|
| |
| |
| |
Vyfde bedryf.
Eerste tooneel.
Charles, Cavalier, Marianne, Charlotte, Cadet.
in diep gepeins opkomende.
Myn Kroost! myn dierbaare Echtgenoot'!
Elk onzer schikk' zich tot een' Christelyken dood.
Gy ziet dat ons geen hoop meer ovrig is gebleven.
Waartoe vergeefs getracht ons lot te wederstreeven?
Men geev' het op, en wacht den dood geduldig af.
Der Christnen heil is niet besloten in het graf.
Ach! dacht ik, toen men u de vryheid deed verwerven,
Wy zullen saamen sterven.
Uw lot verscheurt myn ziel en baart my 't schriklykst wee;
Doch 't myne streelt myn hoop: 't heréént my met Perrier.
| |
| |
Myn Ouders! moet ik u voor myn gezicht zien sneeven!
Ach! of ik uw behoud kon koopen voor myn leven!
Kan ik Charlotte en u niet hoeden in 't verdriet!
Ach! Broeder! geef my raad.
Helaas! ik weet dien niet.
Indien het strekken kon tot redding myner Magen,
'k Zou over 't steil gebergt' hen op myn schoudren draagen,
En voeren, veilig, hen tot aan het strand der zee.
Dan ach! waartoe? Wy zien geen schepen op de ree.
Ook deed de Koning, die ons 't vluchten wil beletten,
Al overlang het strand door benden sterk bezetten.
De dood waart overal; hier is geen hoop altoos.
Ach! vergt ge raad van my? Ik-zelf ben raadeloos.
Wy zullen in het kort ons leed te boven streeven.
De dood baant ons een' weg tot een onsterflyk leven.
My dunkt myn ziel gevoelt een' sterken onderstand.
Al zinkt de levenshulk, wat nood, wy zien reeds land;
Gelukkig land, waar ons de woede niet zal deeren.
Wy allen zullen haast, verheerlykt, triomfeeren.
| |
| |
Ach! die gelaatenheid scheurt my het hart vanéén.
ô Hemel! geef my licht in deeze duisterheên!
De wanhoop is geheel meestresse myner zinnen.
Hier is geen hoop van overwinnen.
Men heeft nog krygsbehoefte en paarden by de hand,
En onze posten zyn alöm thans welbemand.
Ons weêrbaar volk kan saam geen negen honderd haalen.
Men telt in 's vyands heir, op bergen en in dalen,
Ruim twintigmaal zo veel; en 't geen den angst verzwaart,
Is dat hem 't snood verraad gewislyk heeft verklaard
Waar al de holen zyn die ons ten schuilplaats strekken.
Wyl 't ons onmooglyk is ons aan 't gevaar te onttrekken,
Getroost ik my 't geweld, vol moeds, te keer te gaan.
Geen moordzucht zal de hand hier aan de onweêrbren slaan,
Of all' wat wapens voert, van de onzen, zal bezwyken.
De trouw des Camisards zal tot het uiterst blyken.
Hy sterve op 't bed van eer indien hy sterven moet,
En blyve in zynen dood voor 't moordschavot behoed.
| |
| |
Kom, Broeder! streef met my voor 't laatst den vyand tegen.
Tegen zyne Oudren, terwyl by voor haar knielt.
Verhoort myn jongste bede, en geeft my uwen zegen!
Charlotte en Cadet knielen ter wederzyde van hem.
De Hemel-zelf vergelde uw trouw, myn Kroost!
Gy strekte van uw jeugd, naast hem, myn steun en troost:
En roept zyn wysheid langs dit spoor u uit het leven,
Hy wille u 't eeuwig heil, de hoop der Christnen geeven!
De Hemel zegene u, myn Telgen! Ach! de smart....
Myn traanen zyn de taal van 't moederlyke hart.
| |
Tweede tooneel.
Cavalier, Charles, Marianne, Charlotte, Cadet, Billard, Catinat.
tegen Catinat, in 't opkomen.
