Noord en Oost Tartarye
(1705)–Nicolaas Witsen– AuteursrechtvrijWiatka.HEt Landschap Wiatka, heden aen de Doorluchtigste Keizer-kroon hunner Tzaersche Majesteiten gehecht, zegt Maginus, was eertyds den Tarter onderdanig: het is een Moerassig Land; onvruchtbaer, en toeloop van veel gevluchte Slaven. Daer valt veel Hooning en Visch; ook eenig Wild, en zeerschoon Hout. Is gelegen niet wyt van Kasan, in de Nabuurschap van de Volga. Het gebruik van Brood was den Inwoonderen onbekent, doch zy worden nu by de Russen daer van mede gedeelt. Mizensch, of Misceneck, gelegen weinig benoorden de Saisek, te dezer gewest, aen een arm van de Vliet Ocka, is een Moerasachtigen Oord, daer eertyds een groot Kasteel stond; doch nu met Huttekens omwoont, waer van de Inwoonders des noods zich in de Moerassen verbergen. De Czeremissen plachten in 't Landschap Wiatka veel strooperyen aen te rechten. Deze Landstreeke is vry woest: heeft een Vliet van de zelve naem. Tusschen Galits en Castramowgorod, welke plaetzen onder Wiatka gehooren, zijn veel Moerassen. In het Landschap Wiatka woont het Volk veel in groote Dorpen: de zommige zijn Christenen; andere alle Heidenen: in de Steden zelve woont schier niemand, als het krygs-volk; en in de Voor-steden, onder de Steden, of dicht aen de Sterkten | |
[pagina 722]
| |
de Burgers; want het is den Ingeboorene Heidenen, zegt men, hier niet geoorloft binnen de Steden by de Russen te woonen, die zich daerom rondsom de zelve ophouden. De Ingeboorene Wiatsche Heidenen, bidden de Zon en Maen aen, gelijk zulks ook andere Tarters, niet wyt van Astrakan, doen. In het gebied van deze Landstreeke zijn vyf Steden, als Glinof, dat de eerste en grootste is; waer na volgt Ktelnitza, Orlof, en noch twee anderen. Glinof is groot in omtrek, omtrent als Haerlem. Het is te dezer Oord zeer Volk-ryk. Men heeft 'er Huizen als in Rusland. Behalven Zon en Maen: zoo bidden deze Menschen ook Boomen in 't Woud aen, waer toe zy de grootste en gaefste kiezen: Offeren aen de zelve Vee, Hoenders, Gevogelte, en Melk. Ik hebbe iemand gesproken, welke my zeide, dat hy in dit gewest, te Landewaerts, zag, dat zijne Waert eenen Bezem van Eike bladeren tot Afgod had, die in een hoek van 't Huis te pronk stond, behangen met alderhande snuisteryen, als takskens van veelderhande schoone Boomen, Poppen, enz. dit was zijn grootste Afgod: hy verhaelde veel Goden gehad te hebben; ook Ryk geweest te zijn in Vee, en Wyven, doch al zijn Vee had hy veroffert; was echter niet verhoort; biddende noch op goede hoop dezen Bezem aen, om tydelijke welvaert, want van 't eeuwige weten zy niet: hy wist een groote God te zijn in den Hemel, die hy noemde Gamel Tuma. Dit Volk heeft geen Schrift, doch zy zeggen, wel eer Schrift en wetenschap by hen geweest te zijn; maer dat het gebeurde, dat God een Boek uit den Hemel liet vallen, 't geene door een Koe opgegeten wierd, zedert welke tyd, tot straf, zy alle Schrift hadden verboren. Zijn zacht, en goed van aert; rechtvaerdig, en vroom. Beddas, is een Volk op Seilon, dat zich in 't diepst der Bosschagien onthoud; van deze hunne Godsdienst word my van daer het volgende geschreven. Van haer Godsdienst is zeer weinig te zeggen, om dat ze hooge Boomen, genaemt Bogas, by de Nederlanders Pagood - boomen genaemt, met een steene voet rondsom bp zetten, die Godsdienstelijk eeren, en aldaer Lampen voor opsteeken, zonder dat mijns wetens, eenige Beelden, of andere plechtigheden gezien worden; doch wanneer iemand eenig gevoelijk ongelijk geleden heeft, dat verdient aen hare Hooft-man gebragt te worden, zoo neemt den klager een groene tak van een Boom, en gaet daer mede onder dezen Boom staen, met het aenzicht gewend na de wooning van haer Hooft-man, die altyd dicht by eenige Boomen zijn verblyf heeft, en blyft daer stil