Noord en Oost Tartarye

Volgt eenig bericht, noopende de Tartarishe Volken, die zich omtrent de Kaspische Zee onthouden, my door zeker Europiaensch Christen, die zich lange in Georgia heeft opgehouden, toegezonden.

A Strakan, gelegen aen de mond van de Rivier de Volga, is herbouwt door den Grooten Tzaer van Moskovien, Ivan Vasilewitz: word bewoont door de Russen, en den omleggenden Tartaren word de Stad tot wooninge verboden, ja niet toegelaten daer te overnachten: zy hebben haer verblyf in de Voorsteden: worden Nagaiers^* genaemt: houden Mahomets Wet; doch zijn grof en onbeschoft in ommegang; arm en ellendig; haer onderhout moeten zy met arbeiden verdienen: zy zijn gehouden, wanneer ze geroepen worden, hunne Tzaersche Majesteiten in den oorlog te dienen.

Van Astrakan, Oostwaerts aen, en van 't Zuiden na 't Noorden, zijn alle wytloopende Woestynen, tot na Siberien, en van den Volga-stroom tot de Buchaersche Grenzen, is 't Land bewoont van tweederley Tarters, als door de Yedisem en de Kalmakken. De Yedisem, of zeven geslachten, zijn zeer magtig in Vee, en Menschen, doch echter zoo sterk niet als de Kalmakken: zy zijn Mahometaensch, en zeer overgeloovig: Vrouwen en Mansperzoonen zijn van goede gedaente. De

* Dit Volk anderzins niet al te veel te betrouwen is, gelijk zy in den Jare duizend zes honderd en drie en negentig, hun slag waer namen, dat tot Astrakan de Pestilentie zeer zwaer zynde, en dier halven veele Menschen te Landewaerts waren gevlucht, waer onder eenige Armenische en Persiaensche Koop-luiden, dit weinig te verre de goede locht zoekende, waren afgeweken, deze hebben zy overvallen, gevankelijk weg gesleept, en van een waerdye ruim driemael honderd duizend Dukaten beplonderd.

[p. 703]

Tarters zeggen, dat de zeven^* geslachten wel zeven honderd duizend Menschen uit konnen maken: ieder Hooft, Oudste of Eerste, van elk geslacht, word als Heer en Oppervoogt van dat geslacht aengezien en geacht; ten oorlog gebied hy als Konink, wanneer zy tegen de vyanden trekken, 't geen veel geschied, spruitende in 't gemeen haer verschil wegens het Vee.

Naest aen de zwarte Kalmakken zijn de Usbeksche Tarters gelegen, die eindigen aen de Persianen, in het Landschap Mazandran: na Mazandran volgt Guilan: na Guilan, Mogan: na Mogan, de plaets Chiruan genaemt: na die volgen de Volkeren Dagustan, of Kaumouks, of Leiksi: hier op volgen de Charquie; en dan de Cherkassen, tot aen Astrakan, zijnde tusschen beide maer een Wildernis van vyf dagen reizens.

Van de Usbekken tot Derbent, is 't al Persiaensch. Derbent, 't geen vaste Poort beduit, is de laeste Stad aen de zyde der Kaumouks.

De Kaumouks zijn mede Mahometaens, doch van Turksche aenhang. Zy^§ zeggen zich van afkomst uit de oude Assiriers te zijn, en Nakomelingen van de overblyfzels der Assirische Monarchie. Deze Volkeren hebben haer Land in 't uiterste van den Berg Kaucasius, aen de Kaspische Zee, waerom het genaemt word Dagestan, of Dagustan, dat is gezegt, voet van den Berg. Dit Volk is zeer krygshaftig, zich van den Boog en Musquet wel wetende te bedienen: Roovers in den hoogsten trap: laten niet na, waer zy konnen, buit uit Persien te halen, en op de Russen hare Roovery te plegen. Doch by hunne hedendaegsche Heerschappye en bestiering word wat list gebruikt, om beide Nabuurige magten tot vriend te hebben, en niet van haer overweldigt te worden.

De Chercassen zijn ten deele Mahometaensch; andere Afgoden-dienaers, aenbiddende Bokken en Geiten, die zy op staken verheffen, en daer rondsom danzen, aenbiddender wyze, en eenige zelfs Christenen: vorders roovers en stroopers. Haer Staet is verdeelt in verscheide Heerlijkheden. De voornaemste onder haer is den Heer van Adriana. Hunne Moskovische Tzaersche Majesteiten hebben een Stad, genaemt Terki, aen de Rivier van de zelve naem, 't geen deze kleine Heeren in dwang houd.

Zy verkiezen onder hun alle een Vorst, om haer Opper-hoofdigheit te vertoonen, die zy Knees of Prins noemen; en worden de andere byzondere Heeren Moersen of Mursaes genaemt.

Daer zijn noch veel andere Tarters langs de Volga-stroom, als de Basquirs, Cheremis, Moerdwa, alle Afgoden-dienaers, de Simbirsche, Kasansche, Kasimsche, en andere, langs den Occa-stroom leggende Tarters, zijn alle Mahometaensch, en volgen de Turksche zekte. Dus verre het aen my uit Georgia gedane bericht.

Bakoe, of Baku, is een Stedeken, aen de Kaspische Zee gelegen, gehoorende onder den Persch. Hier valt het Nephta, zoo wit als zwart: het komt uit twee heete Bronnen van der Aerde opwellen, en geeft den Konink van Persien groot gewin. Deze plaets is vermaerd door de geboorte van zeker Mahometaensch Heilig, welke voor zes honderd Jaer in het Landschap Siruan, of Chiruan, een Heremitisch streng leven leide, een Kluis bouwde, en eenige Cypressen Boomen met zijn hand plantede, die noch aldaer voor handen zoude zijn. Hy was genaemt Xeque Ali Bakuy. Pe Kaspische Zep word na deze plaets de Zee van Bakoe of Bakous genaemt. Zy noemen deze Zee mede de Zee van Dicarnie.

* Het schynt dat door deze zeven geslachten eenige byzondere Tartarische Horden, of verzamelingen van Menschen worden verstaen, die in geslachten omswerven.

§ Dit bericht schynt de Kaumouks, en Dagestaners voor een Volk te nemen, en de Gherkassen, of Cirkassen daer van af te scheiden, doch de volgende beschryvinge die daer toe te voegen, wezende in der daet eigentlijk die Tartersche Versten, welke naest ten de Stad Terki gelegen zyn, met de naem van Cirkassen bekent, en die geene, welke meer na Persien grenzen, oneigentlijk mede: en in 't algemein behalven hunne byzondere namen, de naem van Cirkassen dragen, welke laetste mede alle de Wet van Mahomet omhelzen, en de anderen niet.