Logo DBNL
Noord en Oost Tartarye (1705)

Noord en Oost Tartarye

(1705)–Nicolaas Witsen–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Lyst
Zommiger Crim-Tartersche Wooden.

A.

Abassa, een klein Boere Paerd.
- Abu Hajât, Water des Levens.
- Achmet of Regieb, een eigen Naem.
Adam, een Mensch.
Adsâb, straffe.
Afterim, een woord, waer mede men iemands doen pryst, is zoo veel als Schepper gezegt.
Agà, een Heer.
Agads, Hout, een Boom.
Agat of Lic, een Bosch.
Agh-ret, de tyd des laesten oordeels.
Ajak, de Voet.
Ainè, Spiegel.
Ain, een Beer.
Aiwâ, een Quee-appel.
Aiwâ bismîs, gekookte Quee-appel.
- Aiwàgiiler, iemand die Quee-appelen verkoopt.
Aksciamis joktur, wy hebben geen Geld.
Aksciamis boulsa, zoo wy Geld hadden.
Alalim, dat wy 't nemen.
Ala, 't is goed.
Alâm of alamet, een teeken.
Alagia, veel verwig, van vermengde koleuren.
Alaim, ik zal 't nemen.
Alaïk, dat wy 't nemen, of wy zullen 't nemen.
Alascia, een Ruin-paerd.
Aldama, bedriegt niet.
- Ali, eigen Naem.
Allahu ekber, God is de Grootste.
Allahu Kjerim, de weldoende God.
Allahu Râghim, ontfermende God.
Almassis, wy zullen 't niet nemen.
Almaïk kawi, dat wy 't vastelijk, of voor zeker niet nemen.
Almà, een Appel.
Almaler alduk, wy hebben Appelen genomen.
Alourmesin, zult gy 't nemen?
Alourmis, wy zullen 't krygen, nemen, ontfangen.
Alurum, ik neem, of zal nemen.
Alup jel, neemt, of krygt, en brengt het.
- Amin, Amen.
Anaktar, Sleutel.
Aramisdi, onder ons, tusschen ons.
Aralerinde, onder haer lieden.
Ararum, ik zoeke.
Araki, Brandewyn, anders Raki.
Armout, een Peer.
Arpa, Boekweit.
Arsc, Gods Troon, de Hemel, een Troon.
Ars, begeerte, verzoek.
Arschaal, openbaer Verzoek-schrift.
Arusch, Garst.
Asciaik, dat wy eeten.
Asciadik, wy hebben gegeten.
Asci asciarin, wy zullen Spys eeten.
Asciar boulsak, jel, wilt gy eeten, of wil hy eeten? zoo komt.
Asciamas boulsak jelmê, wilt gy niet eeten, of wil hy niet eeten? zoo komt niet.
Asciamaga jenek olour, men moet, men zal, men behoort te eeten.
As, een Armelin.
Ass, Spys.
Ates, Vuur.
Ath of At, een Paerd.
Azem, magtigste, verhevenste.

B.

Baba, Vader.
Badems, een Amandsel.
Badijan, het kruit Venkel.
Bag, Boomgaerd, Wyngaerd.
Bakzia, een Hof, een Tuin.
Bala, een Kind.
Balaler, Kinderen.
Balalez, volwassenen.
Balgiik, Klei of Sleik.
Bal, Hooning.
Barmak, een Vinger, word uitgesproken met een P. parmak.
Barmaklerim, mijne Vingers.
Barmakler, de Vingers.
Bar à bar, gelijk.
Baranda, gaat daer.
Barout, Busse-kruit, ook Sulphur.
Besciek, een Wieg, word uitgesprooken bisik.
Bir Allah, een God.
Bitzae, een Mes.
Bogdai, Tarw.
Born, een Wolf.
Bourk, een Regen-kap.
Bougerulgiek of bourgiak, Boontjes.
Bouldi, hy heeft gevonden.
Boulmadi, hy heeft niet gevonden.
Bulbul, een Nachtegael.

C.

Carabogdai of Cerde, zeker aert van Gort of Grut, daar men Pap of Brei van maekt.
Cemcem, een Put die te Mecca is.
Cerdlou, Zaad als Gort.
Ceuk, genoegen, vrolijkheit.
Ceukler, vrolijkheden, vermakingen.
Chavijaer, Cavijaer.
Chain, oproerige, ook afvallige.
ChAli, vry, leedig.
Chalil, Hasan of Huseyn, eige Namen.
Chardel, Mostaert.
Chadim; een Dienst-meit.
Chadimler, gesnedenen.
Chardal, Kars.
Chadim Eunuch, gesnedene Dienst-booden.
Chajin, bedrieger, verleider.
Chamur, Zuur-dezem.
Cham, raeuw.
Chàn; een Gebouw, gemeene Herberg.
Chagii Castelein, oppasser van een Herberg.
Changiâr, Mes, Pook, Turks Mes, dat ze in de gordel dragen.
Chân, Konink, Tytel van de Konink.
Chazir, een Mat, alles wat men spreid, Tapyt.
Chirkè, een Kleed van lappen, dat verachtelijk is.
Chismet, een dienst.
Cis; een Zabel-dier.
Cojan; een Haes.
Coi; een Schaep.
Cusar; een Marter-dier.
Cuvoi; een wilde Geit.
Cydsmuzy; een Bosch-varken.

D.

Dambai, Dieren.
Danè, een Graen, Koorn-graen, in het gemeen een korn, wort ook van grooter dingen gezegt.
- Daoud, David.
- Daoud pascia, de Oversten David.
Darildìnghme, zijt gy ontstelt of vertoornt?
Darilma, ontzet uw niet.
Daüel, een Trommel.
Dedum, ik heb gezegt.
Deflet, uitmuntend, verheven, gelukkig.
Defletlou, een die uitmuntende, verheven is.
Delî, een Zot.
Delik; een gat.
Demir, Yzer.
Den is, denghis, de Zee.
Deppe-teppe, de top van een Berg, ook een Heuvel.
Derd, tegenspoet, smerte.
Deré, een Valeye, Dal of laagte.
Derja, het Aerdryk.
Devît, een Inkt-kooker.
Deyghme, stoot of raekt dat niet.
Deyghirmen, een Moolen.
Dîs, een Tand.
Dönous, een Varken; de uitspraek is domous.
IDordingii, de vierde.
Dort, vier.
Dour, ronde - danssen.
Dousciek, een Bed.
Dsalim, geweldig, onrechtvaerdig, godloos.
Dsíjan, wilde Jasmin.
Dsirâr, scherpe steenen, met welke zy dorschen.
Dsòrbá, dsirba, een zop of zuipen dat van Water, Rys, Honing, enz. gemaakt word.
Dsorna, een Trompet.
Dsòrsis, zonder onrecht, zonder bedrog.
Dsulum, gewelt, onrecht.
Duduk, een Fluit.
Duighmè, een knoop.
Dughumler, kluwens.