staen, zomtyds een, twee, drie, en ook wel zes of zeven dagen, schoon de redenen niet en mogte afgevraegt worden van zijn klagte: immers deze klager blyft hier zoo lange staen, tot dat alle de bladeren van den tak verdroogt zijn, en af beginnen te vallen, en dan noch niet verhoort, of de redenen van zijn klagt afgevraegt zijnde, is hem geoorloft den Hooft-man te vloeken, zijn tak tot een getuigen in de Aerde te steken, en zijn eigen Rechter te wezen; doch worden de klagers in 't gemeen, terwyl de tak noch groen is, en niet verdort, verhoort, en aenstonds recht gedaen. Dus ver het bericht uit Seilon. Waer uit is te zien, dat 'er meerder Volken zijn, die den Boomen eeren. Men ziet Jesaias Cap. 1. vers. 29. deze woorden; Want zy zullen beschaemt worden om der Eiken wille, die gy Lieden begeert hebt, ende gy zult schaemrood worden om der Hoven wille die gy verkooren hebt.Ga naar margenoot+ Deuteronomium Cap. 7. vers. 5. Maer alzoo zult gy hen doen, hare Altaren zult gy afwerpen, ende hare opgerichte Beelden verbreken, ende hare Bosschen zult gy afhouwen. Ziende dit zoo 't schynt op de Afgoderye der oude Heidenen, die in Bosschagien, en dicht Hout-gewas, valsche Goden aenbaden, en Offerden, onder Boomen, waer uit misschien gesprooten is het aenbidden der Boomen zelve; wezende by de oude Jooden, volgens overleveringe, verboden eenige Boom omtrent den Altaer te planten. Tulla is een Stedeken, in 't Resansche gebied, 't geene het laetste is aen de Veldige Woestynen van Wiatka. By de uitgang der Rivieren Tulla en Uppa, daer zy in de Ocka vallen met eenen mond, twintig myl boven Woratinski, was, zoo Jovius schryft, wel eer een Slot, Odojow of Odojef genaemt. Dus verre zy gesproken van het gewest Wiatka, en eenige weinige Nabuurige plaetzen. De Ocka vliet voorby de Steden Coluga, Cerpachum of Serpuchof, Corsira of Corsita, Columna, Rhesania, Casigorodia of Kasinut, Murina of Murom, enz. Te weerzyde aen deze Rivier zijn Bosschagien, daer in Hooning en Pelterye overvloedig valt. Zy stroomt zomtyds uit haer bedde. Het Land hier rondsom is zeer vruchtbaer: en niet wyt van het Stedeken Coluga, zegt Jovius, dat van ouds groote wacht wierd gehouden, tegen de invallen der Tartaren. By Cerpachum valt Yzer; en te Coluga | |
[pagina 723]
| |
maekt men zeer aerdige houte drink-vaten. Deze Stad had eertyds een byzonder Heer, doch is, beneffens geheel Resan of Rhesania, door Tzaer Ivan Vasilewits t'onder gebragt; daer is een steene Kasteel, door gemelte Tzaer gebouwt geweest. Bolgarien of Bulgaria is een Landschap, omtrent de Volga gelegen, ter gehoorzaemheit van hunne Tzaersche Majesteiten, omtrent op zes en vyftig graden, daer de Landen althans gansch woest zijn. Men ziet daer overblyfzels van steene Huizen, Wallen, en veel oude puinhoopen van gebouwen. Eenige der Baskiersche Tarters, welke na de Grenzen van Siberien woonen, opwaerts, aen de rechter zyde van de Rivier Kama, als men uit het Westen komt, zijn Mahometanen van Geloof, en komen Jaerlijks in het Land Bolgarien Bedevaerten doen; waer zy zeggen, dat eenige van hunne Heiligen begraven leggen. Men ziet 'er noch hooge Toorens, waer van zy gevoelen, dat het hare Kerken of Moskeen zijn geweest, leggende het alles daer tegenwoordig woest: en is waerschynlijk, dat alhier van ouds de Bolgaren hebben gewoont, die nu aen den Donauw, onder het gebied van den Turk, zich bevinden, en de Slavonische Spraek gebruiken. In het Ongarische Woord-boek van Molnar word verhaelt, hoe Atila, of Atilla, Konink of Hertog van Hongaryen, inGa naar margenoot+ Scythien, in de vierde Eeuw gebooren wierd, ('t geene by veele gemeent word in Bolgarien te zijn geweest, hoe wel andere die geboorte-plaets meer Noordelijk stellen:) met den zelven, die hem tot Leidsman gekooren hadden, trokken de Hongaren uit