Mijn roman

[p. 297]

XXXVIII.
In Amsterdam.

Dat loopen door de leege, stille straten in den vroegen morgen met dien angst in het hart! De meeste huizen waren nog gesloten, de gordijnen neer, de luiken dicht.

Of thuis de gordijnen óók neer zouden zijn? Of ze sliepen of waakten bij Jo? Of zou waken mogelijk niet meer noodig zijn?

De zon scheen witjes. 't Zou een grauwe dag worden.

'k Was vroeg aan den trein. 'k Liep het perron op en neer in het eindelooze. 'k Was koud en huiverig. Het was er tochtig, het woei, mijn rokken fladderden voor mij uit. Maar de kille morgenlucht deed mijn gloeiend voorhoofd toch goed, verkoelde mijn heete oogleden.

Toen het instappen in den trein. En dat lange zitten vóór we vertrokken. Ik in een hoek, me klein en arm voelend, kijkend naar de menschen die instapten.

Er was zoo iets vreemds in, dat ik daar zat,

[p. 298]

schijnbaar rustig, en keek, en dat niemand wist wat in mij omging. Neen, de oogen zijn niet de spiegels van de ziel. Ze zijn veel vaker en veeleer als de vensters van een huis, waardoor je wel naar buiten kunt zien, maar heel moeilijk van buiten af naar binnen gluren.

Terwijl een ontzettend ongeduld, een verlangen om weg te rijden, me als pijn kwelde, merkte ik alles op tot vermoeiens toe. Het gepraat van de reizigers, het gerekte afscheidnemen, het zich installeeren. En dan die benauwde luchtjes van olie, stoom en stof, stof vooral!

Een vettige, blauwgekielde man, die er zelf als een poetslap uitzag, kwam met een smerigen zwarten doek het raampje schoonmaken. Hij deed het bedaard, of er alle tijd was. Ik vroeg mezelf angstig af, of hij zoo álle raampjes van den langen trein moest reinigen, vóór we vertrokken.

Op het allerlaatste oogenblik kwamen nog drie jonge meisjes vroolijk babbelend, luidruchtig als een vlucht kwetterende vogeltjes, en weer de conducteur voor haar kaartjes; - ik had een idee of zij het heengaan vertraagden.

't Scheen, dat de trein zich maar met moeite losmaakte van de omgeving, maar hij deed het toch, en we raakten, met horten opschietend, de duisternis uit, waarin de bekapping ons had gevangengehouden.

Maar de voldoening, dat we eindelijk gingen, duurde een seconde, maakte dadelijk plaats voor een hunkeren om in Amsterdam te zijn. Het was een lijden, gedurende den heelen rit.

Ik wil er me niet meer indenken.

[p. 299]

En de weg naar huis en de angst bij het naderen, de spanning, toen ik zoolang wachten moest aan de deur vóór Martha opendeed.

En toen eerst de vreugde. De vreugde, die zoo overstelpend was, die me wonderlijk week en dankbaar maakte. Het geluk, dat Jo leefde, dat ik haar zag, wel bleek, wel met donkere kringen onder de oogen, maar toch lévend! De oude Jo, in haar nachtpon, nog het haar in een vlecht. Ik nam haar hand, haar kleine, smalle hand, en ik drukte ze, maar 'k zei niets, niet dadelijk tenminste.

Het was of er iets met me gebeurde, of er een last van me werd genomen, of er een eind kwam aan kwellende pijn.

Jo sprak gewoon, opgewekt, vond ik. Ze had een paar dagen achtereen over erge hoofdpijn geklaagd, maar gisteravond had ze gedacht, gek te worden, had ze een woesten aanval van zenuwhoofdpijn gehad. De dokter zei, dat het overspanning was, ze moest rust houden, mocht niet naar school, geen les geven, niet naaien, niet lezen, volstrekt niets doen dan liggen of wandelen, een maand lang.

‘Heerlijk!’ zei ik.

Het was zoo goed, dat Jo nu wel gedwongen was een tijdje haar gemak te houden.

‘Heerlijk!’ riep ze spottend, - twee felle kleurtjes brandden opeens op haar wangen. ‘Heerlijk, om niets te mogen doen, als je nog zooveel te doen hebt, als je alles maar moet laten liggen! Nu heeft een ander voor mij op school dubbel werk, wat bijna niet om uit te houden is. Moe's morgenjapon, die af moet, ligt al van den eenen dag op den anderen.

[p. 300]

En wat komt er nu van de kinderen terecht; nog maar een maand, dan gaan ze naar Transvaal en ze kennen nog niets!’

Ik kende Jo bijna niet, zóó wond ze zich op.

‘Maar, Moe zal die morgenjapon wel afmaken, en ik...’

