|
| |
| |
| |
Vierde bedryf.
Eerste tooneel.
Verbeeldende een bosch, ter rechterzyde ziet men in 't verschiet de hut van Zambiza. Het word allengs dag.
Kan 't mooglyk zyn dat ik my-zelv' in vryheid vinde!
Dat ik geen slaaf meer ben! Kan 't zyn dat ik Melinde,
Melinde, 't voorwerp van myn echtkeus, weêr zal zien?
Heb ik hem wel verstaan, wiens bystand my deed vliên?
Vlucht, sprak hy, Cortes Gaê doet u den dood ontkomen.
Verberg u, by uw hut, in een der holle boomen.
Verwacht Melinde daar en wyk met haar terstond,
Uit zorg voor nieuwen ramp, naar Sempaolaas grond.
Semire is met uw Kroost in Catharinaas hoede.
Semire blyft dan hier, en blyft ten prooij' der woede!
Zy blyft in slaverny, wier liefde en deugd ik ken,
En aan wier traanen ik myn vryheid schuldig ben!
Haar schreijen heeft gewis des Landvoogds Gaê bewogen.
Zy offert zich voor ons, en ik, zou ik gedoogen,
ô Trouwe Wederhelft! dat gy, beroofd van troost,
In slaverny verkwynt met ons rampzalig Kroost?
| |
| |
Neen. 'k Zal om uw behoud geen lyfsgevaaren vreezen.
Hebt gy uw' Gaê gered, hy zal uw Redder weezen.
Gewis is Quantimoc met onzen Vriendenstoet
Gereed; men wacht naar my, en heeft de tegenspoed,
Die ons getroffen heeft, waarschynlyk niet vernomen.
Wy zullen door Melinde een sterke hulp bekomen;
Zy zal, indien haar hart nog d'ouden moed bezit,
Het uiterst waagen, tot bereiking van myn wit.
'k Besluit voor Gade en Kroost het leven op te zetten.
'k Zal, met de hulp der Goôn, al 't Spaansch geweld verpletten,
En niemand spaaren dan den Landvoogd en zyn Vrouw.
Wat zie ik, Goden! is 't Melinde die 'k aanschouw?
Zy is 't. Hoe word myn ziel door dat gezicht bewogen!
| |
Tweede tooneel.
Zambiza, Melinde.
Melinde, myn Melinde, aan my zo lang onttoogen,
Zo lang als dood beschreid! mag ik myn oog en hart
Gelooven? zie ik u, na zo veel leeds en smart,
In 't einde weêr en vry, en zyt gy nog de myne?
Monzongo! myn Gemaal! gy leeft, hoe vreemd zulks schyne?
| |
| |
ô Wellust van myn ziel! ô Troost in myne elend!
Word gy door uw Melinde op 't onverwachtst herkend
Nadat zy, jaaren lang, die zo veele eeuwen scheenen,
Uw afzyn en haar leed zo troostloos moest beweenen?
Lees in myn bleek gelaat myn uitgestaan verdriet.
Ja, ik ben de uwe, maar gy zyt de myne niet.
Semire won uw hart en uw genegenheden...
Men heeft my tegen dank met haar in d'echt doen treeden.
Zie daar de vruchten der gevloekte slaverny.
Ach! gy verstaat my niet. Semire is waard' dat zy
Uw minnend hart bezitt'. Geen vrouw heeft ooit voordeezen
Meer trouw, meer teêrheid aan een' Echtgenoot bewezen.
Ja, zy verdient uw liefde; en, ken ik u te recht,
Uw edel hart is aan haar deugdzaam hart gehecht.
Verdenk Melinde van geen laagheid, haar onwaardig.
Semire is uwe Gade; en 't waare onëdelaartig
Dat ooit haar heil in my een tegenstreefster vond,
Dewyl het lot ons scheidde eer ge u aan haar verbond.
Grootmoedige Melinde! ik schroom niet u te toonen
Dat dankbaarheid en trouw myn' boezem nog bewoonen;
Dat, schoon 't geweld my aan Semire huuwen deed,
| |
| |
Haar deugd, haar teêrheid, haar behulpzaamheid in 't leed,
Haare onvermoeide vlyt in voor myn rust te waaken,
Haar onheil-zelf, my deed in dankbre weêrmin blaaken.
