|
| |
| |
| |
De jaargetyden.
De winter.
Ik volg het wykend jaar in zyn gezwinde vaart.
De Winter komt: zyn stoet is om hem heen geschaard;
De dampen streeven vóór; de woeste buijen volgen;
De vorst ontdekt zich streng; de winden zyn verbolgen;
Het donker wolkgespan, van allen kant geprest,
Berooft van zonneglans ons vochtig luchtgewest,
En schynt, terwyl de dag steeds laater word herboren,
De blydschap van onze aarde in treurigheid te smooren.
Ontzagchelyk tooneel, waar alles aaklig is!
Myn geest streeft rustig voort in uwe duisternis.
Natuur! begaafde telg van de Oorzaak aller dingen!
Wat reeks van wondren toont ge aan myn bespiegelingen,
| |
| |
Daar ik uw kracht bepeins, in uw geheimen dring,
En met verrukking van uw winterwerking zing.
Terwyl de Schutter heerscht aan 's hemels blaauwe boogen,
De Steenbok zich vertoont, en 't jaar door 't streng vermogen
Des grammen Watermans bestort word en bestormd,
Ziet de aard' haar dagen en haar nachten ruw misvormd.
Hoe laag zweeft thans de zon aan onze hemeltranssen!
Zy blinkt van 't zuiden zelfs ons aan met flaauwe glanssen.
In d'avond zien wy reeds een' donkren nacht verspreid;
De nacht is een tooneel van schrik en aakligheid.
De mensch, die onlangs 't hart voelde in den boezem zwellen,
Van zyn ontwerp zich dorst een groots gevolg voorspellen,
Kwynt door zwaarmoedigheid: het vee derst lust en kracht.
De kudde, herderloos en bruin bemorst van vacht,
Zwerft achtloos wyd en zyd op de omgeploegde landen,
En kaauwt het stoppelgras met hongerige tanden.
De winden steeken op met bulderend geluid,
Zy worden in hun vaart door bosch noch woud gestuit;
De beeken, sterker van de hoogten afgevloten,
Verspreiden hun geruisch; wy hooren 't sterk vergrooten
Door 't slaan des hagels, die een felle stormbui spelt,
En reeds van verr' het oor door zyn rumoer ontstelt.
| |
| |
Het onweêr nadert vast, en al de lucht word duister.
Een zwart gordyn bedekt den blaauwen hemelluister.
Hoe volgt op d'eenen drang van wolken de andre weêr!
Zy storten, laag aan de aarde, een' vloed van water neêr;
Het stuift de steilten af, 't sloopt yllings hegge en boomen;
Wy zien van allen kant de vlakten overstroomen.
Eene onuitputbre zee hangt nog in 't ruim der lucht.
Een deel van 't pluimgediert' staakt thans, beangst, zyn vlugt;
Terwyl een ander deel, door stouter' aart gedreven,
Ten trots van weêr en wind blyft over 't water zweeven.
Het hoorenvee verlaat het schraalverdorde veld,
Zyn komst word aan het dorp door zyn geloei gemeld;
'k Zie 't, hongrig en verkleumd door koude en regenvlaagen,
Met huiverende leên om stal en voeder vraagen.
't Huisminnend vedervolk, de moedelooze haan
Sluipt, met zyn' hennenstoet rondom zich, druipende aan.
De landman, aan den haard met gade en kroost gezeten,
Kan, in zyn' staat vernoegd, het buldrend weêr vergeeten,
Daar hem zyn nedrig dak beveiligt en bedekt.
In oorden daar de grond allengs zich hooger strekt,
En eindlyk bergen vormt, ten hemel toe gerezen,
Is 't nedervallend nat veel meer dan hier te vreezen.
| |
| |
Het stuift ten bergtoppe af; het voert en aarde en steen,
Met zyne stortingen al gonzend met zich heen.
Het vormt, in zyne vaart al laager voortgeschoten,
Verandering van toon en schelle waternooten,
En de echo zingt zich heesch op 't rusteloos geschal.
't Vult somtyds in 't gebergte een laaggezonken dal,
Waardoor het in zyn' loop word voor een wyl bedwongen.