Helaas! zie Cavalier op de aarde neêrgebogen.
Wat ziel word niet bewogen,
| |
| |
Tot deernis met hun lot! myn hart bezwykt van druk.
opstaande.
Nu troost ik my den dood; nu tart ik 't ongeluk.
Gy ziet, ô Cavalier! wat lot ons staat te duchten.
't Is met ons allen uit, tenzy we op 't spoedigst vluchten.
Hoe! vluchten? Werwaart heen? Wat hebt gy uitgedacht?
Een kans te waagen met de gantsche ruitermagt;
En midden door 't gevaar van vuur en speer en klingen,
Met onweêrstaanbre vaart, op 't onverwachtst te dringen;
En zo dees togt ons tot de Rhone toe gelukt,
Dan fluks met allen spoed door 't Daufineesch gerukt;
Totdat wy in 't Vaudois, by onze trouwe vrinden,
't Waldensch Hervormde volk, in 't einde een schuilplaats vinden.
En al 't onweêrbaar volk dat hier den dood verbeid?
Gy beiden zwygt en schreit?
| |
| |
Waant ge ons in staat te zyn om hen te kunnen hoeden?
Ach! red uw voorslag ons uit onze tegenspoeden?
Kan een vier honderd tal al Vrankryks magt weêrstaan?
Zal zulk een handvol volks door zo veel benden slaan?
En onderstel dat u dit stout bestaan kost baaten,
Dat gy den vyand dwongt uw bende dóór te laaten,
Zal uw meêdoogend hart, tot aan uw' jongsten snik,
Niet siddren van berouw? Zal 't niet elk oogenblik
U 't jammerlyk gekerm, het naar gekryt doen hooren
Van zo veel honderden, door deeze vlucht verloren?
Wie weet wat uitkomst ons het Alvermogen geeft?
Zyn magt is niet verkort. Wie weet waartoe gy leeft?
Ik roem uw trouw, myn Zoon! en zal die nooit vergeeten:
Gy hebt u van uw' pligt voor God en ons gekweten.
Doch zo uw Vriendenstoet een blik van uitkomst ziet,
Voor u en voor zich-zelv', verwerp dien voorslag niet.
Gy kunt noch 't volk noch ons verlossing doen verwerven.
Of gy hier toeft of niet, de onweêrbren moeten sterven.
Verminder het getal der moorden door uw vlucht,
En schep een ruimer aêm in een gewenschter lucht.
| |
| |
Zou ik, daar mooglyk hen myn byzyn nog kan baaten,
Myn dierbre Magen aan de wraak ten prooie laaten?
Myn waarde Cavalier! uw byzyn red ons niet.
Als 't ouderlyke hart zyn kroost beveiligd ziet,
Dan valt het schriklykst lot min moeielyk te draagen.
Ach! laat de voorslag van uw Vrienden u behaagen.
Heb ik om myn' Perrier geen leeds genoeg geleên?
Is 't niet genoeg dat ik het deerlyk lot beween'
Het welk myn Oudren, 't welk my-zelf hier staat te wachten;
Moet ik myn Broedren voor myne oogen nog zien slagten?
Zou ik 't rampzalig volk, 't welk my bevolen is,
Uit spoorelooze zucht tot zelfsbehoudenis
Verlaaten in den nood; en my op losse gronden? ...
't Behoud der Kerke is niet aan ons behoud verbonden.
De Hugenoot, door 't Ryk by duizenden verspreid,
Oogt, naast des Hemels hulp, alleen op uw beleid.
Wie weet tot welk een heil uw nutte vlucht kan strekken?
Myn Vrienden! 't staat aan u; gy kunt terstond vertrekken.
| |
| |
'k Dwing niemand om met ons den dood hier te ondergaan.
Gy hebt ons tot dit uur trouwhartig bygestaan;
Doch nu uw moed bezwykt door onze tegenspoeden,
Behoud u zo gy kunt. De Hemel wille u hoeden!