E.

Eelgen, groen Kruid.
Eff; een Huis.
Eigher; een Zael.
Eimansis, ongeloovig, of die geen geloof verdiend.
Emanet, een pand, of iets dat vertrouwt word.
Erik, een Pruim.
Esdeha, een Draek.
Eskjer, Krygs-leger.
Etmek; Brood.
Etmek al, neemt Brood.
Ex, de Aerde.

F.

Falik, een huuwbare Dochter.
Fanar, Lantaern.
Ferâgh, verheuging, blijdschap.
Feregie, het Opperkleed, Mantel.
Ferman, bevel, besluit.
Fermoude, dat gelast, of bevoolen is.
Fersend; een Jongen.
Filgian, een drink-kopje.
Fisligen, een handvat in 't byzonder, een Zilver Lampet.
Fougii, een Ton of Vat.
Francîs, een Europiaen.
Fulakè, gevangenis, stok, of bewaerplaets.

G.

Gaib, verlooren, afwezen.
Gairè, een ander, iets anders.
Galbe, overhand, overwinning.
Gam, hardzeer, droefheit.
Gam jeme, bedroeft uw niet: eigentlijk, hebt geen smerte of droef heit.
Garîb, een vreemdeling.
Gauga, beroerte, oproer.
Giadui, Ketter, Duivels-konstenaer.
Giadiu, een Duivels-konstenaer: hier van
daen het woord giasou, waer mede zy een Ketter, of een ongeloovige betekenen.
Giân jok, hy heeft geen Ziel, of daer is geen leven meer.
Gianim, mijn Ziel.
Giaousler aralerinde, zijnder twist-gierige onder haer: anders taii, is twist, of oorlog.
Giaousler, dappere, strydbare, twistgierige.
Giaw, een plaets: giavous, dapper, strydbaer.
Gievis, een Noot, Hazel-noot: van waer giavis, Noote-muskaet.
Giiâan sis, zonder Ziel.
Giaan zatar, hy verkoopt een Ziel, of zijn Ziel.
Giian alur, hy neemt de Ziel of het Leven weg.
Giian Cikarur, hy geeft de Geest, of de Ziel uit.
Giian verruz, hy geeft zijn Ziel, of Leven over.
Giianlerri jok, zy hebben geen Ziel, of daer is geen Leven in haar Lieden.

H.

Haiwán, een Dier.
Hâl-hala, de tegenwoordigheit, nu terstond.
Halka, een Ring.
Halvet, oorlof.
Halwa, Confituur Zuiker.
Harâm, dat in de Wet verboden is, ongeoorloft, vervloekt.
Hasan of huseyn, eigen Naem.
Hawan, zachtmoedigheit en matigheit.
Hawanilè, met zachtmoedigheit.
Hawa; de Lucht.
Hawes, tegenspoet, tegenstand, stoutmoedigheit.
Hazeret, Heerlijkheit.
Hazir, gereed, bereid, tegenwoordig.
Heda, den Hemel.
Helaek, ondergang, verbreking, uitroeying
Heman, nu voort, aenstonds.
Hemden, laesten adem.
Her adem, elk Mensch.
Herdem, gestadig, altyd.
Her juin, alle daeg.
Herkjim, elk een.
Herkjes, t'elkemael.
Herkjigi, alle man.
Hersaman, altyd.
Hílal, de nieuwe Maen; maer chalal, een Tande-stooker.
Himmet, bekommering, zorg, voorneme.
Hirsejir, die iets bekomt dat waerdig is.
Hüe, die, hy.

I.

Jag, Vet, iets dat in 't gemeen vetachtig is.
Jaghmour, Regen.
Jais, een Boog.
Jakin, naby.
Jakout, een Rubin.
Jaramas, quaed.
Jasc, vochtig.
Jasc jusde akar, de tranen loopen uit de oogen.
Jawe, verlies, iets dat gemist word.
Jawourt, Dikke-melk.
Jazdtik, een Kussen.
Ibrik, een koopere kan, gemeenlijk de Koffe-kan.
Jedi; zeven.
Jeighlik, Schoonheit.
Jeldi, hy is gekomen.
Jemin, een Eed.
Jemisc; Fruit-vrucht.
Jemisler, Vruchten.
Jemourta; een Ey, en Eyeren.
Jemik, een Been.
Jemend, Touw, Koorde.
Jerrim, mijn Land-plaets.
Jerek, 't is noodig.
Jesciil; groen.
Jetmis, zeventig.
Igermî, twintig.
Jisli, verborgen.
Iligh of Ilgh, merg.
Innè, een Naelt.
Jojan of jogan, een gebid, eigentlijk het mond-stuk van 't gebid.
Jok, neen of niet.
Jorgan; een Deken.
Isterzum, isterrum, ik zal, of ik trachte te doen.
It of kjopek; een Hond.
Jtzjala; een Geit.
Juiler, hy lacht.
Juilmek, lachen.
Juil; een Roos.
Jumis; Zilver.
Jumlek; een Hemd.
Jumga, Zatyn.
Jusghu; een Spiegel.

K.