Scythien, dat een vruchtbarige Moeder van Volken is, en sloegen zich in Pannonia, dat is, het hedendaegs Hongaryen, neer. Hy stierf na eene Heersching van acht en vyftig Jaren, op het Jaer vier honderd negen en vyftig, in zijnen ouderdom van honderd en vier en twintig Jaren. Na de dood van Atila verlieten deze Hongaren Pannonia, en keerden weder in Scythien; blyvende alleen de Skekhelyers in Transsylvania, of Zevenbergen. De Hongaren trokken namaels onder hunnen Leidsman Almus, voor de tweede mael uit Scythien, namen Pannonia weder in, en deilden, na de dood van Almus, het Ryk onder malkanderen. Tot Nisen of Nisney Novogrod, op de Rivier de Volga, zegt Petrus Petrejus, dat Zout-kuilen zijn, waer uit goed Zout word gekookt. Het Vrouw-volk zoude aldaer zoo gezwind met de Boog weten om te gaen als de Mannen. Hy spreekt van een Slot, dertig myl van Pustiosero gelegen, aen de Vliet Sossa of Sibut, genaemt Lopin. De Vliet Oby gelooft hy zoo breet te zijn op zommigeGa naar margenoot+ plaetzen, dat men met een Boot in een Zomersche dag, daer qualijk over varen mag. Aen den Oever by de Zee, op den uitgang van de Oby, zoude een Huis gebouwt wezen, genaemt Obea, 't geen heden niet en is bekent. Het Landschap Lucomoria wil hy aen de Landen Grusenir, en Serponowtzi genaemt, te grenzen. Twee mylen van Astrakan, verhaeld hy, dat een Zout-berg is, Busin genaemt, daer zuiver Zout valt, in zoo grooten menigte, dat het geheel Christendom zoude konnen voorzien, 't geene steets zoude aenwasschen, en diep onder de Aerde, zonder grond leggen, misschien een onderaerdsche oorspronk met de Kaspische Zee hebbende. Zeker Horde Tartaren, die tusschen de Rivieren Volga en Jaick zich ophoud, zegt hy, een Opper-hooft te hebben, Schidach genaemt, welke een Stad, Scharaitzig geheten, zoude bezitten. Een ander Prins, die zijn Horde in Siberien heeft, noemt hy, Schichmamai: en Prins Cassun by de Vliet Kama, zijn byzondere Horde zoude voeren. De Tartaren, oordeeld hy, van de Moabiten herkomstig te zijn, om dat zy een by gezamelt Volk zijn; of wel, dat Gideon hen de eerste Gezaghebbers zoude bestelt hebben. Zy zijn dik van Lichaem, in een middelmatige lengte: breet van aenzicht. Hunne Oversten hebben een lok haair by de ooren hangen, dat zy met zwart besmeeren. Eeten weinig Zout, waer van zy gelooven, dat hun het gezicht lang goed blyft. Nuttigen onrein gedierte; en beminnen Melk-spys. Een Meir Bielozor, zegt hy lang te zijn zestien myl; en daer in zoude zes en dertig stroomen storten, doch maer eene uitschieten, geheten Sosna, die in de Mologa valt, welke by de Stad Gholopia in de Volga weder zoude loozen. Hy maekt het Kaspische Meir in zijn omkring ruim twee duizend myl groot, waer in hy dwaelt, gelijk ook in verscheidene andere dezer stellingen. Dus verre uit Petrejus. Kasan, als het eertyds een Tartarisch Ryk op zijn zelven was, kost veel duizend Man te Velde brengen, voornaem Voetvolk; en deze Menschen zijn van de zedigste aert onder alle Tartarische Volken | |
[pagina 724]
| |
geweest: bouwden Land; woonden in Huizen; dreven Koophandel, en kleefden het Mahometaensch Geloof, als mede het Heidendom, aen; zoo in 't breede by Zigismundus, Baron van Herberstein, is te zien; als mede in de Atlas. Benoorden van Kasan, wierden eertyds gevonden de Volken Sciabani genaemt, die Vee- en Volk-ryk waren. Clesma, of Cliasma, by Nisi, of Nisney Novogrod, is een goede en bequame Rivier: daer in vallen veel Kreeften. Hier zijn veele Dorpen, die met Poolsche Boeren worden bewoont, welke gevangen zijn geweest, en in oude tyden daer geplant. Eenige mylen lager als Kasan, is een plaets, Bacchaer geheten, waer men, zoo gezegt word, overblyfzelen, of geraemten, en beenen van Reuzen vind. Daer zijn in Kasan veel Kerken. Dit Landschap is vry koud; men vind 'er echter goede