Ik hoonde uw groote ziel, myn Hartvriendin! indien
Die trouw wenschte ik te zien
In 't hart van dien ik min, in 't voorwerp myner achting.
Uw dankbre tederheid voldoet aan myn verwachting.
Kom, redden wy te saam Semire uit haaren druk.
Hoe! haar? ô Hemel! wat geluk!
Verheug u niet te vroeg. Die minzaamste aller Vrouwen
Komt slechts een oogenblik om u voor 't laatst te aanschouwen:
En Cortes Gaê gunt op haar bede aan haar dien troost,
Doch houd ten onderpand, opdat zy keere, uw Kroost.
ô Goede Goôn, myn Kroost!
Waar is myn Kroost gebleven?
Ach! verg my niet u ooit hiervan bericht te geeven.
| |
| |
Vergeet, vergeet het geen voorby is; vraag niets meer.
Ik myne Kinderen, uw Kindren, die welëer
De zegels strekten van ons trouwverbond, vergeeten?
Niet naar hen vraagen, en hunn' toestand nimmer weeten?
Doe aan een moeder recht. Gy zucht. Ach! meld het my.
Helaas! wat vraag ik? zy zyn slaaven.
weenende.
Dan zyn zy omgebragt. Uw traanen, uwe ontroering,
De doodlyke angsten die ik leed sints hun vervoering,
Dit alles spelt het my. Spreek. Deeze onzekerheid
Is erger dan de dood. Wat lot was hen bereid?
Herinner u den dag waaröp wy, overrompeld,
En door Colombus in het aakligst wee gedompeld,
Gescheiden wierden; toen ge, in spyt des weêrstands, my,
Myn Vrienden en myn Kroost, gedoemd tot slaverny,
Door die geweldenaars gebonden heen zaagt sleepen,
En sleuren langs het strand, naar 't boord van hunne schepen.
'k Ontkwam gelukkig, stout gesprongen in de zee,
Al zwemmend' hun geweld. Myn Vrienden poogden meê
Hunn' ramp te ontworstlen; maar vergeefs! 't was all' verloren.
| |
| |
't Was toen dat zy den dood voor slaverny verkooren.
Toen heeft hun wanhoop hen en ook ons Kroost geslagt.
Helaas! had ik 't met smart daartoe in 't licht gebragt!
Dit, dit ontbrak nog aan myn onheil. Dierbre Telgen!
Verbeeldde ik me ooit dat zulk een lot u zou verdelgen!
Heeft ooit een moeders hart een' wreeder' ramp betreurd?
ô Kroost, door 't Spaansch geweld my uit den arm gescheurd!
Wat wederhoud my nog om my...
Helaas! Laat af van wraak te spreeken.
Zoud gy, die naauwelyks hun moorders zyt ontgaan,
U-zelv' weêr waagen om hunn' haat ten doel te staan;
Opdat hun razerny ook u om 't leven brenge,
En, na der Kindren moord, het bloed des Vaders plenge;
En my, alreeds beroofd van myn rampspoedig Kroost,
Voor eeuwig weduw maak'? Gun my voor 't minst den troost
Dat ik u 't leven berge; u, die aan myn verlangen
Ter zyde.
Om myn' laatsten zucht te ontfangen.
| |
| |
Tegen Zambiza.
Myn dierbre Wederhelft, vergroot myn wanhoop niet.
Bepaal, myn Hartvriendin! kan 't zyn, uw zielsverdriet.
| |
Derde tooneel.
Zambiza, Melinde, Semire.
tegen Semire.
Ach! deel in myne smarte.
Gy ziet me, in weêrwil van de blydschap, die myn harte,
Verrukt door 't byzyn van myn' dierbren Echtgenoot,
In wanhoop neêrgestort om myner Telgen dood.
Men heeft haar omgebragt, om ze aan de magt dier wreeden
tegen Melinde.
Vriendin! uw droefheid steunt op reden.
Tegen Zambiza en Melinde.
