Logo DBNL
Noord en Oost Tartarye (1705)

Noord en Oost Tartarye

(1705)–Nicolaas Witsen–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Volgt zeker gedeelte eener Reis-beschryvinge, uit Persien, na Astrakan, over de Kaspische Zee, gedaen in den Jare zestien honderd zes en tachentig, onder het geleide van den Edelen Heer Constantinus Gurski, Afgezant zijner Majesteit van Poolen, my schriftelijk toegekomen.

DEn zesden van Hooi-maend, in 't Jaer zestien honderd zes en tachentig, na de Middag, trokken wy weder voort, en quamen, na tien mylen over een hooge en andere Bergen+ gevordert te hebben, omtrent een groote vlakke Woestyne, alwaer omtrent Middernacht over trokken, tot aen een kleine Rivier, waer by de Inwoonders van de daer afgelege Dorpen met haer Vee en Tenten lagen.

Op dien Dag ladeden wy des Avonds, met een in gezelschap hebbende Caffilagh van vier honderd Muilen en Kamelen, weder op, en quamen, na acht mylen over zeer dor vlak Land gereist hadden, omtrent de groote Rivieren Araks en Koraks, die in de Kaspische Zee uitstorten, welke hunnen oorspronk, de een uit Turkyen, en de ander uit Gorsistan komt te nemen. Voorschreve Rivieren zijn omtrent een Geschut schoot wyt, daer word in de zelve Karper, en verscheiden aert van Visch gevangen. Omtrent dit water leggen veele Tuinen, met witte Moer-besien Boomen, alwaer de Persianen veel Zyde voort teelen.

Den zevenden van Hooi-maend, met het aenbreken van den dag, quamen tot ons twee stuks kleine Vaertuigen, met touw aen den anderen genaeit, waer mede meest dien geheelen dag doorbragten, om het Reis-tuig van den Afgezant, als van Koopluiden over te zetten, mitsgaders de Paerden over de Rivier te laten zwemmen, 't geen door de harde afwatering niet zonder groot gevaer kan geschieden.

Den achtsten, tegens den Avond, met Zons ondergang, vertrokken wy van de voorschreve Rivier, alwaer in 't over zwemmen twee van de Paerden verdronken.

Wanneer, na dat dien geheelen nacht hadde gereist, een uur na Zons opgang, voorby een zeer schoon Kooren-land, en over hooge Bergen, twaelf mylen weegs gevorderd waren, dicht by een Dorp, op+ een zeer hoogen Berg, twee mylen van Schamaghy, Langaboes genaemt, onze Tenten omtrent veele Wyngaerden opsmeten, al hoe wel daer gansch geen levendige Menschen, om de hitte te ontvlieden, in de Dorpen vonden. Op dezen Berg heeft men veel schoone heldere Fonteinen, uit

de natuur, zoo dat men daer voor Vee en Menschen niet behoeft te dorsten.

Den negenden van Hooi-maend, na de Middag, braken wy weder op, en quamen, na dat veel ongemak in de weg hadden geleden, omtrent een myl gaens van de+ Stad Schamaghy, in een Tuin, Moesabock genaemt, alwaer, uit inzicht de roep ging, dat in de Stad de Pest was, onze Tenten opsmeten, wanneer kort daer aen, van verscheide Armenische en Russiche Koopluiden verwelkomt wierden.

Den tienden van Hooi-maend, en voorts alle de dagen van ons verblyf, bragten onze tyd meest door met het bezichtigen van de Stad, welke meest in 't op en afgaen van de Bergen legt, gelijk mede hare Begraefplaetzen daer by gevoegt staen. Alle het daer omher gelegen Land is zeer bergachtig, maer is tot in de toppen van de Bergen, en in de Valeyen, met Kooren als andere Granen bezaeit, het geene vermaekelijk is te aenschouwen. Dicht by de Stad, op den hoogsten Berg, legt een oud vervallen Kasteel, alwaer veel vermakelijke levendige Fonteinen, met schoon water uitspringen, 't geene van boven 't gebergte meest door de Stad word geleit, op dat de Gemeente daer van gedient kan worden.

Den eersten van Oogst-maend vertrok met ons in gezelschap, met zijn by hebbende gevolg, den Sweedschen Afgezant, mitsgaders den Poolschen Post Comteske, welke wy in Ardeuyl ziekelijk hadde gevonden, van hier na het Kaspische Meir, wanneer, na drie mylen over zeer hoog bergachtig Land gevordert te hebben, in een+ Karwanzera te Casloe quamen, alwaer wy met onze Tenten en nootwendigheden, dicht by den anderen, langs een sterk loopende water-vloed het neder smeten. In de voorschreve Karwanzera stond in een steen met Grieksche Letters uitgehouwen, Jan Jansz van Durkerdam is in 't Jaer zestien honderd zeventig hier Slaef geweest.

Den tweeden van Oogst-maend, des Morgens met den dag, toogen wy gezamentlijk met verscheide Koopluiden, welke een groote menigte Zy-balen by haer hadden, weder op, en quamen, na dat vyf mylen over zeer hooge steene Bergen gereist hadden, omtrent een kleine Karwanzera, Hadje Bynee genaemt, alwaer, by een sterk loopend drabbig water, onze Tenten neer smeten, zonder dat daer iets te bekomen was, ja zelfs geen Menschen vonden.

Den derden, voor 't opkomen van den dageraed, trokken wy weder voort, en quamen, na drie mylen reizens, zoo door+ groot als wild Bosschagie, over bergachtig Land, omtrent een groote Rivier, Attasia genaemt, alwaer om de groote hitte te ontvlieden, onze Tenten lieten opslaen. Omtrent deze plaets, als boven, zijn gansch geen Dorpen; maer tusschen het Bosch en het Gebergte, onthouden haer veel Kozaksche schelmen, welke by gelegentheit, wanneer zy zien dat de Koopluiden zwak van volk, en met hare Caffilaghs op reize zijn, veeltyds de zelve plonderen.

Den vierden der zelver Maend, met den dag, reisden wy als vooren, na ons gebruik, weder op, en quamen, na drie en een halve myl, over zeer schoon vlak Zaei-land, ter zyde het gebergte, het geene meest Bosschagie was, in het Dorp Dewretsy; alwaer ons van Hoenders, Eenden, Ganzen, en verscheide Koe-beesten, voor de Reis, om over het Kaspische Meir te komen, verzagen. 't Voorschreve Dorp is zeer groot, met veel omleggende Dorpen daer omtrent voorzien; mitsgaders, door het menigvuldig versch water, zeer vruchtbaer, waer over aldaer zich schrikkelijk veel Wild, van Hazen, Herten, Ganzen, en Eenden, onthouden.