leeftogt; weinig Fruit, en zuure Appelen groeyen daer. Het Man-volk in Kasan is blank, en vet; en het Vrouw-volk vry schoon. De Ingeboorene Tarters zijn vry beleeft; bearbeiden de Aerde; dryven Koophandel, en hebben Huizen. Zeer boosaerdige Honden zijn hier, welke des nachts los gelaten worden, om quaeddoenders te weeren. Veele der Tartaren hier rondsom; zijn noch Mahometaensch, wat groote vlyt en Christelijke yver door de Russen tot hare bekeeringe aen word gewend. Dit Landschap is van ouds veel Verandering van Heer onderworpen geweest: dan heeft het gestaen onder Pericopenser Tarters; dan onder eigene Christen Heeren, enz. tot dat eindelijk onder het Russche Ryk is geraekt. De Vader van Tzaer Ivan Vasilewits de gevreesde, heeft niet wyt van Kasan, in 't Jaer vyftien honderd drie en vyftig, op de t'zamen voeginge van de Volga en Sura, een sterk Slot gebouwt, en 't zelve Vasilgorod geheten, na zijn naem. De Stad Kasan is door hem wel eer verbrand geworden; en hy heeft veele duizenden Van dat Tartersch Volk verslagen: hy heeft wel zeven Jaren den oorlog tegen de zelve gevoerd, eer dat hy ze dwong, en t'onder bragt; en wel zes magtige optochten tegen de zelve gedaen. Om dit Kasansche Ryk te vermeesteren, had hy vrede met alle omleggende Vorsten gemaekt. De Ceremissen waren aldaer de oude Lands Inwoonders, al voor de tyd dat de Mahometaensche Tarters, nu Pericopenser Tarters genaemt, aldaer zich hebben opgehouden. Omtrent Kasan, en aen de Vliet Kama word heden zeer schoon Kooper-erts gevonden, zoo als aen my daer van verscheidene proeven toegezonden zijn, waer van de groeven worden bewerkt, door bevel, en ten nut van Knees Boris Alexewits Galitzin. In 't Land van Kasan, bezuiden, veertigGa naar margenoot+ myl omtrent van de Stad, word gezegt aen een Moerassig gewest zeker Rivier te zijn, genaemt Nemda, waer na de Ceremissen ter Bedevaerd en Offer trekken; en gelooven zy, dat, die aldaer komt, en geen Offer mede brengt, zoude versmagten: en derven zy zich niet verstouten, aen zeker andere kleine Vliet, welke tusschen Bergen door schiet, te naderen, die zy Schokschem heten, uit vrees, dat, zoo zy aldaer naderden, aenstonds zouden sterven. Zy Offeren mede aen God, Paerden, of Vee; spannen den huid op een stok; stooken daer een vuur voor aen, en gieten een schael Mede in 't zelve, met deze woorden, ga en brenge mijne begeerten tot God, welke begeerten niet als tydelijk zijn. Zy hebben, geen Schrift, geen Priesters, noch Kerken. Zy hebben een afzonderlijke Tael van andere Tartaren. Aen de Stad Kasan vliet een Rivierken, Kasanka genaemt: zy is omringt met houte Toorens, en houte Muuren; maer het Slot is van steen, wel voorzien van krygs-volk, en geschut. De Stad is van Russchen en Tartaren, maer het Slot alleen van Russchen bewoont. De oude Tzaeren van Kasan kosten zestig duizend Man, zoo gezegt word, te Velde brengen, hoe wel Petrejus het alleen op twintig duizend begroot; en hebben zy voor lange Jaren groote kryg gevoerd. Dit Volk hadde zich begeven onder het Gezag der Russchen, al voor de tyd van Tzaer Ivan Vasilewits; maer door innerlijke oneenigheden, stonden zy op, en riepen den Crim te hulp; smeten het Russche jok af; plunderde en roofde alomme, ja maekten zich meester van een groot gedeelte van 't Land, zoo dat een verdrag wierd getroffen: eindelijk den Tarter rukte zich voor Resan, daer een dapper Held in het Slot lag, die zich niet over gaf; dies met schande de Tarter moest aftrekken. Hier na dede de Moskoviter den Tarters weder oorlog aen; belegerd Kasan, en wind het by storm, in den Jare vyftien honderd drie en vyftig. De Stad Kasan heeft zijne Koningen gehad in verscheidene tyden, als met namen, Cheleas, Abramin, Machme- | |
[pagina 725]
| |
By i. stort de Stroom Czelak uijt. Delf Stat is geheel van Hout.