Myn lot is hier bepaald. 'k Zal sterven op dees steê
Voor 't Godgeheiligd volk.
Wy zullen in den nood de onweêrbren niet begeeven.
Wy hebben niets bedoeld dan 't redden van uw leven.
Gy zyt ons Opperhoofd; en 't heil der Godskerke is,
Naast 's Hoogsten magt, bepaald aan uw behoudenis.
Zo gy besluiten kunt u-zelv' voor haar te spaaren,
En vluchten wilt aan 't hoofd der jonge ruiterschaaren,
Dan zweert elk Hopman u dat hy op deeze plaats
De onweerbren zal behoên voor 't woeden des soldaats,
Zo lang een droppel bloeds hem ovrig is gebleven.
En ik, ik zweer 't voor God, ik zal u nooit begeeven.
Ter goeder uur vind ik myn trouwe Broeders weêr.
Myn dierbre Magen, vergt myn kwynend hart niet meer.
| |
| |
Ach! weet uw moed niets uit te rechten?
Hier is geen troost dan zich verëenigd dood te vechten.
Wy hebben 't all' bestaan wat trouw en vlyt vermag;
En 't waar geloof beschermd tot onzen jongsten dag.
Myn Broeders! laat uw' moed in 't uiterst niet bezwyken.
Geen van ons allen kan het sterflot toch ontwyken.
Dat elk zich kwyte, en tot den laatsten droppel bloed
De weerelooze schaar' voor doodlyk onheil hoed'.
Ja. Laat ons saamen sneeven.
Ons ligchaam keer' tot stof, de ziel zal eeuwig leeven.
Doch nu elk oogenblik ons de overrompling dreigt,
En onze levenszon allengs ten avond neigt,
Betaamt het ons op 't lot dat ons genaakt te denken;
En nog een' korten tyd aan 't jongst gebed te schenken.
Geleid hen naar de grot die gy verzaamen kunt.
Ligt word ons na dit uur geen ander uur vergund.
| |
| |
Ik voel myn leden beeven.
Ach! mooglyk is hy van Bagnoles brug verdreven.
| |
Derde tooneel.
Cavalier, Charles, Marianne, Charlotte, Cadet, Billard, Catinat, Ravanel.
Hoe staat het, waarde Vriend!
Zyn, met een groot getal van 's Konings volk, alreê
Genaderd tot aan 't bosch; en hebben ons doen vraagen,
Dewyl ze ons Opperhoofd iets hebben vóór te draagen,
Om twintig gyzelaars voor hen en voor hunn' stoet.
Hoe! zy? 't Is vreemd. Ik zorg dat hier weêr onraad broed.
't Verbystert my. Hoe komt u dit geval te vooren?
Wy kennen 's vyands list.
| |
| |
Gy zoud hen kunnen hooren.
Hun voorslag dekt misschien een nieuw gesmeed verraad.
Den vyand is bericht hoe 't hier geschapen staat.
Hy tracht ons moogelyk door zyn gesprek te noopen,
Ten prys van ons geloof, ons leven vry te koopen;
En spant den Hugenoot, door valsche deerenis,
Een' strik, die in den nood voor hem gevaarlyk is.
De Hugenoot zal door geen loos gevlei bezwyken.
Hy heeft voor 't waar geloof zyn trouw te sterk doen blyken.
Doch keurt gy best den eisch des vyands af te slaan,
Ontzegt gy hem gehoor, wy allen zyn voldaan.
Indien hy ons verstrikt? ..
Dit moet men hem beletten,
En d'ingang van het bosch zo sterk men kan bezetten.
Terwyl ge, ô Cavalier! naar 's vyands voorslag hoort,
Vertraagt gy voor het minst het woeden van den moord.
De krygsliên zullen zich niets hagchlyks onderwinden
Zo lang hun Hoofden zich in onze magt bevinden.
| |
| |
Weläan. Opdat men zich van geen verzuim beklaag',
En tevens in dit uur niets onbedachtzaam waag',
Tegen Ravanel.