Den vyfden, des Morgens, met het+ opkomen van den dag, toogen wy, na dat ons van leeftocht, voor de Reis over het Kaspische Meir voorzien hadden, weder op, en quamen, na dat wy vyf en een halve myl over zeer schoon vlak Land, ter zyde het gebergte hadden gereist, waer over men de Berg Ararath genaemt, in het gezicht hadde, omtrent verscheide schoone vruchtbare Dorpen, met veel Zaei-land omringt, alwaer ons met het Middag-mael voor twee of drie uuren onthielden; wanneer, na een myl ongevaer gereist hadden, aen de Duinen by het Kaspische Meir, omtrent twee Russche Schepen, welke hoog en droog op strand zaten, quamen, en in 't kort daer aen onze Tenten dicht by de Schepen opsloegen, 't geene de Russche Scheeps-luiden aenschouwt hebbende, quamen aenstonds met versche Visch, en andere geringe geschenken, ons verwellekomen.

Den zesden, zevenden, achtsten, en negenden, is niets waerdigs voorgevallen, dan eenlijk, dat wy op de genade van Gods Weer en Wind waren wachtende, welke meest uit de Noordelijke kant met labber koelte was waeyende.

Den tienden, elfden, twaelfden, dertienden, en veertienden der zelver Maend, de Wind uit den Noord-westen, met ster-

ke+ koelte en dyzinge uit de Zee, waer door men gestadig met al het Volk van beide de Schepen zich begon te begeven, om gemelte bodems vlot te krygen, waer toe weinig hoop, voor het Spring of hoog water, scheen te zijn, al hoe wel met winden een of twee vadems both hadden gewonden.

Den+ veertienden, vyftienden, zestienden, zeventienden, en achtienden, was de Wind Noord-west, met zeer sterke buyen en Regen vermengt, waer door de Zee zeer ongestuimig was; en toen de+ Schepen, door de harde branding en optocht van 't water, vlot, en buiten de branding met drie ankers ten anker quamen; alwaer 't zelve, tot den twintigsten dezer dat het aenhielt, met hare touwen afreden.

Op den een en twintigsten de Wind uit de Westelijke kant met helder mooi weer, wanneer de Zee zich vry begon te bedaren, waer door men gereetschap maekte, om des Morgens met gemeene magt de plunje en nootwendigheden in te konnen schepen; gelijk den twee en twintigsten, als de Wind uit de Zuid-westelijker kant begon te waeyen, des Morgens heel vroeg is geschied; wanneer wy ons na gedaen werk tegens den Avond met anderen, zoo als te Land in gezelschap hadden gereist, aen boord begaven, waer op kort daer aen het Anker lichten: hadden dien Nacht, tot des Middags, na gissing tien mylen gezeild.

Den drie en twintigsten de Wind als vooren,+ gisten des Morgens in 't Etmael met labber koelte gezeild te hebben zestien mylen, wanneer den Berg Ararath Zuidelijk van ons hadden.

Den vier en twintigsten de Wind Zuid-oost, en Zuid-zuid-oost, met mooye koelte, gisten wy het verloorene Etmael zeventien mylen gevorderd te hebben; wanneer na Zonnen opgang twee Vaertuigen, welke na Derbent wilden, bejegenden.

Den vyf en twintigsten de Wind Zuid-zuid-oost, met labber koelte, hadden dat Etmael na gissing, vyftien mylen gezeild, en bevonden dat het water zich heel hadde verandert, en het Loot smeten, maer vonden geen grond.

Den zes en twintigsten de Wind Oost-zuid-oost, met slappe koelte, gisten wy in 't Etmael tien mylen gewonnen te hebben, en wierpen het Loot op vyf en vyftig, of zestig vadem water.

Den zeven en twintigsten als boven de Wind zeer flaeuw, hadden wy door gunst van de stroom, noch omtrent tien mylen gezeild, wanneer door de schrale Wind of vyf en twintig vademen water ten anker quamen, 't geene door de menigvuldige Rivieren, welke van de Russche kant in het Meir loopen, meest versch en drinkbaer was.

Den acht en twintigsten, des Avonds, gingen wy weder met een slappe koelte onder zeil, en quamen, na omtrent vyf mylen gevorderd te hebben, tegens den Middag op zestien vadem water ten anker, alwaer wy Sottiri Boggri ontmoete, welke vier kleine Bergjes op zoo veel Eilantjes zijn, die een vast teeken voor de Russen+ zijn, wie niet anders aldaer, als met een klein Zak-kompasje, en zomtyds zonder ietwes, haer over de Zee weten te behelpen, dat men voor de mond van de Volga is; edoch, wanneer de Russen de gemelte heuvelen niet bekent konnen worden, zijn de zelve 't spoor byster, en loopen veeltyds door tegenstroom en Wind, weder na Derbent, 't geene als dan zeer elendig voor de Reizigers komt uit te vallen.

Den negen en twintigsten, de Wind uit de Oostelijke kant, met labber koelte, hadden wy in 't Etmael, zoo met zeilen als werpen uit te brengen, acht mylen gevorderd, en quamen op tien vadem water ten anker; alwaer in een uur of twee veel Visch, als Braessems, en Snoek, vingen.

Den dertigsten, de Wind uit de Oostelijke kant, en Zuid-zuid-oost, met styve doordringende koelte, hadden wy tot des Middernachts, om dat niet vorder door de droogten in de Volga dorsten loopen, na gissing twaelf mylen met klein zeil gezeild, wanneer dicht onder verscheide Riet-land het anker in de grond smeten, alwaer wy tot tegens den Dag vertoefden.

Den een en dertigsten quamen wy, zoo met werp-ankers uit te brengen, als met weinig zeilens, eindelijk door Gods genade binnen de Volga.

Den eersten van Herfst-maend, des Morgens met den Dag, lichten wy het anker, en zeilde omtrent met een slagboeg een myl weegs de Rivier op, tot dat wy met werpen en roeyen, des Middags aen een groot stuk Riet-land quamen; alwaer twee Russche Schryvers, met tydinge, zonder dat aen ons boord dorsten komen, waren verscheenen, dat, volgens last van Astrakan, niet vorder de Rivier zouden opkorten, ten aenzien bericht was, dat omtrent, of in Schamachy de Pest was geweest, des tot nader verlof alhier moeiten verblyven; waer op, door den Sweedschen en Poolschen Afgezant, mondeling wierd gezegt, dat het zelve onder verbetering onwaer en verzonnen was, met verzoek, dat zy een Brief wilde mede ne-

men; voor-gemelte Schryvers antwoordede al roepende, uit een klein Vaertuig, boven winds, dat zulks zonder bevel niet konden noch vermogten te doen, maer 't zelve by verschyninge aen de wacht zouden bekent maken.