din, Alega, Abdeta, Tyf, Scheda Mengligeri, Machmetgery, Sapgery, en anderen, met welken de Moskoviters verscheidene oorlogen hebben gevoerd. De Voor-zaed van Tzaer Ivan Vasilewits dede een Stad bouwen, niet wyt van Kasan, tot hoon van den Tartarischen Konink, en noemde die Sabakzaer; of Hont-Tzaer; doch deze is nu vry vermindert van luister. De Stad Kasan legt aen een effen Veld, omtrent op zes en vyftig graden. De Huizen zijn alle van hout. Geen Tarter vermag in 't Slot te treden, als met verlof. En schryft Oliarius van de oude Tzaeren van Kasan haer magt, en hoe het Land onder het Russische Tzaerschap of Keizer-ryk geraekt is, in 't breede, waerom wy daer van hier zullen zwygen. Artomas is een Stedeken, Landwaerts in, niet wyt van Kasan, daer veel Potasch-branderyen zijn. Hier valt al het Vee grooter als elders; als mede het Gevogelte. Cassimut, of Casinut, anders Cassimogrodia, of Cassinow geheten, is een Stedeken, gelegen aen de Vliet Ocka, 't welk noch onlangs in 't geheel, volgens bericht van Majerbergh, in zijn Moskovische Reisbeschryvinge, van een Tartersch Koninksken, met de naem van Tzaer Hodun, bezeten wierd; wiens Zoon Res-Kitzi, voor weinig Jaren in Moskou gedoopt, zijnde, het zelve onder de Eernaem van Drost hunner Tzaersche Majesteiten blyft bezitten. Oliarius zegt daer van, dat het een Tartarische Stad is, die wel eer onderhoorig was aen het Tartarische Vorstendom Cassinow. Op een oud steenen gebouw, dat wel eer een Slot geweest was, woonde in zijnen tyd den Tartarischen Prins Res - Kitzi, met zijn Moeder, en Groot-vader, die zich onder hunne Tzaersche Majesteiten hadden begeven, en leefde de zelve van de Inkomsten dezer Stad. Aldaer vond hy een Mahometaensche Kerk; doch het Volk heeft nu meest de Christelijke Godsdienst aangenomen: eenige hebben noch een Mahometaensch Geloof, vermengt met 't Heidendom. In houte Kapellen ziet men daer de Begravenissen der voorige Vorsten. Men woont daer in lange houte Huizen. Niet wyt van Kasan legt een klein Tartersch Volk, die den Visch Soudak, of Sandaet aenbidden (zoo als my ogg-getui- | |
[pagina 726]
| |
gen berichten) welke zy bezyden den Haert zetten: en als men hen de reden vraegt, weten niet anders te zeggen, als zulks is van ouds by onze Voor-ouders de wys geweest. Dit Volk word genaemt Tzoewachi. In de Woestyne de vlakke Steep genaemt, bewesten de Volga, 't geene geen vaste bewoonders heeft, is het Land zeer vruchtbaer. Het Koorn, zoo 't gezaeyt word, wast zeer weelig. Hunne Tzaersche Majesteiten hebben een groote streek Lands achter de Saiseck, of groote Wal, en Boommuur, doen bebouwen. Van Nisney Novogrod, na beneden, tot by Astrakan, is het Steepsche Land vlak, met weinig geboomte, doch vol kruiden, en ongedierte. Ga naar margenoot+ Uit Strabo blykt, dat aen de Oever van de Rivier Tanais, die met een bogt tot dicht aen de Volga stoot, een Stad van de zelve naem is geweest, die men heden gevoelt Azak of Asof te zijn, 't geene van ouds her een groote Koop-stad was, gebouwt van de Grieken, die den Bosporus bewoonden; wel eer van Konink Ptolemeus verwoest, vermits zy ongehoorzaem was: en word vermeld, dat deze Rivier twee groote uitgangen hadde, een