Geleid hen hier, myn Vriend! en geef hen gyzelaaren.
Doch houd, opdat op nieuw geen rampen ons bezwaaren,
Den ingang van het bosch met kracht van volk bezet.
Zorg dat gy d'aandrang op Bagnoles brug belet.
Ziet gy beweeging by de vyandlyke drommen,
Geef fluks de krygsleus door trompetten en door trommen;
Wy zullen by u zyn zo ras zulks mooglyk is.
Elk smoor', zo goed hy kan, zyn hartsgesteltenis.
Tegen Catinat.
Geleid hier twintig van de dapperste soldaaten:
Men moet met roekloos op een' vyand zich verlaaten.
Ik keer terstond met hen.
| |
| |
| |
Vierde tooneel.
Cavalier, Charles, Marianne, Charlotte, Cadet, Billard.
Dit geeft een blik van troost in onzen bittren rouw.
Ach! vlei u niet vergeefs! 't zyn niet dan oorlogstreeken.
De vyand veinst, en zal misschien van vrede spreeken,
Opdat zyn moedwil ons te ligter nederslaa,
Wanneer we ontwapend zyn. Wy kennen zyn genaê.
Hy vreest de wanhoop der Hervormden aan te spooren.
Laat nooit zyn vleijen ons verstrikken noch bekooren.
't Is voor den sterveling een onwaardeerlyk goed,
Dat hy God vrylyk dien', naar de inspraak van 't gemoed.
Dit heil gaat al 't geluk der aarde ver te boven.
Geen mensch heeft recht door dwang ons iets te doen gelooven.
't Geloof bepaalt zich niet naar wufte zinlykheên.
't Gemoed erkent geen wet dan die van God-alléén.
Zyn goedheid, die voor ons zo glansryk heeft geblonken,
Heeft met zyn heilig woord ons eeuwig heil geschonken:
En zou ons hart die gift versmaaden om 't genot
| |
| |
Van weinig dagen rust in 's levens overschot?
Neen. Schoon men geen van ons het leven wilde spaaren,
Wy moeten, onbesmet, ons hart voor God bewaaren.
Eer onze ziel bezwyk' voor list of vleijery,
Getroosten we ons den dood.
| |
Vyfde tooneel.
Cavalier, Charles, Marianne, Charlotte, Cadet, Billard, Catinat, met een bende Camisards.
tegen de Camisards.
Tegen Cavalier.
Zo krygstrom of trompet u 't minst verraad doet vreezen,
Een oogwenk zal genoeg tot uw bescherming weezen.
Schoon ons goedwillig hart met vreugd zyn haaters spaart,
Die 't goed vertrouwen schend is 't levenslicht onwaard'.
geleid zyne Ouderen voorwaarts op het Tooneel, en plaatst hen tusschen den ry der Camisards.
Myn waardige Ouders! voegt, met myn geliefde Zuster,
U by deez' Heldenstoet, myn hart is dan geruster.
| |
| |
Tegen Billard en Catinat, die hy aan 't einde van het Tooneel plaatst, zo, dat ze aan 't begin van den ry der Camisards zyn.
Myn Broeders! plaatst u daar.
Tegen Cadet, hem vóór naar het Tooneel wyzende.
| |
Zesde tooneel.
Cavalier, Charles, Marianne, Charlotte, Cadet, Billard, Catinat, Villars, La Lande, Ravanel, een bende Camisards, Gevolg van Fransche Officieren.
La Lande geeft in 't opkomen zyn gevolg een' wenk om zich tegen over de Camisards te plaatsen.
Wy keeren, op 't bericht der neêrlaag van Rolland,
Om, zo 't ons mooglyk is, uw ongeval te stuiten,
En met uw volk en u een' vasten vreê te sluiten.
Wy eeren uwe deugd, roemwaarde Cavalier!
Wat heil baart ons de vreê?
| |
| |
Hoe dikwerf heeft men niet zyn broosheid ondervonden!