Hoort my nu 't lot ons ligt voor 't laatst te saamen brengt,
En ons geheim gesprek slechts voor een uur gehengt.
Uw stille ontkoming blyft, door Catharinaas zorgen,
Totdat ik wederkeer' den Castiljaan verborgen.
| |
| |
Dus zyn wy veilig; doch een uur vliegt ras voorby.
Tegen Zambiza.
Ik ken uw tederheid, ik ken uw trouw voor my,
En mooglyk ben ik ook uw liefde niet onwaardig.
Had ik geweeten dat het lot u te onrechtvaardig
Een Wederhelft onthield, die gy zo dierbaar acht,
'k Had, nimmer naar 't bezit van uwe min getracht.
Het geeven van myn hand had u den dwang onttoogen,
'k Had door een' echt in schyn, den Castiljaan bedrogen.
't Was my bekend dat my uw hart geen liefde droeg;
'k Wist voor myn rust te veel, voor de uwe niet genoeg.
En gy waart onbewust, toen ge aan Semire trouwde,
Dat uw verloren Gaê het daglicht nog aanschouwde.
'k Beklaag my niet van u, van u, myn liefde waard',
En tot myn' jongsten snik myn dierbaarst pand op aard'.
Gy zyt onschuldig; 'k ben 't niet minder.
Ik bid u, stoor my niet. Bewogen met myn' rouwe,
Nam 't medelyden haast uw' eedlen boezem in.
Gy vond me uwe achting waard', en in het einde uw min.
Uw tederheid groeide aan; ik mogt dien zegen smaaken;
Myn Kroost zal my dit heil altoos indachtig maaken.
| |
| |
'k Zeg niet dat ik myn trouw aan u heb toegewyd:
't Is door die trouw-alléén dat gy in vryheid zyt.
'k Erken des Hemels magt, zyn gunst ziet op u neder;
Hy scheid u wel van my, maar schenkt Melinde u weder.
Ik smaak den troost dat ik den band weêr saamenhecht
Die ongelukkig wierd verbroken door myn' echt.
Ik zie u beiden vry. De Hemel voer' uw' zegen
Zo hoog als ooit het heil eens stervlings is gestegen!
Maar als ge u met Melinde in uw geluk verblyd,
Vergeet dan niet dat gy 't Semire schuldig zyt.
Tegen Melinde.
En gy, Melinde, tracht uw droefheid te overwinnen.
Min uw' Gemaal zo teêr als ik hem plag te minnen.
Haat, daar ik 't leven sleep in eindeloos verdriet,
De nagedachtenis van zyn Semire niet.
Semire omhelzende.
Weldaadige Semire! aanbidlykste aller Vrouwen!
ô Goôn! wie mogt op aarde een Gade als deeze aanschouwen?
Ondraaglyk denkbeeld ooit van haar beroofd te zyn!
ter zyde.
Ach! zou ik, de felste boezempyn
Ten prooije, en wreed beroofd van myne Huwlykspanden,
Verbreekster weezen van de heiligste aller banden?
| |
| |
Semire met haar Kroost rampzalig maaken? neen.
Tegen Semire, haar omhelzende.
Vriendin! nooit rukt Melinde u en uw' Gaê vanéén.
Ik ben voldaan nu ik bespeur hoe groot een' zegen
Hy in Semire en in haar liefde heeft verkregen.
Haar gadelooze deugd en trouw strekke al zyn troost!
Hy leeve alleen voor haar en haar beminlyk Kroost!
Ik ben van Kroost beroofd: wat kan myn trouw hem baaten?
Ik schenk hem 't grootst geluk als ik u hem kan laaten.
Tegen Zambiza.
Herinner u altoos, myn dierbre Boezemvrind,
Dat ik zo teêr u minde als uw Semire u mint.
Tegen Semire.
En gy, myn Hartvriendin, ontzeg uw mededoogen
Aan uw Melinde niet; die, allen ramp onttoogen,
Zich met haar Kroost veréént door een' gewenschten dood.
Zy wil zich dooden met een' pook, dien zy in haar gewaad verborgen had.