Het perst, door toevoer meer en meerder opgedrongen,
Met onweêrstaanbre kracht op zyn beletsels aan,
En overschreit ze of sloopt ze; en langs een breeder baan,
Daar niets het in zyn' loop kan stuiten of weêrstreeven,
Doet zyn ontembre magt gehucht en dorpen beeven.
Als aan den bleeken trans de zon onze aarde ontzinkt,
Met vlakken in 't gelaat voor 't bloot gezicht zelfs blinkt,
Zien we om haar heen het zwerk met roode streepen gloeijen,
En 't woelend wolkgespan al dwarrlend heenenspoeijen.
De maan, die nu en dan door de openingen dringt,
En stompe hoornen toont, is van een' kring omringd.
Terwyl zy 't loodkleurde oost' met de afgestuite glanssen
Een naarder aanzien geeft, vertoont aan 's hemels transsen
Zich hier en daar een star, als of zy door den boog
Des wyden hemels met de vlotte wolken vloog.
| |
| |
De kruin van 't blaadloos bosch gonst door het hevig schuuren
Der zwaare takken, die de kracht des winds verduuren.
Het zwartverwelkte loof ruischt door het doodsch gebied
Van veld en woud, of dryst op 't vlak van plas en vliet.
De grove stier schynt reeds den storm van verr' te ontdekken
Door d'opgesperden neus al snuivende uit te strekken.
De landvrouw, die tot in het laate nachtuur spint,
En zonder veel gepeins den tedren vlasdraad wind,
Waant aan de kaars te zien, en aan 't gestadig kraaken
Der vlam te hooren dat gevreesde stormen naaken.
't Gevogelt' merkt van verr' het naderend gevaar.
Een ravenbende vliegt al krassend door elkaêr;
Een drom van kraaijen, die door schraale duinen waarde,
En daar den gantschen dag met graagte 't voedsel gaarde,
Zoekt schuilplaats in het bosch; terwyl de pruilende uil
Thans vroeger zich verschuilt, vermoeit door 't sterk gehuil;
De reiger vind geen rust; de watervogels landen
Al schreeuwend hier en ginds; de zeemeeuw zoekt de stranden
En streeft nu duinwaarts in: hoe steeken in haar vlugt
Haar witte vleugels af by 't vaale zwart der lucht!
Het oppervlak der zee word ongelyk gedrongen:
Thans, door de wetten van 't getyde niet bedwongen,
| |
| |
Zwelt ze ongeregeld op, en dringt op klip en strand,
En dreigt een waterwee zelfs aan het hooge land.
Een bulderend geluid rolt door de hemelstreeken,
Het schynt tot de aarde van gevaar en nood te spreeken,
Haar toe te roepen, met een aakelig geschal
Van berg en rotsen, dat haar ramp bejeegnen zal.
Daar berst het onweêr uit; de storm verbreekt zyn keten.
De digtgepakte lucht word straks vanéén gereten.
De zee verbleekt van kleur; terwyl zy, fel ontroerd,
Haar holle baaren uit haar kil naar boven voert.
Het schuim verspreid alom een' blikkerenden luister
Op duizend golven, en verlicht het aaklig duister;
De waatren staaplen op met donderend geweld,
Tot dat in 't eind' de zee tot aan de wolken zwelt.
Vereenigd met den wind, scheurt zy de sterkste vlooten
Van de ankers yllings af, en met een hevig stooten
Voert zy ze in 't ziedend ruim, daar de afgrond gaapt en grimt.
De felgedreven kiel, die nu ten hemel klimt,
Word op het oogenblik in 't aakligst diep gedompeld;
Zy ryst weêr uit den kolk; en, weder overrompeld
Door 't windenheir, word zy naar 't klippig strand geprest.
De ontstelde zeeman beest, kent gronden noch gewest;
| |
| |
De kiel stuit op een bank, en word, vanéén gereten,
Aan duizend stukken op het kermend strand gesmeten.
De losgebroken storm heerscht even streng op 't land.
De bergen daavren, door zyn woeden aangerand;
Hun eiken buigen 't hoofd schier tot den wortel neder.
De ontstelde reiziger zoekt tegen 't buldrend weder
Verblyf in tronk of hol. In 't bosch, dat eeuwen telt,
Word menig schoone stam door krak op krak geveld,
En van zyn wortels af, of uit den grond gewrongen.