Hy is nog naauw' gemaakt, of word terstond geschonden.
Hy, die den vrede sloot, ontlast zich voor 't altaar
Van zyn' gezworen eed; en stort de droeve schaar',
Die op dien eed vertrouwde, op nieuw in aakligheden.
Waartoe dit scherp verwyt? Men denk' niet aan 't voorleden'.
Zeg of gy op Villars u-zelv' verlaaten zoud;
Of hy u reden gaf om ooit te zyn mistrouwd.
Villars word door al 't Ryk om zyne deugd geprezen;
Maar zou hy van den vreê wel meester kunnen weezen?
Indien het Hof niet stemde in zyn gemaakt verbond;
Zo 't met den Hugenoot den vreê niet oorbaar vond;
Wat zou ons dan het woord des Maarschalks kunnen baaten?
Ten minsten zult ge u-zelv' op 's Konings woord verlaaten.
Hy gaf my volle magt in deeze Landvoogdy.
Verban uwe achterdocht, en ken Villars in my.
In u, Mynheer! kan 't zyn!
tegen Ravanel, ter zyde.
Wie kon dit ooit vermoeden!
| |
| |
't Is my niet eigen op rampzaligen te woeden.
Ik ken den Hugenoot door myne hechtenis.
Ik acht uw deugd, en weet wat my betaamlyk is.
Zeg op wat voorwaarde ik den vrede aan u kan geeven.
De vryheid van 't gemoed is ons meer waard' dan 't leven.
Verban geweetensdwang voortaan uit Languedoc.
Richt onze kerken op, die de onverzoenbre wrok
Der geestlykheid vernielde in steden en in dorpen.
't Verdrag van Nantes zy geen schennis onderworpen.
Geef al 't onschuldig volk, van berg en uit valei
Gevangen weggesleept naar kerker of galei,
Of kloosters, of waar 't zy, terug aan hunne vrinden;
En doe, met ons, hen 't heil der vryheid ondervinden.
Zo ge op dien voet, Mynheer! den vrede ons toe kunt staan,
Dan word door deeze gunst aan onzen wensch voldaan.
Ik heb dien eisch verwacht, doch zal rondborstig spreeken.
De wil des Konings, die ons duidlyk is gebleken,
Eischt dat de Hugenoot nooit weêr naar kerken tracht'.
Aan Nantes oud verdrag zy nimmer weêr gedacht.
Doch 't word u toegestaan naar uw geloof te leeven.
Uw Godsdienstöefning zal men stooren noch weêrstreeven,
| |
| |
Indien uw yver niet door hevigheid verdwaalt,
En zich die oefning aan een stille plaats bepaalt.
Men zal uw rust voortaan door geen vervolging krenken,
En al 't gevangen volk de vryheid wederschenken;
Opdat zich 't gantsche land in 's Konings gunst verbly'.
Bewys ons grooter gunst; laat ons den uittogt vry.
Men zou ons, nu men ons geen kerken wil vergunnen,
Die Godsdienstöefning ook eerlang betwisten kunnen.
Gy blyft niet altoos hier. In weêrwil van uw hart
Wierd ligt de Hugenoot op nieuw gestort in smart.
Vergun dat we ons ontslaan van goedren die ons hindren;
Dat elk van ons, met Gade en Ouderen en Kindren
In ballingschap vertrekk' naar een geruster oord,
Daar 't vreedzaam Christendom geen Christnen boeit of moort.
Hoe groot schat gy 't getal dat Vrankryk zou verlaaten?
Hoe! tien duizend onderzaaten
Te zien vertrekken uit des Konings heerschappy?
Dus wierd gantsch Languedoc welhaast een woesteny.
| |
| |
't Waar' veel indien men u twee duizend kon vergunnen.
Zelfs zou dit volk het Ryk tot steun verstrekken kunnen.
De Koning draagt u gunst. Hy kent uw' heldenmoed,
En wenscht dat gy met ons het Vaderland behoed
In d'oorlog die ons drukt. Laat u myn raad behaagen,
En doe den Hugenoot uw' yver onderschraagen.