Onstuimig, met schitterende oogen en een merkbaar beven van de bleeke bovenlip viel Jo me in de rede: ‘Moe! Hoe kan Moe nu naaien, Moe, met haar influenza; ze heeft toch al zoo'n pijn in den rug!’

Ik schrok er van, - Moe influenza, en daar hadden ze niets van gezegd!

Martha verontschuldigde zich, Moe had niet willen hebben, dat ze het me schreef, zóó erg was het niet en ze hadden er allen zoo iets van, Jo het ergst.

Een oogenblik stond ik versteld, was ik verslagen, zag ik opeens, hoe slecht Moe er uitzag, en ik verweet me, dat ik het niet dadelijk bemerkt had. ‘Och, moedertje!’ begon ik, maar ik wist niets te zeggen.

Moe lachte en schudde het hoofd; zóó zwaar moest ik het niet opnemen, haar ziekte had weinig te beduiden.

‘Waar is Pa?’ vroeg ik opeens.

Martha lachte. ‘Bezig het bed in het kamertje te schudden. Pa weet natuurlijk nog niet eens dat je er bent. O, het is hier zoo'n grappig boeltje! Ik veeg en neem stof af voor ik naar school ga, Pa maakt de kachel aan, haalt water voor de waschtafels en schudt het bed. - Ik ga dadelijk het bed opmaken, tot straks!’

Jo zat in den grooten rieten leunstoel, smalletjes,

[p. 301]

teerder dan vroeger, de nachtjapon dwaas wijd om haar heen. Alle opgewondenheid was verdwenen, mat leunde ze achterover, keek ze naar me met halfopen oogen, vriendelijk.

‘Je bent vroeg gekomen,’ zei ze.

‘Gisteravond dachten we, dat Jo doodging, zóó naar was ze,’ zei Martha, den brander uit de hanglamp nemend.

‘Verbeeld je!’

Het was Jo, die opeens in pijnlijk zenuwachtig lachen uitbarstte.

Toen ik verschrikt opkeek, schreide ze.

‘Drink eens, Jo,’ zei Moe, op zacht sussenden toon, ‘toe Jopie.’

‘Ik heb zoo'n hoofdpijn,’ snikte Jo, voorzichtig, om elken schok te vermijden, de hand naar het achterhoofd brengend.

Pa kwam zeggen, dat het bed klaar was, Jo kon er zoo instappen.

‘Dag Pa,’ zei ik, verdrietig, dat hij me niet zag.

‘Wel, Rudi,’ zei Pa, me op een afstand houdend vóór hij me kuste, ‘je bent een dame geworden.’

‘Zie ik je nog als ik terugkom?’ vroeg Martha, die, warm van het werken, zich begon klaar te maken om naar school te gaan.

‘Je gaat natuurlijk weer gauw heen, hè?’ vroeg Jo.

‘Het is maar het beste, Ru,’ zei Moe; ‘er is hier geen plaats voor je om te zitten, alles ligt overhoop. Als we geweten hadden, dat het zoo goed af zou loopen, zouden we niet getelegrapheerd hebben, dan hadden we je niet ongerust gemaakt; maar we waren een oogenblik bang.’

[p. 302]

Ik kon niets zeggen. Ze waren er allen zoo zeker van, dat ik hen weer verlaten ging, zelfs Moe!

Het zou zoo belachelijk lijken als ik nu met mijn plannen voor den dag kwam.

‘Ik blijf nog een poosje, dat heb ik met Tante afgesproken,’ zei ik alleen.

Martha wou nog voor ze naar school ging, de kopjes wasschen. Maar dát liet ik niet toe. ‘Dat zal ik doen,’ zei ik.

‘Jij?’ vroeg Martha, ‘en je mooie japon dan?’

Ik ging naar boven en zocht en vond een oude jurk van me.

Ik was teleurgesteld, dat ze allen zoo slecht van me dachten, maar ik dwong me, er niet aan te denken.

Na al mijn angst had ik reden genoeg tot blijdschap, ik dankte den hemel, dat Jo niet gestorven was.

Nu kon immers alles nog terechtkomen.

Ik voelde kracht in me om veel te doen.

Toen ik Martha van het kopjeswasschen had afgebracht, ging ik met Jo naar het kamertje, ik trok haar pantoffels en kousen uit en hielp haar te bed.

‘Tob niet, Jo,’ zei ik, ‘ik zal dien kinderen wel wat Engelsch leeren, ik ga niet meer naar Utrecht terug.’

‘Wát zeg je?’

‘Ik blijf hier; Moe heeft me noodig.’

Mijn stem trilde. Ik was blij, dat ik het groote besluit tenminste aan één had meegedeeld.