Haar den opgeheven arm tegenhoudende, terwyl Zambiza haar den pook ontneemt, en denzelven in zyn borst verbergt.
Tegen Melinde.
Leef, ach! leef voor uwen Echtgenoot!
| |
| |
Goôn! welk een wanhoop! .. Hoe! woed ge op uw eigen leven?
Wilt ge aan Semire, wilt ge aan my den doodsteek geeven?
U moorden voor myn oog nu gy my wederziet?
Ach! is 't Monzongo, is 't uw' Gaê niet dien gy vlied?
Zoude ik u vlieden? u! daar ik, om u te vinden,
Noch nood noch dood ontzag, in 't hagchlykst onderwinden?
Ja, leeft gelukkig voor elkaêr.
Vertrekt. De dag breekt dóór. Voorkomt in tyds 't gevaar.
Vertoeft hier niet. Vaarwel, grootmoedige Melinde!
En gy, myn Boezemvriend, dien ik zo teder minde,
Myn dierbaare Echtgenoot, (misgun den troost my niet
Dat, ligt voor 't laatst, die naam my van de lippen vliet,)
Vaar wel, vaar eeuwig wel!
Zambiza en Melinde wederhouden haar.
Duld dat ik vestwaarts streeve!
Ach! wilt gy dat ik leeve,
| |
| |
Och! of dit kon geschiên!
Hoe vrolyk zou Semire uw beider heilstaat zien!
Maar beî myn Kinders zyn in Catharinaas handen.
'k Moet keeren; want zy zwoer dat zy die onderpanden,
Zo ik my schuldig maakte aan 't schenden myner trouw,
Aan Alvarado, dien ontmenschten, levren zou;
En welk een lot stond dan de onnoozlen niet te wachten!
Ik beef op die gedachten.
Rampzalig Kroost van nog rampzaalger Oudren!
Zie of uw eigen hart kan vordren dat ik vliê;
Zeg of een moeder ooit haar Kindren mag begeeven,
En om haar zelfbehoud door wreedheid laaten sneeven.
Doemwaarde Tyranny! was, was het niet genoeg
Dat ons uw wreede vuist in yzren ketens sloeg?
Ach! moesten wy, geboeid, ook dienstbaar Kroost verwekken,
Opdat ge uw snood geweld nog verder uit zoud strekken?
| |
| |
Ontfing dan al ons Kroost het leven, om, als wy,
Een prooi te strekken der gevloekte dwinglandy?
Vertrekt; en laat my gaan. Waartoe hier meer te beiden?
haar wederhoudende.
Hoe zwaar de keuze ook vall', gy moet, gy zult niet scheiden.
Rampzalig Kroost! hoe waard ge aan uwen Vader zyt,
Vergeef de voorkeur hem, die hy uw Moeder wyd.
Wat vergt ge my? Zou ik, zou ik myn Kroost verlaaten?
Neen, neen. 'k Heb u gered; laat ook myn trouw hen baaten.
Melinde! ach! laat my gaan. Ik bid, weêrhoud my niet.
Zambiza! wyk van hier, eer ons nog meer verdriet....
na eenige bedenking.
Hoort my een oogenblik, grootmoedige Echtgenooten!
De nood is hoog. Deelt in 't ontwerp door my besloten.
't Zweert all' den ondergang der Spaansche dwinglandy.
't Is alles vaardig, en men wacht alleen naar my.
tegen Semire.
Dit geheim besloot ik u te melden
Deez' nacht in onze hut. Ik heb drie duizend helden,
| |
| |
Myn Vrienden, aangezet door myn' gerechten wrok,
Reeds in 't geweer gebragt met hulp van Quantimoc:
Zy weeten niets van 't geen hier straks is voorgevallen,
En staan thans vaardig tot bestorming van de wallen.
Melinde, van wier moed ik my vezekerd acht,
Zal ons haar' bystand biên door Sempaolaas magt.
ô Ja, betrouw op my. Ik zal u onderschraagen,
En al 's Lands heirkracht tot uw' bystand op doen daagen.
'k Zal alles waagen tot beveiliging en troost
Van u, van uw Semire, en van uw beider Kroost.