Den zevenden, en de voorige dagen, is niet aentekenings waerdig voorgevallen, dan alleenlijk, dat wy ons dagelijks met het Visschen, alzoo geen drie Musquetschooten op dit Eiland ver konde gaen, onze tyd doorbragten, wanneer des Avonds opgemelte Schryvers weder met last uit Astrakan quamen, dat aen de Afgezanten, en aen een ieder zoude afvragen, hoe lange zy van Nisowa, of van de Persische Grenzen waren geweest; waer op aen haer door een ieder wierd geantwoord, dat na 't wachten van de goede Wind, drie weken aen de Zee - kant, en dertien dagen aen het Schip waren geweest; 't geene de voorschreve Russen aengehoort hebbende, tekende zulks aen, en namen een Brief van de Afgezanten, zonder van iemand meer, mede aen de Boijaer.

Den elfden verscheen alhier in de Rivier een groote Boes, of Schip, uit Ghylaen, welke meest met Rys, Katoen, en Zyde, mitsgaders verscheide drooge Tafel-fruiten, was beladen: de voorschreve bodem wierd al mede met 't zelve zop, waer mede wy begooten waren, nat gemaekt, om redenen, dat de geruchten tot Astrakan liepen, dat in Ghylaen de Pest was geweest.

Den vyftienden, zestienden, en zeventienden, voeren alhier verscheide Vaertuigen voorby, de welke met versche Fruitagie van Derbent quamen, edoch en dorsten geene van deze, uit vreeze van door de wachten verspied te worden, aen ons boord komen, maer smeten verscheide Water-limoenen, en Meloenen, in de Rivier, de welke wy door het Scheeps-volk lieten opvisschen.

Den twintigsten bequamen wy, na veel verzoek, uit Astrakan, van den Boijaer, een goede menigte voor-raed, bestaende alle in Spek, Water-limoenen, twaelf stuks Schapen, Hoenders, Ganzen, Eenden, en Brood, mitsgaders Bier en Brandewyn, met tyding, dat bescheit om op te komen uit Moskou van zijn Tzaersche Majesteiten moesten verwachten; waer op aen de voorschreve Boijaer, door de voorschreve Afgezanten, met twee Brieven wierd geantwoord, dat zulks tot besten van haer Meesters, dewyl met zijn Majesteit verbonden waren, bezwaerlijk konden geschieden.

Den een en twee en twintigsten staken ons voorby zeven stuks gemeene Vaertuigen, met Emmer-zeiltjes, de welke alle met zoute Visch en Kaviaer volladen waren, hebbende hare wil na Tarky en Derbent, zoo zy voorgaven.

Den zeven en twintigsten zonden de boven gemelte Heeren Afgezanten weder twee Brieven met de Wacht-hopman na boven.

Den acht en twintigsten zeilde voorby ons een groot Rusch Vaertuig, met verscheide Moorsche, Indiaensche, als Russche Koop-luiden, komende alle van Derbent, welke, zonder de Wacht te myden, een floegs de Rivier op, na Astrakan toe zette.

Den zevenden van Wyn-maend, staken+ alhier voorby verscheide kleine Vaertuigen, de welke met Visch, en andere zoute Waren, na Tarky toe wilde; waer van door die Boots-luiden wierden bericht, dat aen de laetste Visscherye, of Uitsjok, een halve Boes* met verscheide Koop-luiden vaerdig lag, om na Persia te stevenen, waer op eenige briefjes wierden vervaerdigt, en mede verzonden.

Den negenden, bequamen wy uit het Klooster van de eerste Visscherye, eenige ververschinge van Brood, Vleesch, Visch, Brandewyn, en andere behoeftigheden meer, waer by dan eindelijk door den Oppersten Monnik met een klein Briefje wierden verstendigt, dat binnen weinig dagen door den Gezaghebber wel zouden begunstigt worden, om aen de tweede Visscherye, in het Klooster, dewyl de koude zeer begon toe te nemen, te mogen huisvesten.

Den zestienden wierden wy door een byzonder perzoon, de welke in een groote Kanoe, of uitgeholde Boom, zeer wel gemaekt, zat, bericht, dat een groote Boes, binnen weinig dagen van hier na Masandran en Ghylaen wilde verzeilen, 't geene des Morgens voor den Dag ons ook voorby gong.

Den achtienden bequamen wy eindelijk en ten laetsten uit Astrakan, van den Boijaer, verlof, dat men met het Schip, waer mede de beide Afgezanten en haer gevolg waren aengekomen, aen de eerste Visscherye, om van daer de nootwendigheden en plunje in andere Vaertuigen te schepen, zouden komen, en zoo voorts zetten na de tweede Visscherye, om tot nader last in het Klooster aldaer te verblyven, 't geene zonder lang te vertoeven, kort daer aen dusdanig is achtervolgt.

Op den negentienden bragten wy dien geheelen Dag, tot des Avonds, met het inladen van Reis-tuig en Huis-gereetschap-

pen,+ meest door, tot dat des Avonds na Zonnen ondergang vaerdig waren geraekt; wanneer 't zelve dien geheelen Nacht met roeyen en zeilen zoo verre, na zes mylen vertiert te hebben, hadden gebragt, dat des Morgens met den Dag aen 't opgemelte Klooster quamen, alwaer door den Prioor van dat Convent, dien geheelen dag, na des Lands wyze, met alderhande levendige Visch, en dies meer, onder het schieten van Geschut en Hand-bussen of Musquetten, niet weinig wierden onthaelt.

Van den twintigsten tot den dertigsten is niets byzonders voorgevallen, dan eenelijk, dat wy onze tyd aen dit Eiland of Klooster meest doorbragten met het bezichtigen van de Visch, de welke dagelijks aen dezen Oord word gevangen. De voorschreve Visch is alle meest een, of een en een half, ja ook tot twee, en wel drie vademen lang, waer uit de Kaviaer word gehaeld. Deze Visch word dagelijks aen ieder Visscherye zoo veel gevangen, als twintig perzoonen den geheelen dag konnen ontweyen en inzouten; mitsgaders de zenuwen uit de rug, en de bezondere darmen te reinigen, waer van alle de Huislym+ gemaekt word. Deze Visch en kan men niet zeggen dat eenige harde beenen aen het lichaem hebben, en niet anders, als dat daer van kan gegeten en verorbert worden.+ Daer wierd een Visch gevangen, uit welke een Zee-hond met een stuk hout van twee voet dik, en vier voet lang, mitsgaders een groote steen van vyf en twintig pond, is gehaeld, welke aen een ieder vertoont zijnde, kort daer aen door de Papen geborgen is.

Eenige volgende dagen namen wy ons vermaek by het vangen van Karper, de welke zedert eenige dagen in zoodanigen overvloed, by millioenen, met 't afloopen van het water, tusschen 't Riet, langs de Volga, in de grippen was, alwaer zich mede veel Snoek onthoud, die met de handen en verscheide netten word gevangen, dat het zelve voor die geene, die zulks nooit gezien heeft, ongelooflijk zal schynen, enz. Dus verre gemelte Reis-beschryvinge.