Kadirdur, hy is magtig of bequaem.
Kaftan, een Rok of Boven-kleed.
Kahpé, een Hoere.
Kaigou, groote droefheit, geween.
Kain, Dennen-hout.
Kaík, een Roei-schuit, kleine Bark.
Kais, een Hals-band.
Kakoun, Bond van Hermeling vellen.
Kalan, een Ketel.
Kala, een Kasteel.
Kalem, een Pen, Schryf-pen.
Kalin, dik, grof.
Kalpak; een Muts, Hoed, dekzel van een Kan of Pot.
Kalseme, inzwelging.
Kamis, Riet-gewas.
Kandil, een Lamp.
Kaoun, Pompoen.
Kapi of kapou, de Deur.
Kara, Zwart.
Karaghi, een houte Pyp of Fluit.
Karenfil, Giroffel-nagelen.
Kari, een Vrouw.
Karga, een Exter.
Karïe, een Dorp, Gehucht.
Karingia, een Mier.
Karin, het Ingewand.
Karpous, Water-meloen.
Kassab, Slacht-huis.
Kassavet, verdrukking, benaeuwtheit.
Kas, een Ganze.
Kasik, een Lepel.
Katir of Kati, een hoop Beesten, een drift.
Kav of kaf, Tontel, Zwillig.
Kefil, een Borg.
Kjaghit, Papier.
Kjamil of Kemâl, volmaekt.
Kjescîsc, die zich afzonderd, alleen woont; een Monnik.
Kjefen, het Dood-kleed.
Kjerpids, gebakken steenen.
Kjeremit, Pannen Teegelen.
Kjeli, Vaten.
Kjertik, rimpelen, ook sproeten in 't aengezicht.
Kjem, te weinig.
Kjedi, een Katte.
Kjerpe, een Slang.
Kjeik, een Hart.
Kjemnoun zorgvuldig.
Kjerewis of Kijuas, word gebruikt voor Kars, en voor Water-kars.
Kjisè, een zak.
Kjilè, een Kooren-maet.
Kjim, wie?
Kjise, een Beurs.
Kjissi, iemand.
Kilberi, komt hier.
Kilids, een Deegen.
Kil, een Haair.
Kimet, waarde.
Kjor, Blind.
Kira, Huur, Huis-huur.
Kirk, veertig.
Kissel, Rood.
Kismet, verdeelinge, in deelen.
Kjulli, allen.
Kjurk, Bont.
Kodsog, Fonteine.
Kods een Ram: 't is buiten gebruik het Schaep te noemen kods kari 't Wyf van den Ram.
Koin, een Schaep; men zegt kojun.
Kojou, een Put.
Koirouk, de Staert.
Komads, aert van stoffe, Zyde en Bombazyn.
Kondous, een Bever.
Kôs, Okker-noot.
Koul, een Knecht, een Slaef.
Kourou, droog.
Kourma, een Dadel-vrucht.
Kourts, eed Hout-worm, ook een Wolf.
Kourbaga, Havik.
Kousciak, Gordel, Riem.
Kous, een Vogel.
Kouslouk, het tweede deel van den dag, de tyd tusschen den op gang der Zonne en middag.
Kousou; een Lammeken.
Kouti, een Doos, Bus, Doosjen.
Kustanc, den Regen-boog, rootheit van de Lucht.

L.

Lale, Lelie.
Lal, een Paerl, maer ook een Smaragdus.
Lasim, 't is noodig.
Legèn of lejen, een Hand-bekken.
Lehliler, Poolen, een Pool.
Lelek, Oyevaer.
Leskjer of surlemek, het Leger voeren.
Ligiam, een Toom.
Lule, een Tabaks-pyp, ook een kraantje.

M.

Maek, Man-kop.
Maghrib, het Westen.
Mahrema, Hand-doek.
Maimoen, een Aep.
Maj; Water.
Makas, een Schaer.
Man of Ciendem, Bosch-paerd.
Maras, Ziekte.
Matzi, een Kat.
Mekjes, veracht.
Memlekjet, een Koninkryk.
Mendal, het hout Aloë.
Merdebaen, een Ladder.
Merheba, vaart wel.
Mesrik, het Oosten.
Miltik, ontmoetingen, verdedigingen.
Misàn, een Schael daer men iets in weegt.
Misk, Muskus.
Mom, Smeer, een Kaers: balmom, Was.
Mordar, alderlei onreinigheit,
Moumia, Mumie.
Mousa, Moses.
Muharrem, na de Arabische styl, de eerste Maend.
Muhir, een Zegel-ring of Wapen.
Murekjeb, Inkt.

N.

Nahak, die geen waerheit heeft.
Nai, Speel-fluit.
Nane, Eeten, Brood.
Nan nemek, Brood en Zout, oneigentlijk belofte.
Napht, het kruid Naphta.
Neden uturu, om wat oorzaek?
Neder, wat is 't?
Neeilerzin, Neislasn, of Neislersen, wat doet gy?
Nehajet, het einde, de bepaling.
Nehek een Rupze.
Nizium, waerom?
Nougajè, nieuwe vlammen, of eigentlijk negen vlammen, een zoort van Zwaerden.

O.

Ok, een Pyl.

Ou, Tien.

Onoutma, vergeet niet.

Ot; Vuur.

P.

Pialè, een Drink-vat.
Phola, komt van daer.

R.

Rab, Heere, God.
Rachmet, Barmhertigheit.
Rahet, Ruft, verquikking.
Rahilet, een Last-beest.
Rahman, Barmhertig.
Raki, Brandewyn.
Ramesan aï, de Maend Ramesan, de negende in rang, op welk zy de groote Vasten houden.
Regieb aï, de Maend Regieb, de zevende in rang.

S.

Sabburlik, lankmoedigheit.
Saboun, Zeep.
Sagri, Segryn Leer.
Sai aktgai, teld Geld.
Saisis ontelbaer.
Salih, een die vroom, goedertieren, vreedzaem is.
Samour, Zabel-bond.
Sanduk, een Kist of Koffer.
Sarar, schade, nadeel, verlies.
Sarik, een Tulband.
Sarumsak; Look.
Saz, een Moeras.
Scekjer; Zuiker.
Scemdal, een Kandelaer.
Scem, een Kaers.
Sciaban, de achste Maend.
Scialghan, een Raep.
Scisse, Glaze Koppen.
Scukjer, dankzegging, God zy gedankt.
Sekjerde ascitatli olour, gezuikerde Spys zal zoet zijn, of word zoet.
Sekis Acht. .
Selamet, Vrede, vrede-wensch, groetinge.
Selam, Heil.
Semani jok, daer is geen tyd.
Seman deyul, 't is de tyd niet.
Seman dur, 't is de tyd, of daer is de tyd.
Semanler; Tyden.
Semansis, zonder Tyd.
Semis, Vet.
Sengil, magtig.
Sen, Gy: Sent, U.
Serân, haesten.
Serdegi of serdelou; geelachtig, geele verwe.
Sermaja, Have of Goed, dat iemand heeft om te handelen.
Seude, magtig, uitmuntende.
Severrum, ik beminne.
Seumessum, ik beminne niet.
Siaset, gebied, geweldige heerschappy en onderwerping.
Sigir; een Koey.
Sijafet, Gast-mael.
Sijan, ongeluk, droef heit, smerte.
Silâh, Wapenen.
Simourg of anka; een Gryp-vogel.
Sirdgie; Glas.
Sirge Verçierzelen.
Sirma, fijn Goud of Zilver-draed.
Sirwa, Gomme.
Sòr, ongerechtigheit, bedriegerye.
Souret, een Beeltenis, afbeelding.
Ssadâf Schelpen.
Ssadik, volmaekt, oprecht, waerachtig.
Ssagir; Doof.
Ssaman, Stroo, Voeder.
Ssatir, een regel.
Ssighir Een Os.
Ssogan Uyen.
Stmah, het Paradys.
Suha, Pompoenen, ook een aert van Kawourden.
Sula; Haver.
Suleh, Vrede, bevrediging.
Surunour, men sleept, of men trekt.
Su; Water.

