Noord en Oost Tartarye

Niulhan, Jupi, enz, uit den Jesuit Martijn Maffeus.

HEt Rijk of Land Niulhan is afhagig aen Niuche, daer het benoorden en benoordwesten aenstoot. Hier naby, niet wyd van zee, leggen de Tartaren, diYupiens of Jupi geheeten werden welke harnassen en stormhoeden van zeer harde en sterke visvellen dragen: waer van zy ook hun naem voeren: want Yu bedied op Sineesch een visch, en. Pi een vel.

Noch wyders (zeggen de Sineezen,) is een ruim Land, dat zy Yeço noemen; 't geen na allen schijn Jezo zal zijn, waer in zy melden een groot meir leggen, Pe op Sineesch genoemt. En de Jesuit Maffeus zegt uit Sineesche schriften, dat daer is een groot land vol wilde menschen 't geene benoorden digt aen Japan raekt, en drie honderd mijl van Meaco, een stadt van Japan, leid. d'Inwoonders dragen visvelle kleederen: zijn ruig op 't lijf, en hebben groote knevels. Zy zijn genegen tot den wyn: doch strijtbaer en gevreest by de Japanders: waer onder zy echter, zoo niet in 't geheel, voor een gedeelte ten minsten, nu staen. Met zeewater wasschen zy hunne wonden af, dat al hun heelkruit is. Den degen hangenze aen 't hooft zoodanig vaft, dat het hecht op de schouderen komt t'eindigen. Zy worden gezeit op den borst een zeer sterke spiegel

[p. 42]

van kooper, tegen de scheute van pijlen, te dragen. Zy bidden den hemel aen, en hebben anders geenen Godsdienst.

Veele twisten, of dit Laad Jeso, dat de Sineezen Yeço noemen, een Eiland of vast Land zy. Maer zoo men den Sineezen (zeid Martijn, doch misverstandelijk mijns oordeels) gelooven wil, is het geheellijk een gedeelte van woest Tartarye, en een vast Land met Niuche, Niulhan en Yupi. Japan word van Jeso door eene zeestrate gescheiden.

De Sineeze zeggen, dat boven Leautung, benoord-oosten, het vaste Land zich wel 24 graden verre uitstrekt: eene streke van drie honderd en zestig Duitsche mijlen: vyftien mijlen gerekent op een graed.

De beste wortel China, anders Folim genaemt, werd gevonden in het Tartersche Landschap Niulhan, niet verre van de Groote Muur gelegen. Zy wast mede in China, en in Couchin China, Malebaer, en elders, in 't wild, en is aldaer geheten Lampatan. Deze werd meest naer Indiën en Europa overgevoert, zy is van binnen weinig root van verwe, en kleinder als de oprechte, en tamme, doch de wilde heeft minder kracht, groeit onder de aerde als de Petatezen Oost-Indiën, komende voort uit een taaye slijm des Pijnboom, welke op de aerde valt, wortelen schiet, en tot een kruid werd: dit kruid schiet onder de aerde zijne wortels, zoo groot als een kats hooft van gestalte, en verw den kokus nooten gelijk, hoe wel de schel zoo hart en dik niet en is, maer veel weker en dunder; onder den schors leit; een Spongiachtig vlies, of kern verborgen.

Daer werd gezegt, dat in het Landschap Jupy, beoosten Niuche gelegen, bergen zijn, genaemt Tocozu, die. Goud voortbrengen.

Japan, zoo Martijn wil, is bevolkt uit Sina en Tartarye, door Jezo: gelijk de Japanders noch heden het haair op zijn Tartars laten wassen.