De Rivier Jaick is gelegen aen de Ooster Grenzen van 't magtig Moskovische Keizer-ryk, stort in de Kaspische Zee. Aldaer is een Zalm - en Steur - vangst, van hunne Tzaersche Majesteiten. Zy is niet wyt. De Visch is daer in, op zekere tyden van 't Jaer, zoo menigvuldig, dat, als men daer in vaert, met een haek zoo veel gevangen word, als men begeert, alleen met insteken en ophalen, zoo, dat ze de Vaertuigen hunnen loop gelijk als stut. Steuren ziet men daer, acht vadem lang. Karpers, drie of vier voet groot. De Steuren worden gezouten, en ingeleit. Deze Visch word meest met zekeren aert van Teene Fuiken gevangen, daer zy zich in verwart, en doold, als wanneer gestooken, en opgehaelt word, en in platte Schuiten geworpen. Tot de bereiding der Kaviaer word niet anders gedaen, als dat de zelve uit de Visch gesneden, in kuipen word geworpen, en gezouten. Men vervoerd van daer Jaerlijks wel drie of vier duizend tonnen Kaviaer.

De Sterkte, of het Stedeken, dat de Moskoviten, weinig opwaerts deze Rivier, bezitten, tot bescherminge van de Visscherye, onderhoud der bezettinge, en eigendom van het Land, had Stenko Rasin, weinig voor de tyd dat hy Astrakan in nam, vermeestert, en hielt zich daer op, zoo dat de Moskoviters daer krygs-volk heen zonden, om het zelve te bemagtigen: Stenko geen uitkomst ziende tot de bescherminge van die plaets, terwyl de Russen de Rivier met gevlochte Boomtakken hadden afgesloten, steld oude Rokken en Mutzen op stokken, en strowissen, in eenige Schuiten, welke hy, om diep en vast te gaen, half vol water doet laden, zend de zelve in den duisteren nacht, tot Stuur-luiden alleen twee of drie Man hebbende, de Vliet af, en na de gevlochte takken, welke Vaertuigen los op de banden dreven: de Russen gaven hier op vuur, en mattende zich af, meinende dat de magt van Stenko daer in verborgen was; terwyl Stenko stillekens aen de andere zyde van de Rivier by Land afzakte, met al zijn bezetting uit de Sterkte, hebbende zijn Bagagie alvoorens over Land, beoosten de Jaick, aen de Zee doen voeren; hy snyt de touwen dan aen stukken, en ontvlied zoo. De Russen bezetteden de Sterkte met vyf honderd Man. Dertien Kozakken had Stenko de Jaick opgezonden, na bovenen, waer een Kozaks plaetsje lag, op de hoogte van Samara, om hulp. Deze dertien weder te rug komende, vallen in de Russchen handen, binnen Jaick, eer ze noch hun reis hadden verricht. Der Russchen Opper-hooft hout ze gevangen, om te zijner tyd tot Astrakan ter Galge te doemen; maer zy wisten de geheele bezetting te doen muiten, welke hun Opper-hoofden kapot maekten, en met kleine Schuiten, de Sterkte verlatende, zich op een Eiland, over de Vliet Jaick gelegen, begaven, en van daer met hun opgeboeide Schuiten de Zee over na Ghylaen, onder Stenko, daer zy hem hielpen rooven, en plunderen; doch deze muitelingen heb-

ben daer na hun verdiende loon straf ontfangen.

De Rivier Jaick en Beleja, die in de Cama stort, hebben haren oorspronk dicht by een, uit Bronnen van Alabaster Gebergte.

Van de Stroom Jaick, die in het Kaspische Meir stort, en omleggende Vlieten, Meiren, en Plaetzen, komt my bericht uit Rusland toe, getogen uit Slavonische noch ongedrukte Schriften, als volgt.

De Rivier Jajieck, of Jaick, ontspringt gelijk met de Berg Sorantora, tegen over 't bovenste van de Rivier Tobala, of Tobol; en begint de Jajieck van de Rivier+ Velika Toemenka, twee honderd en vyftig verst.

In den omvang van de Rivier Jajieck zijn eenige staende Meiren, waer uit dat de Rivier Jajieck veel water ontfangt: zy is lang, tot aen de Zee, tien honderd en vyftig verst.

Boven aen de Rivier Jajieck valt in de zelve de Rivier Tioeroeck Lomar, of Jurik Samar, dat is, de rasse stroom, welke is drie honderd en vyftig verst lang. Zy stort in de Jajieck, tegen over de Sorantora Berg, van de rechter zyde.

Van de rechter zyde, lager als de Rivier Jurik samar valt in de Jajieck, de Rivier Tregoen-Sackmaar, of Tzugun Samar. De lengte van Tregoen-Sackmaar is honderd verst.

Zestig verst lager, valt in de Jajieck de Rivier Salmich-Sackmaar, of Kamisch Samara.

Honderd verst lager als Salmich-Sackmaar, valt in de Jajieck de Rivier Doeckgil, of Dungit; en lager vyftig verst, valt een tweede Doeckgil.

De hoogste Doeckgil is lang zeventig verst, en de laegste is lang honderd negentig verst.

Dertig verst lager als Doeckgil, valt in de Jajieck een Riviertje, en lager als dat Riviertje, vallen twee Riviertjes, en zijn alle drie eens genaemt, Ischoerki.

Dertig verst lager als die Riviertjes, vallen mede in de Jajieck drie andere Riviertjes van een naem, genaemt Doestza.

Tegen over die Riviertjes, van de slinker zyde, valt in de Jajieck de Rivier Islié.

Hooger als de Rivier Islié, Ilees, of Ilis, aen 't eind van Sorantora Berg, valt in de Jajieck de Rivier Voor, of Wor, uit den Berg Oeroeck, of Urack.

Uit de zelve Berg Oeroeck, komt een Rivier, Irgis genaemt, en valt in 't staende Meir Akbaschli, of Baschli.

Tegen over die Rivier, valt in 't zelve Meir de Rivier Saoek, of Sajeck; en in de Saoek valt de Rivier Bosin-Gintsan, van de slinker zyde.

Van de rechter zyde valt in het zelve Meir de Rivier Joeroeck Irgien, of Jurack Irgis.

Tegen over de zelve Rivieren, en het gebergte Oerock, zijn de zanden§ Arakoem, de zanden Karokoem, en de zanden Boersoekoem. Uit de zelve Berg Oerock, of Uraek, vloeit een Rivier, Gem genaemt.

In de Gem, van de rechter zyde, valt de Rivier Fermisoe, of Temrissa; en die Rivier Gem, komt tot op twintig verst niet aen de Zee, en valt in een staende Meir.

Vyftig verst van de rechter zyde van de Rivier Gem, is de Rivier Kajinar Sackgis, en valt en staende Meiren. De Kajinar Sackgis is lang twee honderd verst.

Lager vier honderd en twintig verst van de slinker zyde als de Rivier Voor, vallen in de Jajieck drie Riviertjes zonder namen, en tusschen de zelve is langs de Jajieck negentig verst.