T.

Taälim of alim, een Geleerde.
Tabe of thawe, een Fruit-pan.
Tai, een Hinde of Veulen.
Talak, euch, beede.
Tomám, Volmaekt, geheel.
Tarak, een Kam.
Tari, Milie.
Tart, weegt.
Tathlidur, het is zoet.
Tauscian, een Haes.
Tekje, een steunzel.
Telik; een gat.
Temir, Yzer.
Tesbih, gemeenlijk Pater-noster, een keten Coralen.
Tgiamour, Modder.
Tgialdum, ik heb getracht, of gearbeid.
Tgicarrurum, ik zal 't uit brengen, of uit dryven.
Tgiiplak, naekt, ongekleed.
Tgindani, gerechtig.
Tgindelâb, waerlijk, oprecht.
Tgindur, oprechtelijk.
Tginlik oprechtigheit.
Tginmedur, is 't recht?
Thabak; een Kom of Schotel.
Thabe een Zegel-ring.
Thabëet; Nature.
Thabib, Genees-meester.
Thagan, Yzere Treeft.
Thai, een Veulen van een Paerd.
Thalaber, verzoeken, begeeren.
Thalab, eisch, begeerte, verzoek.
Thali, geluk.
Thalkan of dalkan, zeker Spys der Tartaren.
Thamak het verhemelte van de mond.
Thambour, Rinkel-trom.
Thambourler, Rinkel-trommen.
Thäouk; een Henne.
Thapar, hy heeft aengebeden, of bid aen.
Thaparmesin, zult gy aen bidden?
Thaptum, ik heb aengebeden, Godsdienstige eere bewezen.
Thapturusmesin, zult gy hem doen aenbidden.
Tharakler; Kammen.
Thari, die weg werpt, verwerpt, verspilt:
Thartum, verworpen, veracht.
Thari of dari, een Zaed tusschen Geers en Linzen.
Thart, gewichte, de zwaerte.
Thart al, weegt en neemt.
Thàs; een Steen.
Thatar; Tartaer.
Thirnak; Nagel.
Thirnakler; Nagels.
Thojak of Thajak, klaeuwen van Paerd of Osse.
Thoparrum, ik bidde aen.
Thourna of thorna; een Reiger.
Thoprak; Hof-aerde.
Thurnakler; Nagels.
Tilkje of Ulci; een Vos.
Tiue; een Kameel.
Tojume; een Knoop van een Kleed.
Tukjeruk; speekzel.
Vervum, ik hebbe gegeven.
Vermedum, ik hebbe niet gegeven.
Verruzum, ik geve of zal geven.
Villajet, Landschap of Provincie.
Villajetler, Landschappen.
Uilursin, gy zult sterven.
Umer, levens tyd.
Utman, Brood.
Uyly sterft.

W.

War, gaet.
Wardur, het is daer.
Warmedur, is het daer?
Warmak gaen, komen, tegenwoordig zijn.
Wardum, ik heb daer geweest.
Warmadum, ik heb daer niet geweest.
Warrarmam, ik zoude daer niet gaen.
Warrallum of waeräik, laet ons gaen.
Warrurmesin, zult gy gaen, of daer komen?
Warrumis, wy zullen gaen, of komen.
Warrurum, ik zal gaen.
Warmassum, ik zal niet gaen.
Waroul; een Ton, Vat.
 
Bou dari dunja bir mussaphir Chandur
 
Juz jaragin Kilmajan o bir divandur.

Dat is:

 
Deze Waereld is een Herberg der Reizigers;
 
Hy is dwaes die zich van Reis-tuig niet voorziet.

Volgt eenig bericht op het Crims Tartarye, genomen uit den Franschen Land-beschryver de la Croix.

De Chans van dit Tartarye, dryven hun afkomen te hebben van Gingis of Cingis Chan, of schoon andere willen, dat zy van Turksche afkomst zijn. En alhoewel zy Schatbaer aen de Poorte zijn, zoo worden zy evenwel daer van als Koningen erkent, en met dien Tytd geëert, wanneer den Grooten Heer aen hen schryft. Zy doen Geld slaen, tot een merk-teken van hunne Opper-hoofdigheit: en men bid God opentlijk voor hen, en voor hunne Zielen, in alle de Moskeen van hun Koninkryk.

Deze Volken woonden eertyds buiten de Crim: en hunne oude Steden waren Dert Capiak, Cara Crim, Ertek Sekiuk, Azak, Hagiturhan, en Ezderhan genaemt, die door Timurlenk verdelgt zijn, wanneer hy tegen Tacatmis oorloogden.

Wanneer Konink Hagi Cherai, geene meerder veiligheit In woon-steden, die langs de Riviere Tanais waren, vond, bragt hy zijnen Zetel na Crim over, en deed een Kasteel bouwen, en het zelve Precope noemen, waer na de Precopische Tarters genoemt zijn.

Dees Konink verkocht het gansche hangend Eiland, waer van hy Meester was, aen die geenen, die zich aldaer wilden met de woon ter neer zetten, en tot noch toe behouden zy den eigendom van het bekomen bezit, door hunne Voor-ouderen verworven en bekomen.

Men heeft op dit half Eiland van Precope vier Vestingen, als Our, Ghiosleu, Rebat, en Yeut; en vier Steden, als Bacchesarai, Aknetsi, Chniciuk, en Karafu, honderd en dertig kleine Dorpen, die buiten de Heerschappy van den Chan zijn. De Zee-havens zijn Caffa, Baleuklava, en Gugeuslevi die aen den Grooten Heer behooren.

Hagi Cherai had twaelf Zoonen, die, zijnde noch jong, ten tyde van zijn overlijden, een groote verwerring in het Ryk maekten; die door de zucht vermeerderd wierd, de welke veele van hun Namagen hadden, om, tot hen nadeel te Heerschen.

De Turksche Keizer Mehemet, of Mahomet de Tweede, kocht, om zijn voordeel, door de wanorde van deze Volken te zoeken, de Stad Caffa van de Genuezen, en zond zijnen Grooten Vizier, Ghedik Ahmet Pacha, met een sterk krygs-leger, om zich meester van het Land te maken.

Maer om deze krakeelen te doen ophouden, besloten zy met malkanderen, Menchiulli Cherai op den Troon te stellen.