Verzaam een regiment; 't staa onder uw bevel.
Ik schenk u, met dit schrift, den rang van Colonel.
Geen grootheid of gezag zal ooit myn zinnen streelen.
'k Wil liever in het lot van myne Broedren deelen
Dan in het prachtigst Hof in 's Konings gunst te staan,
Al bood hy my de helft van zynen zetel aan.
ter zyde.
Tegen Marianne.
Zyn deugd houd proef in voorspoed en in lyden!
tegen Villars.
Mynheer! indien ge ons hart wilt door den vreê verblyden,
Verleen dan vryheid van geloofsbelydenis;
Ontslaa den Hugenoot daar hy gevangen is;
En gun aan my den troost om, met twee duizend vrinden,
In 't gastvry Zwitserland voortaan verblyf te vinden.
na zich een weinig bedacht te hebben.
Uw deugd, ô Cavalier, bekoort my meer en meer.
| |
| |
Ach! waarom zyt gy blind voor Romes achtbre leer?
Ik stem uw bede toe. Leef naar uw welbehaagen.
'k Zal voor den Hugenoot getrouwe voorzorg draagen.
Geneve strekke uw volk en u een veilge wyk.
Bemin, waar ge u bevind, den Koning en het Ryk.
'k Omhels u als myn' Vriend, en zal, zo ras wy scheiden,
De maar' van onzen vrede op 't spoedigst doen verspreiden.
tegen de Camisards.
Geluk, myn Vrienden! legt voortaan uw wapens neêr.
Vergeeft 't geleden leed. Gy hebt geen' vyand meer.
Doe uw goedwillig hart thans uit uw daaden blyken.
Geen mensch zal na deez' dag u meer veröngelyken.
Myn Vrienden! smaakt al t'saam de zoetheid van den vreê;
En paart in uw gebed Villars met Cavalier,
Gelyk ik in het myne u allen zal gedenken.
De Hemel wil ons t' saam een eindloos heillot schenken!
ô Heilrykst uur dat ooit voor ons verschenen is!
Zo schept de Alwysheid licht uit naare duisternis.
Ach! had myn Gaê met ons dien zegen moogen smaaken,
Wat zou zyn vreugd myn hart dit uur gelukkig maaken!
| |
| |
Hoe! is 't Perrier dien gy beschreit?
Beschimp my niet in myn rampzaligheid.
Ik ken Perrier zeer wel, en heb hem zelf gevangen,
En om zyn' moed ontslag van halsstraf doen erlangen.
Hy wierd, met al zyn volk gevonnist ter galei.
tegen Charlotte.
Gy zult hem wederzien met uwen Vriendenrei;
Ik zal hen allen aan hun Magen wedergeeven.
ô Hemel! kan het zyn! Zou myn Perrier nog leeven!
Myn Ouders! welk een vreugd! Ach! hoort gy 't, myn Cadet!
Myn Cavalier! wat heil! gy hebt Perrier gered!
tegen Villars.
Mynheer! de Hugenoot zal steeds uw goedheid roemen;
En, naast de hoogste Magt, u zyn beschermer noemen.
Tegen zyne Vrienden.
Myn dierbre Magen! en gy, Helden! door wier vlyt
't Hervormd geloof wierd van zyn' ondergang bevryd!
Zo ge u getroosten kunt van huis en erf te scheiden,
| |
| |
Zal ik op 't spoedigst u naar Zwitserland geleiden.
Hoe bly, myn Ouders! grypt uw Zoon u by de hand!
Al de aard' behoort aan God, en is ons Vaderland.
Vaar wel, ô Languedoc! ô Bergen! ô Valeijen!
Mogt gy den Hugenoot voortaan nooit hooren schreijen!
Men dank' de Alwysheid, die door wondren ons behoed!
Geen magt op aard' heeft recht van dwang op 't vry gemoed.
EINDE.
|
|
Auteursrechtvrij