geruime afstant van malkander, 't geene heden alzoo niet gevonden word. De Woestyne tusschen de Rivieren Tanais en Boristhenes gelegen, wierd van ouds genaemt Jugul, of Ungule. Van de Rivier Tanais of Don zegt Jovius, dat zy in zijn oorspronk wit water geeft, en te zamen vliet in een Meir; van waer weder tot een Rivier stoot, en dan weder een Meir maekt. Doch dat de ouden gemeent hebben, dat deze Rivier uit het Rhiphesche gebergte quam vallen, is onwaer, alzoo by de oorspronk van deze Rivieren de Landeryen meest plat, Moerassig, en weinig heuvelachtig zijn, behalven dat dit gebergte verre van daer is gelegen. Noopende de Doorgravinge, die tusschen de Rivieren Volga en Tanais althans werk-stellig word gemaekt, is my door Meesters daer aen arbeidende, het volgende bericht. Ga naar margenoot+ Men bevind de gestrektheit tusschen de Volga-stroom, en den Tanais of Don, daer zyGa naar eindnoot+ het naest by malkander komen, zes myl van een, omtrent af te leggen. Het Riviertje Lavela komt met een kromme bogt uit de Woestyne schieten, en stort in den Don. De Doorgravinge daer men thans aen arbeid om een vaert te maken, tusschen de Volga en Don, legt men aen, dat uit de Volga door de Kamusinka zal gaen, welke drie myl lang is: deze ten einde zijnde, komt een myle lang gebergte, aen de eene zyde steenig en vry hoog, doch aen de andere zyde weinig lager: de Lavela moet opgeruimt worden, want zy is ondiep, vuil, en door neder gevallene Boomen, schier gestopt: de Aerde van 't opgemelte gebergte dat men door graven moet is hart, en geen Wel-grond, zoo dat met Bylen of Houwelen, van een moet worden gekapt. De oorspronk van de Vliet Kamusinka is des Zomers droog: het Stedeken Kamusinka, dat aerde Wallen heeft, is aen de eene zyde op een Steen-klip gebouwt, en aen de andere zyde legt het op een lager aerde grond. De Lavela en kan nu noch niet bevaren worden als by hoog water. Daer de Lavela, Ilafda, of Jelouwla in de Don stort, is, of was de oude Vesting Pansi. Tusschen dit Pansi en Zaritsa is een gebaende Ry-weg, die men met Wagens gebruikt, wezende de Landeryen rondsom hoog, onbewoont, en onvruchtbaer Land, behalven dat de grond tusschen de Don-stroom, en de boven genoemde Vliet Lavela, met Bosschagie is bezet. Om dan de Doorgravinge te doen, dient men, volgens oordeel eeniger Meesters ter zyde de Kamusinka Vliet, ten weder zyde, Graften te graven, waer door, wanneer het water hoog is, afleidinge tot in de Volga geschiede, wezende te weder zyde de Kamusinka, nu verscheidene kleine Riviertjes die daer in uit storten. Het verval van water is zomtyds zeer hoog, want in groote overvloed van 't gebergte komt storten, behalven dat de Volga-stroom zomtyds veertig, ja vyf en veertig voeten in hoogte steigert, byzonder in April en Mey. Met Sluizen en Sassen zal dan dit Werk te verrichten zijn, gelijk men bezig is om eenige aen de Kamusinka te leggen, en moeten zoo wel na den Don, als na de Volga, Graften worden gedolven, tot afwateringen in gemelte Rivieren, buiten de loop in de Kamusinka, en de Graft die men in den Don zoude doen uit wateren, vaerbaer maken. Aen dit Werk hebben reets twaelf duizend Man, en meer, een geruime tyd gearbeid. |
|