Deze Prins, vermoedende, dat d'eere, die zijne Broeders hem aendeden, een strik was, die zy op zijn leven hadden gespannen, en toegelegt, begaf zich, en vertrok by Menchius, die in een Grieksche Stad was. Maer wanneer Ghedik Pacha die belegerd en ingenomen had, verzekerde hy zich van zijn perzoon, en zond hem gevangen na Konstantinopolen, aen den Grooten Heer.

Deze Keizer onthaelde Menchiulli Cherai heel wel; liefkoosde en eerde hem, en hield hem by zich. Wanneer ondertusschen de beroerten in de Crim geduurig aenhielden, en alle de Princen, Broeders van Menchiulli, gestorven waren, zonden de voornaemste des Ryks, eenen Gezant, aen Keizer Mehemet de Tweede, om hem, hun wettigen Vorst, weer om te eischen.

Menchiulli, zich willende by de goede gunste, en by de bescherming van den Ottomanschen Keizer behouden, verzocht van hem een Standaerd, en een Toug, dat is, eene Vaene, of Vaendel van een Paerden-staert, en gaf hem in Gyzeling of Borg, eenige van zijne naeste Magen, tot teken van zijne onderhoorigheit, en goed verstand, dat hy met hem wilde onderhouden. Maer deze onderhoorigheit is tot zoo verre gekomen, dat eindelijk de Chans van de Crim, heden volkomentlijk den Turkschen Keizer onderdanig zijn, en deze verbintenis of dit verbond, die in 't begin niet en was, als een zeker slag van erkentenis, is in een heerschende of heerschachtige magt veranderd; zulks de Ottomansche Keizer, den Chan, na zijn welgevallen, zet en afzet; latende by hen niet meer als twee van zijn naeste Magen; waer van d'een Kalga Sultan genaemt word, dat is, plaets-bekleeder van den Chan; end'ander Nuredin Sultan. De andere Broeders, als daer eenige zijn, hy een zom van vyf Pistoletten, des daegs tot hun onderhout geest, en voegt hen tot inkomste eenige Dorpen toe; behalven eenige kleine geschenken, die hy aen hen van tyd tot tyd laet uitreiken, wanneer op prachtige Feesttyden hulde en manschap doen.

Het Eiland Rhodus is tot een verblijfplaetze van de afgezette Chans geschikt, die aldaer, op onkoste van den Grooten Heer, gespyst en onderhouden worden; zonder wiens verlof zy uit die eerlijke gevangenis niet mogen gaen.

Wanneer den Grooten Heer oorlog wil aenvangen, doet hy den Chan verwittigen, die zich eertyds aldaer niet bevond, indien den Grooten Heer niet mede te Velde toog; maer hy zond zijne krygs-rotten, onder 't beleit van Kalga Sultan, of Nuredin Sultan. Maer heden, volgens de la Croix, trekt hy met den Grooten Vizier op.

Den Grooten Heer schreef, en zond op zijn tyd aen hem den Klische Kaftan, met een Hat Cherif, dat is, Keizerlijk bevel; beneffens een Zabel, ryk van Goud, en bezaeit met Edele Gesteenten, en een Kleed van kostelijk Pelt-werk, met vier duizend Goude Sekins, of Dukaten: waer van hy deelgenoot, twee andere Princen, en eenige van zijne voornaemste Bevelhebbers maekte, om hen in hunne uitrusting te hulpe te komen. Daer en boven geeft den Grooten Heer aen den Chan alle Jaren vyf duizend Piasters, en meer.

De grootste inkomste van deze Prins bestaet in het recht, dat hy Van al de Slaven trekt; waer voor de geenen, die hen gevangen genomen hebben, tien Ryksdaelders, hooft voor hooft, betalen.

De Ampten van den Sultan Kalga, en

die van den Sultan Nuredin, bestaen eigentlijk in het stuk van wapen of krygs-tuig: en de Chan heeft zijn Grooten Vizier, die alle zijne zaken gade slaet, en hem daer van rekening doet. Hy volgt den Chan in het Veld-leger.

De verblijf-plaets van den Chan, is meesttyds te Bachasarai, dat een groote onbemuurde Stad is; waer van de Huizen byna gebouwt zijn, als die van Konstantinopolen, maer noch veel slechten. Daer staet een oud Kasteel, gansch verdelgt.

De gewoonelijke Lijf-wacht van den Chan van dit Tartarye, bestaet niet uit zijne Onderdanen, maer uit Tarkusche Zoldaten, en beloopt omtrent ten getale van vier honderd mannen, die uit de krygsbezetting des Kasteels van Precope genomen worden. De reden nu, waerom geene Tarters het Kasteel bewaren, is, dewyl ze niet zoo bequaem zijn, om in besloote plaetzen, noch te voet te vechten.

De Chan eet gewoonelijk alleen, en by wyle met den Moufti van Caffa: en wanneer de Poorte aen hem een perzoon van Aenzien zend, dien doet hy aen zijnen Tafel over hem zitten.

De Kalga noch Nuredin Sultan, eeten nooit by hem aen Tafel: desgelijks zijne Zusters niet.

Hy huuwelijkt haer gewoonelijk aen eenige Sanggaks Beigs, Gezag- en Bevel-hebbers in zijne Heerschappye uit, die van Koninklijken Bloede zijn gesprooten: waer van de Heerschappyen Erffelijk zijn. En al hoewel de Chan daer toe geene andere als wettelijke Erfgenamen mag noemen, zoo verzoeken zy nochtans zijne bewilliging daer over. Zoodanige Heerschappyen zijn veel op het half Eiland van de Crim.

De plaetze, daer de Chan gehoor verleent, is niet zeer prachtig uitgestreken. Het is een Kamer, behangen met kleden, van Zyde of van Brokaed, of met Peraiaensche Tapyten; in de welke een Voettapyt is gelegt.

Zijn Troon, dien zy Kiornes noemen, is als een Preek-stoel, bedekt van kostelijke stoffe: met twee kussens, die, zijnde gesteld ter wederzyde, een hoek maken, daer de Chan of Konink zit.

Wanneer de Kalga of de Nuredin Sultan by hem ter gehoor komen, hoewel die zeer dikwils zijne Broeders zijn, zoo smyten zy hunne bonte mutzen op de Aerde; want zy dragen geen Tulbanden, en treden achterwaerts, na zijn kleed gekust te hebben; en blijven over eind staen, zoo lang het den Konink belieft, die hen een kussen doet brengen, en een dek-kleed, wanneer hy Wil, dat zy zullen gaen zitten.

Deze Tarters zijn boven maten plomp, en beestachtig; maer zijn zeer aen de bevelen van hun Konink onderworpen.

Niet alleenlijk gehoorzamen hem de gene die op het half Eiland woonen, maer ook eenige der Nagaische Tarters, die met hunne omzwervende Hutten, langs de Riviere Tanais hun verblijf hebben. Zy zijn omtrent vier duizend Huisgezinnen sterk.

Zy hebben Huizen van wit hout, staende op vier raderen, die door Ossen voortgetrokken worden, werwaerts het hen gelieft.

Deze Nagaische Tarters verzellen den Chan in den oorlog, en worden door hunne byzondere Hopluiden geboden. Zy geven aen hem evenwel deel van hunne roof, als zijne Onderzaten, die in de Crim zelve woonen; en betalen aen hem het recht van Sougas, dat is, het recht van de Slaven die zy gevangen krygen.

Indien zy eenig misnoegen van den Chan ontfangen, of tegen hem opstaen, zoo vertrekken zy met hunne wooningen op de Landen van hunne Tzaersche Majesteiten. Na dat zy vrede hebben gemaekt, of hun verdrag gesloten, komen zy weder op hun oude woonsteden.

De Sultans Kalga, en Nuredin, verblijven steeds niet ten Hove van den Chan maer hebben hunne byzondere verblijfplaetzen, vier of vyf uuren van den weg der Stad Bacchasarai afgelegen; d'een te Akmetsit, en d'ander in een Dorp.

Zy hebben hunne byzondere krygs-benden, elk van tien of twaelf duizend mannen.

Hebben ook hunne Viziers, Schat-meesters, en Rechters, die over hunne Benden het recht van leven of dood, zonder den Chan daer in behoeven tekennen, uitspreken.

Wanneer de Tarters ten oorlog trekken, dan zeit de Chan de vergader-plaetze aen. De Sultans begeven zich derwaerts met hunne Benden; als ook de Mirzay, of Murfaes, en byzondere Hopluiden’ die de Benden van den Chan geleiden, welke alleen met zijne Lijf-wacht komt. In het treden uit Perecop, rechten zy hun Veld-leger op. Midlerwyle hun Leger in de rang voorttrekt, dan zwerven zy hier, en daer op hunne Paerden omher; en begeven zich by wylenvier of vyf dagen reizen s van daer, om te rooven, en Slaven te maken.

De Ruitery is bovenmaten vlug en licht, leit in korren tyd veel wegs af. De Ruiters voeren geene andere wapenen, als Zabel, Boog en Pyl. Ieder Ruiter hout veel

Paerden: en wanneer een Paerd niet kan volgen, of geenen dienst meer doen, dan dooden zy het, en eeten het vleesch. Zy houden ook veele Paerden, om de Melk daer van te nuttigen.

Zy vechten zonder order; en by aldien zy den vyand in den derden aenval niet ter neer vellen, dan nemen zy de wyk. Wanneer zy te rug gedreven, en gedwongen worden den voet te slaken, dan schieten zy de Pylen van achteren over de schouwderen in het vluchten. En by aldien zy van te naby vervolgt worden, dan werpen - zy al het geen hen belemmert, weg; ja zelfs de Zadels der Paerden, om met meerder vlugheit te ryden.

Zekere naby gelegene Cirkassche Beigs, of Vorsten, zenden, tot erkentenis van hun goed verstand, van tyd tot tyd, zoo wel aen de Chan als aen de Sultans in de Crim, Vrouwen tot een geschenk, en ook krygs-benden, wanneer hy die, tot vergrooting van zijn krygs-leger, van nooden heeft.

De Chan zend, om van zijne zyde zijn groot betrouwen op deze Beigs te toonen, zomtyds een van zijnen Zoonen, ter opvoeding by hen, welke dan aen deze Beigs den naem van gewaende Vaders geeft, en vergeld hunne diensten met eenig aenzienlijk Ampt, wanneer op den Troon gekomen zy.

Men houd, dat de Chans van de Crim wettige Erfgenamen van het Turksche Ryk zijn, by mangel van Ottomannischen stam.

Hierom handelen den Grooten Heer en de Chan, wanneer zy malkanderen ontmoeten, zich als Broeders, en byna gelijkelijk. En dewyl deze byeenkomste niet geschied, als in het Veld-leger, zoo zend den Grooten Heer zeer verre buiten zijne Tenten voor dezen Prins eene of twee Bassaes, met hunne Benden, die hem verzelschappen tot aen de Tente van hem Grooten Heer; alwaer hy den Grooten Vizier in het voor-hooft van al de andere vind, die den Chan in het neerstygen van den Paerde onder d'armen neemt, en geleid hem tot dicht by den Troon van den Keizer, die zich opheft of opstaet, en drie treden voort gaet, om de groetenis van den Chan te ontfangen; maer ten aenzien van zijne achtbaerheit en gezag, vermag den Chan zich niet zonder toelating ter neder te zetten, of voor dat den Keizer tot hem zeit: Broeder gaet zitten. De Chan den Zetel een weinig te rug trekkende, om niet al te na by den Keizer te zijn, gehoorzaemt het bevel des Keizers: daer na brengt men hem een Goud-lakens kleed; en de Vizier hangt hem een Zabel, ryk van Goud, en bezaeit met Edele Gesteenten, op zy; als ook een Pyl-koker.

In het uitgaen veranderd de Chan van Paerden, en klimt op een van 's Keizers Paerden, dat kostelijk uitgestreken, en hem door den Keizer vereerd word. Dus verre de la Croix.

Volgt een ander verhael van de Crimsche Tartaren, zoo ik uit de mond van een Duitsch Heer, die lange in Rusland den kryg had gevolgt, en des Crimschen Lands kundig was, in Moskou hebbe aengetekent.

Deze Tartaren (zegt hy) woonen in 't Land, by de ouden genaemt Taurica Chersonesus, of het Taurische Schier-eiland: en door dien in 't zelve is een oude-Stad, Crim, of Crimea genaemt, heeft het gansche Land daer van de naem gekregen, en de Tartaren die daer woonen, worden des wegen de Crimsche Tartaren genaemt. Zy worden ook genaemt de Perecopsche Tarters, van de doorgravinge die daer is, op den Isthmus, of den engen ingang van dit Schiereiland Perecop, zijnde dat een Slavoonsch woord, betekenende een door-gravinge. Het is een gesterkte gracht, die zy gemaekt hebben tegen den inval van hare vyanden byzonderlijk de Kalmakken, die geduurig vyandschap tegen de Grimmen oeffenen.

Taurica, of Crim, heeft veel vruchtbare Velden, waer alle aert van Koorn wast, als ook den Wyn-stok, en andere gewaszen. De Christenen en Jooden bouwen daer het Land: en doen dit mede de Tartaren door hare Slaven. Hare Paerden en Horden van Vee, maken hare rykdommen; als ook de buiten van Menschen, die ze in hare Veld-tochten maken. Deze verkoopen zy aen de Christene Koop-luiden, en Jooden van Caffa.