Geef ons gehoor. Och! in den naam der Goden...
| |
Vierde tooneel.
Zambiza, Melinde, Semire, Alvarado, Alonzo, met een bende gewapende Spanjaarden schielyk uit de eerste schermen te voorschyn komende, die terstond hen bezetten.
Hier zyn zy, boei die snooden!
| |
| |
Alonzo grypt en boeit Melinde.
Zambiza tracht Melinde te ontzetten, doch ziende dat Alvarado hen nadert, trekt by schielyk den pook uit zyn borst, en meent Alvarado te grieven.
Wreedäart, die de onnoozelheid verdrukt!
Alvarado ontwykt den steek, en een gedeelte der bende toeschietende om Zambiza te ontwapenen, neemt Semire dit oogenblik waar om te vluchten.
Verachte slaaf! uw oogmerk is mislukt.
vluchtende.
ô Hemel, hoed myn Kroost! laat u myn trouw behaagen!
Ik vlucht tot aller heil en gaa het uiterst waagen.
tegen de Spanjaarden.
Schiet toe. Ontrukt hem 't staal. Zorgt dat hy niet ontvlied'.
Geboeid, en zyne boeijen beschouwende.
Zie daar, zie daar dan 't eind' van al 't geleên verdriet.
| |
| |
tegen Melinde.
Hy zal zyn boosheid duur betaalen.
Tegen de Spanjaarden.
De Spanjaarden rukken Melinde en Zambiza weg, die elkander nog eenig teeken van genegenheid willen geeven, doch dat niet toegelaaten word.
Tegen een' der Spanjaarden.
Men poog' Semire te achterhaalen.
De Spanjaard geeft hem den pook over, en streeft den weg heen dien Semire gegaan is.
| |
Vyfde tooneel.
Alvarado, Alonzo.
Myn Vriend, ik vind my door 't bericht
Van hun geheime vlucht op 't hoogste aan u verpligt.
Ik wierd die ras gewaar, en zelfs dat Catharyne
Zyn wacht had omgekocht, hoe vreemd u zulks ook schyne;
'k Weet dat haar Gaê daarvan geheel onkundig is.
Die wacht vertrouwde 't my als een geheimenis.
| |
| |
Bewust wat felle spyt die vlucht u zou verwekken,
Dreef my myn yver aan om ze u terstond te ontdekken.
Hoe! Catharine heeft de wacht zelfs omgekocht?
De Landvoogd weet dit niet? Dit baart my achterdocht.
Dan hoe dit zy, haar list kan nu myn wraak niet stuiten.
Semire-alléén deed haar gewis hiertoe besluiten,
Door eindloos smeeken; maar, schoon ons die snoode ontvlood,
De schuld der Moeder doem' het vuige Kroost ter dood.
Hy toont den pook.
Dit heilloos moordgeweer, Zambizaas vuist ontnomen,
Bewyst zyn schuld, en zal hen allen om doen komen.
'k Geef Cortes kennis van den voorgenomen moord.
Wat naam de Ryksprinses Zambiza gaf in 't scheiden?
Ja, dit verbaasde my. Men wil ons loos misleiden.
Hier broeit gewis verraad. Dit snood gebroedsel word
Door Cortes lafheid tot meer stoutheid aangepord.
'k Ontdek haast wat hier schuilt, en zal dees slaaven leeren
Door strenger middlen, hoe ze een' meester moeten eeren.
| |
| |
| |
Zesde tooneel.
Myn zelfbelang eischt dat ik u verpligt',
En Cortes Gaê loopt geen gevaar door myn bericht;
Haar deugd en trouw heeft hem op 't naauwst aan haar verbonden.
Zy heeft niet zonder reên dit stuk zich onderwonden.
Uwe edelmoedigheid, ô Cortes! is gewis
Roemwaardiger dan de aart van Alvarado is;
Maar gy vertrekt, en hy, bestierder deezer Landen,
Heeft myn bevordring tot een' hooger' rang in handen.
Zambize is schuldig; doch verzwaar ik zynen druk,
Men trekt ligt voordeel uit eens anders ongeluk.
Einde van het vierde Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij