren die men Toebeetzi noemt; de Overste en Prins heete men onlangs Golgitzagoen, of Golgitsch, en zijn Luitenant of Stedehouder Toboeck, of Tobuk. Deze voornoemde Stad is anderhalf myl van 't steene gebergte afgelegen, hoe wel andere berichten, dat zy verder van de Muur afgelegen is.

Een dag reizens ter zyden af, legt een Sinesche Stad, genaemt Zierga, Schirga, of Schorga. Hier wassen alderhande Granen, en geneeren de Inwoonderen haer met de Landbouw, voornaem van Rogge en Haver.

* Hier omtrent leggen noch twee kleine Steden, wiens namen myne geheugenis zyn ontglipt.

§ Deze plaets zoude een halve dag van de Groote Muur afgelegen zyn, en daer binnen worden geen vreemdelingen om te handelen in gelaten, maer wel in de Voor-stad.

† Het Stedeken Kokatan, of Korakotan genaemt, gelegen dicht onder de Groote Sinesche Muur, legt tusschen, en in een hoog steenig gebergte, is klein, met houte staketzels omheint, het bestaet alleen uit twee groote straten, de Huizen zyn van hout, de Inwoonders zyn alle Moegalen, hoe wel zy onder Sina staen.
Deze plaets is gesticht tot doortogt voor alle vreemden, van deze zyde na het Sinesche Ryk; edoch vermag niemand zonder uitdrukkelyk verlof daer door trekken.

[p. 853]

Kalgan, de Sinesche Grens-stad buiten de Muur, is meest van uitgehakte rouwe gewosse steenen gemaekt, met sterke Toorens, die met pannen zijn gedekt; de Poorten zijn meest van Yzer gemaekt; rondsom de muuren en zijn geen graften: in dit Kalgan legt een matelijke bezetting; doch de meeste Steden buiten de Muur gelegen, zijn ryklijk van Volk voorzien.

Na twee dagen reizens van Kokatan, komt men over 't steene gebergte Kokoetaisko; en van daer na tien dagen reizens aen een Plaets of Horde, genaemt Aiboega, of Arbugi, alwaer mede de Volkeren, onderhoorig aen Sina, die men Toebeetzi noemt, woonen of zwerven. Toebeetzi is mede de naem van een Stad, gelegen over het steene gebergte, uit welke die Volkeren komen, en zich aldaer met hunne Horden onderhouden, zwervende met haer Vee van de eene plaets tot de ander, en trekken des Winter-daegs weder na hare Steden.

Van Aiboega tot het gebied van den Prins Jirdeni Saisana, is acht dagen reizens. Hier is het steene gebergte Altin, of Antay, ('t welk genaemt word de Grensplaets van Kathay, of Sina.) By deze Moegalen is Landbouw in geen gebruik, maer zy geneeren zich met alderhande slag van wilde Dieren, die by haer in groote menigte gevonden worden.

Van 't gebied van den Prins Jirdeni Saisana, of Tisowi Mugalska, tot aen 't gebied van den Prins Eloena, genaemt Jedenutaschi, en het gebergte Astaia, is drie weeken reizens. Deze plaets noemt men Oeroziza Boeloeghanoe, en legt onder het gebied der Moegalen.

Hier van daen reist men in twee weeken tot aen de Oeroziza Oeroen, in 't gebied der Moegalen gelegen.

Van Oeroziza Oeroen komt men in acht dagen aen de Horden van den Prins Azan, zijnde deze Horden genaemt Kontaizinig, of Kontaisiny (deze is beweeglijk, waerom voor altoos zijn vaste plaets niet kan aengewezen worden.)

Van hier tot het Meir Jasaan, is acht dagen reizens. Hier is de wooninge van den Prins Abley. In 't gebied van deze Prins wassen alderhande vruchten, als Meloenen, Pompoenen, enz. Zy geneeren zich daer ook van de Landbouw, en hebben alderhande Granen.

Van het Meir Jasaan, of Jasina, te Lande door veele Woestynen te reizen, tot de Stad Tara, is vyf weeken reizens; maer te Water vaert men de Rivier Irtis af, tot aen het Meir Jamizero, of Jamisch; en noch een myl, en een vierendeel myls gereist hebbende, komt men aen zekere Pristanitza, 't welk een plaets is alwaer men met de kleine Vaertuigen blyft stille staen, en met andere Vaertuigen de Meiren of Wateren moet passeeren.

Van die Pristanitza, of staen-plaets, vaert men verder de Rivier Irtis af, tot de Stad Tara, of Tarschkfla, en word gerekent de stroom op, van Tara tot Pristanitza vier weeken, en van daer tot het Meir Jasaan twintig dagen varens.

De Stad Tara, of Tarschka, legt aen de Rivier Arkarka, of Arnarna, en is de zelve omtrent een vierde myls van de Irtis gelegen.

Van deze Stad Tara, te Lande door de Woestynen, genaemt Barabienskoy, of Baravinska, en Sachtamah, trekkende door het Dorp Terenietskaja, tot aen de Stad Thomskoy, is een Maend reizens; doch zeer langzaem word deze weg bereist.

Van de Stad Tara vaert men de Rivier⁺ Arkarka en Irtis af, voorby Abalatskogo, of Abalatska, of Ablaiskoy, dat een groot Dorp is, tot de Stad Tobol; welke reis met spoedig kan doen; maer om te rug van Tobol te komen, heeft men met geladene Booten twee dagen van nooden om tot Ablaiskoy te komen, 't geen vier myl te Lande word gerekent, zulks dat van Tobol tot Tara met diergelijke Vaertuigen de Rivier Irtis op te varen, drie weeken varens is.

+ Merkt dat veele der opgemelte benamingen in deze gewesten met onderscheide speldinge, ten aenzien van myn Kaert, zyn uitgedrukt, ter oorzaek dat ik de zelve alzoo elders, en by de meeste berichten heb benaemt gevonden.