Als zy met zulke Koopman-schappen verzien zijn, neemt den Chan daer van Mannen en Vrouwen die hy wil, en worden d'andere weg gevoerd door de Koopluiden, na Konstantinopolen, Synope, Trebisonda, en andere Oostersche plaetzen: en noch verder, de schoone Poolsche Jonkvrouwen, na Persien, Indiën, en andere verre gewesten, tot wellust van de Grootten, waer ze zeer geacht worden: voor deze Slaven krygen zy, in mangeling van de Christenen en Jooden, Geld, Beesten, Turksche Paerden, Wapenen, Stoffen, enz.

Zommige dezer Crimsche Volken hebben Steden, waer ze woonen, en ook Schoolen van Konsten en Wetenschappen: andere hebben lust in 't leiden van een Vagebonds leven, in Tenten en Wagens om-

zwervende, zich weinig begevende tot de Landbouw, maer zijn meest genegen tot de Jacht, Visschery, en Roovery.

De Stad Crim toont, dat ze wel eer zoo groot in den omgang is geweest als Keulen.

Backsarai, of Bacchasarai, is de gewoonlijke zit plaets van den Chan.

De Stad Caffa is onder de Turken, en wierd eertyds genaemt Theodosia, van den Keizer Theodosius; en is voor twee honderd Jaren een Volk-planting van die van Genua geweest.

Dit Schier-eiland hebben de Tartaren eerst beginnen te bezitten, omtrent vier honderd en zestig Jaren geleden, als, inde Jaren twaelf honderd twintig, twaelf honderd dertig, en twaelf honderd veertig; wanneer zy de Poloutzen ('t geen toenmaels een Volk was, omtrent, en in dat Schier-eiland woonachtig) hebben verdreven, en op zoodanige wyze uitgeroeit, dat niet meer dan de name daer van overig is.

Caffa is altyd noch gebleven onder de magt van de Genuezen, tot dat de Turken Konstantinopolen veroverden, en zoo is het tot heden onder den Turk.

Het Schier-eiland Taurica, of Crim, heeft de lengte van vyftig mylen, en is breet, dertig in veele plaetzen, in andere weiniger. Den Isthmus, of enge Hals, heeft een halve myl.

Cosloof is in bezit van den Chan, gelegen aen de Zwarte Zee. De plaetzen die den Turk daer in heeft, zijn Baluclava, Ingermeen, en Mancap. De voornaemste Stad op dit Schier-eiland, is Caffa, alwaer eertyds een groote Handel was, doch nu vervallen, 't Meeste deel van de Inwoonders zijn Christenen, Grieken, Italianen, een overblijfzel van de geslachten der Ge nuezers, Armeniers, Jooden, Turken, en Tartaren. Daer zijn acht en veertig Kerken, Grieksche, Armenische, Latynsche of Roomsche.

Hare Veld-tochten gaen alle te Paerd, zonder eenig Voet-volk, en dat met zulken gezwindheit, dat ze eens quamen met een Leger van tachentig duizend mannen uit deze gewesten, tot Canatoop, meer als honderd vystig myl weegs, in elf dagen (als boven reets is gezegt.) Zy nemen kleine moeite om voorraed van Spys mede te voeren, waer toe hun de Paerden dienen. De Paerden, die noch te jong zijn om te vechten, en ook wel de geene, die op de reize gestorven zijn, worden geslacht; en als ze gelegentheit hebben, om 't vleesch te konnen kooken, of braden, nemen zy die waer; doch behelpen haer ook wel met een slechtere toebereiding van 't vleesch: want opzittende, legt een iegeijk een stuk op des Paerds rugge, onder zijn Zadel; dat dan op haer wys kookt, en murw word; en zoo strekt hun het zweet der Paerden voor een zauze tot haer vleesch: en honger onder weegs aenkopiende, hebben zy haer gerecht gereed. Geen Rivier is zoo snel, die haer veel in haren togt zal ophouden: de klederen op het Paerd gebonden, en de Man aen den staert vast houdende, gaet de water-togt by hen braef voort: een Man neemt wel twee Paerden tot zijn dienst, die met de Toom aen malkanderen gekoppelt zijn.

Zy weten ook Worsten te maken van Paerde-vleesch, die hare lekkernyen zijn: een Paerd geslacht hebbende, nemen zy een darm, en die met een losse hand gespoelt hebbende, vullen zy ze vol met gros gehakt vleesch, dat zonder zout gedroogt word. Men kan denken, dat deze Worsten wel een vuile en garstige reuk over zich hebben; doch dat is by hun al zoo heerlijk, als de reuk van een witte Lelye en Roos.

Hare Wapenen zijn Zabel, Boog, en Pyl, twintig, min of meer, in 't getal. Zy maken zelfs hare Bogen van paerds-zenuwen; de kooker van het paerde-vel: hare zweepen zijn zoo konstig gevlochten, dat het by anderen on-nadoenlijk is.

In bare togten hebben zy een vuurslag by zich, om vuur te maken, en een Zonnen-quadrant, die haren weg-wyzer is in de Steep, dat is, in de woeste ongebaende Velden, waer een Zee van hoog gewassen Gras is, zonder geboomte. Hare Paerden worden genaemt Bachmatten, zy hebben magere en lange staerten; doch zijn gezwind en sterk, en zullen een streek van een dag doen, bykans, zonder ophouden: als in de Winter de Aerde met Sneeuw bedekt is, en zy op de reize zijn, leven zy van 't geen onder de Sneeuw is, of van takken en spruiten van Boomen.

De Crimsche Tarters zijn bykans van gezicht als de Kalmakken: hebben platte breede gezichten, geelachtige verwe, korte halzen kleine ooge, onderzet en sterk van lichaem, gemeenlijk zwarte gekrulde haairen, weinig baerds; en zulke, die men lichtelijk van de Christenen onderkennen kan.

Zy worden van jongs op tot allen arbeid verhart. De Moeders baden hare Kinders bykans alle dagen in 't water, waer in zout gesmolten is, om haer lichaem sterk en ondoorboorlijk tegen de Lucht te maken. Van hare jonkheit af, worden zy in't Boog-fchieten geoeffent.

Hare klederen zijn Schaeps-vellen: de

voornaemste hebben klederen van veel-verwige Stoffen en Lakenen. Hebben Lywaet van Kattoen.

Hare Tale is in de grond de zelve met de Turken; doch met zoo grooten onderscheid, als daer is tusschen de Hoog- en Nederduitsche Tale; zoo dat ze malkanderen verstaen konnen; zoo als aen de Naem en Woorden-lijst boven gebragt, kan worden gezien.