Vyftig verst lager als die Riviertjes, valt in de Jajieck, aen de slinker zyde de Rivier Ilees, beneden de Berg Toertoba: dat is gezegt Zout-berg, want zy breken daer Zout.

Aen de mond van die Rivier is een Eiland, Koos-Jajieck genaemt; en op dat Eiland een Kozaks Stedeken.

De Rivier Ilees ontspringt uit de Berg Oerok, of Indeer; welke Rivier met de Rivier Temiren genoegzaem uit een oorspronk komt.

Zestig verst van de mond van de Ilees, valt in de Ilees, aen de slinker zyde, de Rivier Soengoerlock, of Sunturluk: en tegen over de Berg Toesteba, hooger als Soengoerlock, ontspringt de Rivier Ojiel; en valt de Ojiel, niet roerende aen de Jajieck, t' Landwaert in.

En rondsom de mond van die Rivier zijn vyftig kleine Meiren, genaemt Karagan, dat is, zwarte Meiren.

Tusschen de Rivieren Soengoerlock, en Ojiel, vallen twee Rivieren Landwaerts, als, Aspoega, en Coesejeie, en deze Rivieren vloeyen uit het gebergte. De namen van deze Bergen zijn niet beschreven. Op dit gebergte is Bosch.

En tegen over de Rivier Ojiel, dertig verst van de Jajieck, is de Berg Indeer. Onder deze Berg is een staende water, waer in dat Zout als Ys is.

Tegen over deze Berg is, op de+ slinker zyde van de Jajieck, Bosch; en van dit gebergte, de Jajieck-stroom af, vyftig verst, is men tot aen de Baksaan-arm; en

van de Baksaan-arm tot aen de Zee, is zestig verst.

Uit de Rivier Jajieck, van de slinker zyde, vyf en twintig verst lager als het Sorozick-eiland, vloeit een arm in de Zee, genaemt Soevoenli: die is lang, tot aen de Zee, zeventig verst.

Ter Zee van de mond van de Jajieck, tot aen de mond van die arm, is vyf en twintig verst: en van de mond van de Rivier Jajieck, langs de Zee-kant te Land, na het Joergensko-land, tot tegen over de mond van de Rivier Kinaarkakgis, dat is, tot aen 't eind van de Gualinsche Zee, is twee honderd verst. In alles is 't van Astrakan, langs de Gualinsche Zee, tot aen het Joergensko-land, twaelf honderd verst; en over dwars de Zee, van de mond van de Jajieck, tot aen Persien, is acht honderd verst.

Van de mond van de Rivier Kajinar-sackgis, of Sinaarsakgies, en van de Gualinsche Zee, tot aen de Blaeuwe Zee, tegen Zonnen opgang, recht uit, is twee honderd en vyftig verst: en door de Blaeuwe Zee, tot aen de mond van de Rivier Sira, is twee honderd en tachentig verst; en over dwars de Blaeuwe Zee, is zestig verst. In die Zee is 't water zout.

Uit de Blaeuwe Zee vloeit een Rivier, Asar, en stort in de Gualinsche Zee.

In de Rivier Asar, van 't Oosten, valt de Rivier Amedarija, die lang is drie honderd verst.

De Asar is lang tien honderd en zestig verst.

De Berg Oerack heeft in de lengte negentig verst. Uit deze Berg vloeyen drie Rivieren: de Rivier Voor vloeit van het Noorden in de Jajieck: de Rivier Arvies vloeit in 't staende Meir Akbaschli, na het Oosten: de Rivier Gem vloeit na 't Zuiden, tot de Gualinsche Zee, en valt, niet aen de Zee komende, in een staende Meir.

Tot aen de Blaeuwe Zee, van de Rivier Irgies, is twee honderd en tachentig verst.

De+ zanden Boersoekoem zijn over dwars vyf en twintig verst: de zanden Arakoem zijn lang twee honderd verst, en over dwars honderd en dertig verst; en deze zanden komen aen de kant van de Blaeuwe Zee.

In de Blaeuwe Zee valt van 't Oosten de Rivier Sir; en in de Sir valt de Rivier Kerdenlien; en de Rivier Kerdenlien ontspringt uit het gebergte Orlotova, met twee armen.

Van deze Berg schiet de Rivier Kerdenlien, of Kenderlieck, lang drie honderd en dertig verst; en de andere Rivier Kenderlieck (want daer zijn 'er twee van een naem) komt uit het zelve gebergte, en valt in de Rivier Sarsa.

De Rivier Sarsa valt in een staende water, eer dat zy by de Sir komt. Van de mond van de Rivier Kenderlieck honderd vyftig verst, en van de Berg Korotsatvoy is zeventig verst, en in de lengte is de Korotsatvoy-berg twee honderd en vyftig verst, en van de Rivier Sir is die Berg tachentig verst afgelegen.

Van de mond van de Rivier Kenkerlieck, honderd en tachentig verst, en aen de slinker zyde van de Rivier Sir, is een Stad Oenack geheten. Tegen over de Berg Korotsatvoy, en tusschen het staende Meir, Akbaschli, en by de Rivier Saock, en 't staende water Ackol, en aen beide zyden van de Rivier Selemsicka, en omtrent de Rivier Kenderlieck, en de Rivier Sarsoe, en de zanden Karakoem, wezende deze Landstreken, in een omkring van zes honderd verst, zijn de zwevende Kozakken haer plaetzen.

Op de Rivier Sir, van de Stad Oenack negentig verst, is de Stad Jasirvan.

Honderd verst van de Stad Jasirvan, is de Stad Tioerkoestan, twintig verst van de strand der Riviere Sir.

Honderd en veertig verst van Toerkoestan is, op de Rivier Sir, de Stad Arkan.

Zestig verst van Arkan, op de Zuider zyde, is de Stad Nangoergam, tien verst van de Rivier Sir.

Zeventig verst van Nangoergam is de Stad Aknoergan.

Van Aknoergan elf honderd verst, is de Stad Sajiriam, staende twintig verst van de Rivier.

Honderd en zestig verst van Sajiriam, aen de Noordelijke zyde van de Rivier Sir, is de Stad Maschkoer.

Dertig verst van de Rivier Sir, en van de Zuidelijke zyde van de Stad Tarkoen, leit een gebergte, lang honderd en dertig verst.

Twee honderd verst van die Berg, is de Berg Karabas. Langs deze Berg Karabas, noch vier honderd verst, is een Stad.

Van de Rivier Sir, is deze Stad Zuidelijk vyf honderd verst; en van die Stad, welke op gemelte Berg staet, is honderd en veertig verst tot de Stad Buchara.

Na de Stad Buchara, als ook in 't heele Bucharen-land, zijn de wateren uit de Rivier Sir geleit, langs de bezaeide Velden, alzoo het een ongewatert Land is.

Tegen over de Stad, honderd en zeventig verst verder, vloeit een Rivier uit een staende Meir, Agoes Abisk genaemt, in de Gualinsche Zee: die is lang duizend verst.

Op de Rivier Agoes is een Stad, Kagan geheten, waer in dat de Broeder van den Tzaer tot Joergentsi woont.

Twee honderd en twintig verst van Kagan, na de Gualinsche Zee, is de Stad Joergentsi vyftig verst van de Stad Arsasa. Dus verre het toegezonden Slavonische geschrift.

Op het Eiland Colali, of Kolalinskoy, aen de Ooster zyde in de Kaspische Zee gelegen, heeft Stenko Rasin zich begeven gehad, als hy uit had gestaen binnen het Fort Jaick, het beleg van een geheele Winter, en met een aerdigheit het ontkomen was. Hy stapte op zeker nacht over de Jaick, en wierp een houten Huis op, 't geen in eenen zelve nacht met Aerde gevult wierd, van waer hy in 't Russche Leger groote moord dede.

Van dit Eiland Colali stak hy over na Astarabat, in Persien, dat hy overrompelde, en waer hy het alles ter neder maekte, kiezende voor zijn Benden acht honderd jonge Dochters, die hy tot buit uit dertig duizend Menschen zocht, trekkende met den roof na het Eiland Steloy, daer hy van de Persianen kort daer aen bestookt wierd; en ziende dat, na veelvuldige aenvallen, het niet langer houden kost, Vermoorde deze Dochters, zoo men zegt, alle, en verliet zoo het Eiland.

Van Terk tot Derbent is de Kust aen de Kaspische Zee, weinig in 't Land, bergachtig, en van de Jaick na Astrakan, en Trigmeen, vlak Land. Het Trigmeensche of Turkmensche Volk zijn wel Tarters, en van Kalmakken geslacht, doch Mahometaensch van Geloof, en vreedzaem. Hunne Huizen zijn slechte Hutten: zy verzetten zich zomtyds, maer niet wyt. Zijn morzig, en leven vuil. Zoet water is daer gebrek.

De Kusten langs de Kaspische Zee, van Persien na Astrakan, geven bitterachtig water, byzonder dicht onder het Land, niet wel drinkbaer, waerom men zich voorzien moet, te scheep, voor twee of drie dagen, als men uit Persien komt, waer na men zoet, en drinkbaer water ontmoet.

Voor de Rivier Araxes, in de Kaspische Zee, word zeer veel Steur, en Zalm gevangen; als mede groote Truiten, die in Meden, en wyders in Persien, zoo gezouten als versch gevoert worden.

Deze Zee is zeer bequaem om met Galjoots, Puyen, en groote Kagen te bevaren: men kan meest altyd by verlegen weer, het Schip in 't Riet bergen. Het Riet is daer heel lang. Op de droogten gaet geen stroom.

Want langs de Kusten, van Astrakan af, na Persien toe, is het veel met lang riet bezet: kort achter strand is vlak Land, met eenige zand-heuvelen.

Omtrent de Schamkalsch-kust is 't heel diep, en gaet daer hol water. Voor Derbent is een fraeye Baey, maer geen Haven, tien of twaelf vadem diep: daer is meest altyd bequaem weer.

Het Landschap dat benoorden de Rivier Oxus legt, aen de Kaspische Zee, wierd by Golius, uit Arabische Schryvers, genaemt Tauran, en des zelfs Konink Tauran Siah. Het Land dat beneden de Oxus legt, word by hem Iran geheten.

Karagan, of Karaganska Pristanisa, is een plaets, aen de Oever van het Kaspische Meir, beoosten de Rivier Jaick, gelegen. Pristanisa is gezegt een Reede, want daer is een vermaerde Reede, en Haven, welke plaets gelegen is onder 't Turkmensche of Trigmeensche gebied. Het Volk aldaer is een afzetzel van Kalmaksche Tartaren, welke zich, ter plaetze waer in de Kaert hun naem omrent de Kusten en Oevers van het Kaspische Meir te zien is, op houd. Dit Karagan word mede ook genaemt Prista, of de Handel-aenkomst. Alhier komen de Astrakansiche Koopluiden te scheep handelen: zy halen daer Schapen, Wol, Vee, en Pelterye, brengende 'er Potten, Schotels, Tin, Kooper, en ook wel eenig rood Laken, doch slecht, en wyders al zulke dingen, als die Luiden daer tot hunne kleine huishoudinge noodig hebben. Tusschen deze plaets, en de Rivier Jaick, is geen handeling.

By Jenkinson, die voor honderd Jaer langs de Kaspische Zee, na Buchara is gereist, word gemeld van een Zee-haven, daer hy aenlande, genaemt Manguslave, waer een Golf Landwaert in loopt, het geene by zommige voor het bovengestelde Karagan word genomen, hoe wel ik meine dat het onderscheidene plaetzen zijn.

In het gewest Ghiwie, gelegen aen de Oever van het Kaspische Meir, omtrent de uitgang der Rivieren Oxus, en Jaxartes, aldus van het varent Volk op dit Meir genaemt, 't geen ik meine onder Oergentsi te staen, of Oergentsi zelve te zijn, zegt men, Steden te zijn; en dat de Luiden vast leggen, zonder te verhuizen, met Horden, als andere Tarters. De Ghiwiener Inwoonderen, als mede de Trigmeensche, zijn Mahometaensch; doch wat grof, en niet zoo fijn als de Bucharen, welke meer na het Persiaensch hellen. Zy woonen in zeer slechte Huizen, van Kley, en Steen. Gaen met Tulbanden, en zijn naby op zijn Persiaensch gekleed, doch wat morsi-

ger: de Ghiwieners voeren witte, en de Bucharen bonte Tulbanden; gelijk andere Tarters elders zwarte Mutzen dragen. En niet lang geleden, voor Stenko Rasins tyd, quam een Kozakschen rebel Miska, in 't Ghewiensche Land aen strand, doch wierd verslagen.

Jetisanski word een aert van wilde Tarters gezegt te zijn, gelijk mede de Jemboloeken, niet wyt van de Kaspische Oevers gelegen.

Op het Eiland Siloi, over de bocht van Ghylaen, heeft de Konink van Persien een Lust-paleis gebouwt.

De voornaemste uitgangen van de Volga, in de Kaspische Zee, zijn in mijn Kaert wel afgebeeld, doch de zelve zijn meer of min, na het water laeg of hoog is; en veele der Eilandekens, aen de mond van de Volga, zijn te klein om aen te halen in een Kaert. De Boots-luiden tot Astrakan maken het getal dezer monden al zeer groot, en weinig min als zeventig of tachentig, waer van zy 'er veel weten te benoemen, hoe wel die altoos niet aen te wyzen zijn: de Volga is op zommige plaetzen na beneden, en dicht by de mond zeer breet, ja wel een Russche myl of twee, daer men ook onderscheidene Eilanden ontmoet.

Zeker Overste, Ruiser genaemt, die in dienst van zijn Vorstelijke Doorluchtigheit den Heer Hertog van Holstein, langs de Volga na Astrakan heeft gereist, zegt van de Oever dezes Riviers, als volgt.