Zy zijn Mahometanen van Godsdienst,en hebben de Besnydenis. Wyn drinkenze zelden of niet: het gemeene Volk Water: de voorname Merrye-melk, en Brandewyn. Eeten Schapen-vleesch, Geiten-vleesch, en Gevogelte; maer houden 't Paerde-vleesch voor het beste voedzel, om den Mensche kracht en sterkte te geven. Zwynen-vleesch eeten zy niet. Zy zijn in drank zober en nuchteren. Zy hebben een vasten omtrent Paesschen, van den eenen nieuwen Maen tot den anderen: vasten den ganschen dag, maer de Zonne onder zijnde, eeten zy als Varkens; ja staen ter midder-nacht op, om haren buik den ballast te geven, tegen den volgenden dag. Bidden haren God viermael des daegs: als ze hare oogen des morgens op doen, zeggen zy, help God; en zoo ook, als zy haer gewasschen hebben. Op de reize gaende, eer ze te Paerde stygen, slaenze met de hand op de Zadel, en zeggen, God geve geluk: t' huis gekomen, en aftredende, slaenze weder met de hand op de Zadel, en zeggen, dank hebbe God.

Hoewel zy de grootste Roovers van de Waeteld zijn, tegen de Christenen, want zy houden ze voor asschouwelijk, en meenen, dat zy God daer mede dienst doen; zoo zijn ze doch rechtvaerdig onder malkanderen: dronkenschap, doodslag, dievery, en overipel, word by hen gestraft. Zy en dragen te huis zijnde, geen wapenen: en 't geen aenmerkelijk is, zy zijn vasthoudende van haer woord.

Haer Heer is de Chan: heeft magt om een Navolger aen te wyzen, 't zy Zoem of Broeder, die echter van de Poorte moet be vestigt worden. De Edelen zijn Mursaes geheten. Zy können op de been brengen, als ze alle hare Zoonen te zamen brengen, wel twee honderd dirizend Mannen, alle te Paerd. Hare grootste en magtigste vyanden zijn de Moskoviten. Vechten met hoopen van drie of vier duizend vechters. Hare Pylen konnen toereiken tot honderd treden.

Hare gevangenen verkoopen ze meest; doch eenige houden zy, om haer Schapen en Horden te hoeden, en om de Aerde te kpwen: zy onthalen die als haer zeiven.

Hare krygs-order is zonder rang: met groote hoopen by malkanderen rydende, doen ze hare aenvallen; en alsze met grof en hand-geschut begroet worden, stuiven ze als een zwerm, weder tot een andere kant. Maer zomtyds schynt het, als of zy vertrekken wilden, en scheiden zoo geveinsdelijk van den anderen, gaende verscheiden wegen; doch als ze een weg van eenige mylen rondsom gedaen hebben, de vyanden meen ende, dat zy vertrokken zijn, komen zy weder ter plaetze die zy gezamentlijk besteld hadden, en vallen alzoo met haer gansche magt den vyand op den hals.

Haer voornaemste buit is Menschen, byzonderlijk jong volk, die zy tederlijk bewaren, om geld daer van te maken. Slaen niet gaerne hare vyanden dood, zoo zy 't ontgaen konnen, maer nemen die liever, om voorgaende reden, gevangen. Daerom zy ook strikken mede voeren, die ze behendelijk den Ruiter om den hals smyten, en trekken hem zoo van 't Paerd af. Indien de Ruiter zoo gaeuw niet en is, met zijn Pistool, om den Vogel-vanger neer te schieten, en zich zoo te redden, moet hy mede wandelen. Een van hare krygs-treken is, den vyand in te lokken, en hem dan te omcingelen en te verslaen. Dus verre gernelte verhael.

De uiterste sterkte van hunne Tzaersche Majesteiten, tegen de Crimsche Tartaren, voor weinige Jaren opgebouwt, is genaemt Samarra, deze plaets word meer en meer+ versterkt. De Zoldaten vinden aldaer een piek diep onder d'Aerde, beenen van Menschen, die wel eens zoo groot en zwaer zijn, als van andere Luiden, en de hoofden, na gelang, plat van voor-hooft, gelijk als of ze geene neuzen gehad hadden, of dat die zelve aen haer aengezicht ingebogen geweest waren. Men oordeeld, dat in die gewesten, voor oude tyden, sterke Menschen als Reuzen gewoont hebben, die tegens hare Nabuuren oorlog voerden, en aldaer begraven zijn. Want rondsom, en omtrent die plaetzen vind men op het gebergte en de hoogrens, groote Beelden, van gemeene steen gemaekt, verbeeldende sterke, en aenzienelijkeperzonen, als Reuzen, hebbende Zwaerden in haer handen; doch niet na de konst gemaekt.

Den Predikant Franke, in zijn leven vermaerd God-geleerde, die lange Jaren den Hervormden Predik-dienst tot Smirna had waergenomen, heeft my verhaelt, hoe hy aldaer van Tunis overgebragt, verscheidene groote Menschen beenen, als Schinkels, Schouwerbladen, Rug-graden, en Bekkeneels heeft gezien, Welke in Afrika van onder de Aerde opgegraven zijn geweest, zoo als my zekeren J. Reisselman, die lange als Slaef tot Tunis heeft gewoont,

insgelijks heeft gezegt, dat hy zeer groote Menschen geraemte, uit de Aerde daer omtrent opgedolven, heeft gezien, dies dat men niet en heeft te twyfelen, of in die gewesten hebben zich zeer groote Menschen, in oude tyden opgehouden.

De Turk zond in den Jare zeventien honderd en drie, een Kapitein Pascia met het grootste gedeelte van zijn Zee-magt na de Zwarte Zee, om, terwyl het krygs-volk te Lande, onder 't gezag van den Bevel-hebber tot Trapezunte, in Georgia stond in te breken, om die Volkeren van de Water-kant, te gelijk aen te tasten, en tot gehoorzaemheit te brengen; en ten anderen, om een Kasteel te bouwen in de mond van de Palus Meotis, tusschen Rees en Thaman, en daer mede de Zwarte Zee, voor een gevreesde inval van de Moskoviters, te bevryden.

Het Crimsche Tartarye is in het Jaer zestien honderd negen en tachentig, door een magtig krygs-leger van hunne Tzaersche Majesteiten, meer als driemael honderd duizend man sterk, krachtdadig bestookt geworden, onder het gelei van den Bevel-hebber Galitzen, wezende zijn Leger verdeeld, en dagelijks gelegerd, als in de nevens gaende afbeeldinge kan worden beoogt.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

landen