Van Saratof, gelegen aen de Volga, tot aen Astrakan, zijn geene Wouden of Boomen te vinden, ook zal men in Hoog Tartarye, of aen de Siberische zyde, ettelijke honderd mylen op, door vlak Land reizen, en niet een eenigen Boom of Bosschagie zien, behalven wat langs de Oevers van de Volga, wegens 't water, wast: het Veld is daer woest, met wilde Rosmaryn, ende Thym, over al bewassen, 't welk zeer lieflijk ruikt, maer de gewesten na de Crim toe, zijn noch woester, doch van beter Land, of vetter grond.

In de Kaspische Zee gaet zomtyds wel een hol water: word by de Perzen of Russen nooit recht over gezeild. Hunne Schepen zijn open. De Kompassen zijn by hen bekent, doch weten te dier plaets daer niet te recht mede om te gaen. Zeilen niet als voor de Wind, en zoo het weinig stormt, of mist, zetten 't in het riet, tegen land aen, of op strand.

Zoo 'er kuilen zijn in de Kaspische Zee, als boven word gewaegt, die het water verslinden, zullen zy na waerschynlijkheit zijn tusschen de Stad Astarabat en de Rivier Oxus; want ik Reizigers heb gesproken, die de zelve alom bevaren hebben, behalven op die plaetzen, en hebben geene gevonden, doch het kan echter wel wezen dat de zelve onzienbaer zijn.

De Schip-vaert op deze Zee is weinig, want uit Persien varen niet meer als omtrent twaelf Boessen*, en van Astrakan omtrent twintig of dertig, hebbende de andere Volkeren aen deze Zee geen Vaertuigen. In vyf dagen, dwars door Zee stekende, heeft iemand, die ik heb gesproken, gezeild van Derbent op Astrakan, 't geen geschach op aenraden van een Hollander, die 't Kompas verstond, met een goede voor-wind. Deze Schepen zijn kort, hoog, en onbequaem, open, rondsom behangen met dikke Matten, om het water uit te houden. Als zy Vloots-gewys varen, steekt een voor uit, daer den Stuurman in is, welk ieder volgt, die ook des nachts een licht voerd. Ieder schaft voor zijn zelve op deze Schepen. Doch behalven deze opgemelte Koopvaerdy-schepen, hebben hunne Tzaersche Majesteiten daer een goede Vloot Oorlog-vaertuigen, die zy tegen de Kozakken onderhouden.

De meeste Eilanden in dit Kaspische Meir zijn veel bewosschen rondsom met Riet, en leggen niet zeer hoog uit het water.

Jesetski Zerni is gezegt los Riet-land, zoo als de Kust op veel plaetzen aen deze Zee is, wezende de mond van de Vliet Oxus, bykans door het veelvuldige Riet, gestopt.

Langs de Kust, tusschen Astrakan tot in Persien, onder de Tarters, woonen veel Jooden, die uiterlijk van de zelve niet zijn te onderscheiden.

By Terski Zerni, bezuiden de Rivier Kislaér gelegen, eindigt het Astrakans gebied.

Op het Eiland Ribni, omtrent op de hoogte van Terki gelegen, word de beste Kaviaer gemaekt.

Andrederewna, dicht by de Oever van de Kaspische Zee, omtrent de Rivier Koysa, bezuiden Terki gelegen, is een Tartarisch Prinsdom, op zijn zelve staende.

Koemitskoy Krets is daer omtrent een vaste steenachtige Kust.

Oestme, weinig benoorden Derbent gelegen, is een Tartarisch Vry-heerlijkheit.

Tot Armenikent, tusschen Derbent en Nisowa, in Persien gelegen, aen de Kaspische Zee, woonen Armenische Christenen.

Sawraen is een Persiaensche plaets, legt



illustratie
1. De Marckt.
2. Perfiaens Quartier.
3. Russe Kercken.
4. Tolhuys.
5. Russen Kloosters.
6. Russen Raathuys.
7. Tartarisch Raathuys.
8. Tartarische Kercken.
9. Tartarische Huysen.
10. Kooren Huysen.
11. Waerts Huysen aende Wolga.
12. Een Heytig Huysjen.
13. Russe Kooplieden Huysen.
14. Houte Muur door de Tartaren gebouwt.
15. Het Metrapolische Hof of Tuyn.




illustratie
1. Voor-Stadt daer sig de Tarters ophouden.
2. Des Metropoliten Wyngaert: wiens lengte is omtrent vyftien-hondert ende breete vier of vyf-hondert Schreden.




illustratie
3. De vliet Kotumowa.
4. Visch-marckt.
5. De Wolga.


zes mylen hier omtrent Landwaert in.

Besbarmag, dat is, vyf Vinger-berg, is een Kasteel, uit een Klip gehouwen, na de gelijkenis, van verre, als een hand met vyf vingeren: is doen bouwen door Alexander de Groot, met groote konst, en arbeid, zoo men daer zegt.

Grubenski Kosacki, is een hoop by een geraept Volk, omtrent vyf honderd Huisgezinnen sterk: woonen aen een Rivier, die tusschen Astrakan en Derbent in de Kaspische Zee stort, genaemt Koysa, of liever op Eilandjes in de zelve: hebben kleine Dorpskens: beschermen zich tegen alle Tarters: leven van den Roof: zijn Grieksche Christenen.

Op het Eiland Sabdoerski komen des Winters, by laeg water, de Trugmeens, of Trigmeens, om te visschen, en Riet of voeder voor hunne Paerden, en Vee, te zoeken, by of over Ys.

By het Eiland Pesenej is zandig Land, gelijk het Eiland mede zandig is.

Op het Eiland Belei, dat is wit gezegt, leggen witte Kryt-steenen, en is bewasschen met Boomen.

Kamenei is gezegt steen-eiland, en Koysei, Geiten-eiland, welke Eilanden tegen over de Noorder Oever van dit Meir zijn gelegen. Op deze Eilanden is een quade grond.

Aen de plaets Jerki genaemt, is het grootste Zee-gat van de Volga in de Kaspische Zee: veertien mylen van Astrakan gelegen, daer is altyd een wacht tegen de Kozakken: men heeft noch een uitgang benoorden.

Veele der Eilanden rondsom Astrakan hebben geen namen, en zijn woest. De Astrakanders zamelen daer hun Hooy, en jagen daer het Vee te weiden.

Op het Eiland Kroigloy, weinig boven Astrakan, in de Volga gelegen, betekenende zoo veel als kring-rond, houden de Russchen wacht, en leggen daer de bezoekers van de op en afkomende Vaert.

Andere Eilanden worden daer genaemt Sottiri Babi, of de vier oude Wyven; andere Sottiri Kalpiki, of de vier Lepelaers; andere de twaelf Lepelaers.

Toemak, op een Eiland, in de mond van de Volga gelegen, is een hooge heuvel, daer een groot Graf van steen is, gelijk een vierkante Tartersche Kerk: alhier zoude een van de Veld-heeren van Tamerlaen begraven leggen.

Tzenzeni, Zetoen, of Zetcen, is een Eiland in de Kaspische Zee, dat onvruchtbaer is, en onbewoont: daer op staet een Zee-baek. De Strand is bewosschen van hoog Riet, en wit van opgeworpene Zeeschulpen, gelijk als of het Kalk ware. De krygs-luiden van Terk hebben aldaer hunne Visscherye.

De Landen benoord-oosten de Kaspische Zee, heden met de naem van Kalmakken en Moegalen-land bekent, wierden van ouds de Woestyne van Barka of Barque geheten, zoo als Arabsiada, de Arabische Schryver, in 't leven van Tamerlaen, daer van spreekt als volgt.

Dus heeft Tamerlaen zich bereid om de Woestyne van Barka te bevechten, 't geen een Landschap was, eigen aen de Tarters, overvloeyende van alderhande Vee. Aldaer wandelen veele Turksche Horden. Het is voorzien van goede lucht, en water. Het Volk trekt meest te voet ten kryg, en zijn goede Boog-schutters. Zy zijn de welsprekenste van alle Turksche Volken: schoon van wezen: de Mannen gelijken de Maen, en de Vrouwen in wezen de Zon. Zijn ryk in Vee. By hun is geen valsheit of geveinstheit. Hare wys van doen is steeds te verhuizen met hun Vee, en Wagens, buiten alle vrees, in zekerheit. De Grenzen van dat Landschap is de Kaspische Zee, die zwaer te bevaren is; als mede het Landschap Chowarizim ten Oosten; als mede Atrar, en Sagnak, tot aen Turkestan, en de Landen der Geten, schietende wyders tot aen Sina en Chataea: ten Noorden zijn de Grenzen het gewest Amirsiehir, en een groote reeks zandige onbewoonde Bergen, welke Landstreeke niet te betreden is: bewesten zijn de Russen en Bulgaren, enz. Dus verre Arabsiada.

By Bonfinius, vermaerd Schryver der Hungaersche oorlogen, is in 't breede te zien, hoe de Koemikken, een Volk wel eer ruchtbaer, en gelegen aen de Kaspische Zee, door de Tartaren verjaegt, zich in Hungaryen neder hebben gezet, ter tydals Bathus, Tartarisch Onder-konink, die Landen, tot diep in Poolen, en Hungaryen, af liep; welken Tartarischen oorlog zeer net by den zelven word beschreven. De Tartaren daer na, op eenig tegenspoed, verlieten Hungaryen, en Poolen, te vreden met den Roof, en toogen door Cumania weder na hun oude zit-plaetzen: doch in het Jaer twaelf honderd vyf en vyftig, wierden de Koemikken, die in Hungaryen gebleven waren, aldaer oproerig, en stelden zich ondankbaerlijk tegen de Hungaren aen, die hun sloegen, en meest verdelgden: de overige namen rugtret na de Tartaren, hare oude Lands-luiden, die dan gezamentlijk weder een inval in Hungaryen deden, en veel moorderyen en plonderinge aenrechteden. Het Land tusschen Derbent

en Terki, doch een goede streek van de Oevers des Kaspischen Meirs gelegen, word eigentlijk het Land der Koemikken genaemt. Dus verre Bonfinius.

De Komani, of Koemikken, waren mede van ouds anders Chuni, en Polowcyos genaemt, dat zoo veel gezegt is als Jagers. Van dit Volk word het eerst gewag gemaekt op 't Jaer tien honderd en zeven en vyftig, wanneer zy Ruschland aentasteden. Hare Land-palen strekten by ouds van de Volga tot aen Chorasmia toe, zoo dat zy een goed gedeelte van Woest Tartarye hebben bezeten. In 't Jaer twaelf honderd en twaelf is dit Volk door de Zavolhenser Tartaren verwoest geworden; wanneer de overgeblevene zich in de Crim of Taurica hebben geplaetst, en eindelijk een groot gedeelte van hen in 't Jaer twaelf honderd en zestig in Hungaryen vluchteden, en zich aldaer ter neder zette, zoo als noch heden groote Landstreken aldaer vertoont worden, daer de zelve gezeit worden gewoont te hebben; gelijk als 'er ook noch overblyfzelen niet ver van de Oevers van de Kaspische Meir zijn te vinden, en het gewest de naem van Koemikken-land, als boven gezegt, noch draegt.

De Armenier Haitho, die in de dertiende Eeuw in Tartarye heeft geweest, beschryft het Landschap Cumania, 't welk was gelegen tusschen Derbent en Astrakan, Landwaerts in. Hy zegt daer van, dat het zeer groot is, maer qualijk bewoont, om de ongetempertheit van de lucht, zijnde daer op zommige plaetzen en tyden een onlijdelijke hitte, en koude, ook een onverdragelijke menigte van Muggen. Daer zijn, zegt hy, veel vlaktens, en weinig hout. Het grenst aen 't Ryk Corasme, of Chorasmia, en zeker Woestyne: bewesten grenst het aen de groote Zee, dat is, de Kaspische; benoorden legt het Ryk Cassia, en strekt zich bezuiden aen een groote Rivier (misschien de Volga.) Het vriest daer zomtyds sterk. Daer is een grooten Berg, Cocas genaemt, welk het gebergte Ararat meine te zijn, die wonder hoog en groot is, en legt tusschen twee Zeen, zijnde beoosten dien Berg de Kaspische Zee. De grootste Stad van Cumania is, of was, volgens gemelte Schryver, Sara of Saray, misschien Saratof hedensdaegs genaemt, aen de Volga gelegen, die door de Tarters verwoest is.

De Stad Urgense, of Oeirgentzi, legt, volgens Jenkinson, die in 't Jaer vyftien honderd en acht en vyftig aldaer is geweest, op een plein, niet wyt van de Kaspische Zee; is vry groot; heeft Aerde Wallen; de Huizen zijn mede van Aerde, qualijk gebouwt. Deze Inwoonders handelen met de Perken en Bucharen. Het Land tusschen deze Stad, en de Kaspische Zee, was genaemt, voor honderd Jaer, het Land der Turkemans: wierd door een byzonder Tartarisch Vorst bestierd. Twee dagen reizens benoorden deze Stad, lag wel eer een plaets, Sellisure geheten, op een hooge Berg, daer des Princen Huis van Aerde zeer slecht was gebouwt. De onderhoorige Tarters waren arm, en slecht, leefden echter in groote brassery en ontucht. Deze Landen, daer zeer weinig vaste plaetzen zijn, en de Inwoonders te Landewaerts al mede verhuizen, veranderen vaek van Heer, en zijn verdeelt geweest van ouds al, in verscheidene kleine Vorstendommen, doch heden zijn 'er veel tot grooter gebied geworden.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

landen


datums