Het grootsche landgesticht, al gierende besprongen,
Word ysselyk misvormd, zo wel als de arme hut
Die op het vlakke veld al wiegend kraakt en schud.
Dan vlucht de logge slaap, die zich door schrik voelt stooren.
Wat klinkt het naar gehuil des storms in aller ooren!
Hoe toomloos holt hy door de sterkberoerde lucht!
Al 't aardryk is ontzet. Het siddrend menschdom zucht.
Wie temt de ontembre storm? Wie brengt hem tot bedaaren?
Uw magt, almagtig God! ô Heer der legerschaaren!
Uw wenk, uw enkle wenk. ô Ja, 't is thans uw wil;
'k Zie aarde en hemel kalm, de zee en wind zyn stil.
't Is middernacht. Het zwerk schynt moede en afgevlogen.
De wolken, die elkaêr ontmoeten, traag bewogen,
| |
| |
Vermengen zich in een. 't Gestarnt' schynt uitgebluscht.
De slaap, te rug gekeerd, schenkt weêr aan 't menschdom rust.
ô Winden, die de lucht en de aarde straks deed beeven!
Naar welk een heimlyk oord hebt gy u heen begeeven?
Door welk een oorzaak zyt gy herwaarts aangerend?
Die oorzaak, wondre wind! is God-alléén bekend.
't Word dag. Wat nieuw tooneel! Een nevelige waassem
Word uit het noorden met een' altooskouden aassem
Den dampkring dóór verspreid, en daar, zo wyd zy rolt,
Gevormd tot regen, en terstond tot sneeuw gestold.
Eerst valt ze in eene bui als ligte pluimen neder,
Dan strekt ze in dichter vlaag zich over de akkers breeder
En verder uit. Natuur! hoe streng uw werking zy,
Gy maatigt tevens uw geduchte heerschappy:
Opdat de felle vorst de vruchtbaare aard' niet schaade,
Komt op een vreemde wyz' zyn invloed haar te stade,
En vormt van water sneeuw, die 't rustend veld bedekt,
En 't, als een wollen kleed, tot winterdeksel strekt.
Een onbezoedeld wit word overal vernomen,
Behalven daar de sneeuw op 't oppervlak der stroomen
In 't golvend water smelt, of van de boorden stort.
't Geboomte buigt zyn kruin, en eer de dag, hoe kort
| |
| |
Zy thans onze aard' verlicht, de flaauwe zonnestraalen
In 't scheemrend avonduur ter westkim neêr ziet daalen,
Ligt al het werk der vlyt langs 't vlak der aard' bedekt,
Zo verr' het winterweêr zyn vormverwissling strekt.
Het steile mastbosch heft zyn' schedel naar den hoogen,
En blinkt by 't schittrend wit ons aangenaam in de oogen
Met onverwelkbaar loof. De pynboom, donker groen,
En breedgebladerde eik, trotseeren 't bar saizoen.
Het smal jeneverloof is zwaar met sneeuw belaaden;
De doorenige hulst draagt ze op zyn bonte bladen;
't Haagappelboomtje steekt met bloem en vrucht 'er uit;
De klim, die om den stam zyn tengre takjes sluit,
Een reeks van heesters en van altoosgroene planten
Vertoont zich door de sneeuw, en pronkt aan allen kanten.
'k Zie frissche maagdenpalm en geurge rosmaryn.
ô Lente! zou dit bosch uw stille wykplaats zyn?
De ploegende os, die 't juk op zynen nek voelt prangen,
Laat thans 't besneeuwde hoofd vermoeid en treurig hangen,
En hygt naar arbeidsloon. Het pluimgedierte zwerft,
Nu 't in het streng saizoen op 't veld zyn voedsel derft,
Om dorschvloer, schuur en wan, daar't, onder't schichtig waaren,
Zyn' schraalen nooddruft niet dan steelswyz' durft vergaêren.
| |
| |
Het roodborstje is 't alleen, dat, schranderer van aart,
Zich tegen 't barre weêr begeeft naar huis en haart;
't Verlaat zyn stil verblyf in bosschen en in heggen
Om 't jaarelyks bezoek gezellig af te leggen.
't Vliegt stulpwaarts, en het klopt, by zyne komst bedeesd,
Aan 't venster; 't zoekt de deur; 't streeft binnen, min bevreesd,
En plaatst zich by het vuur; begluurt de huisgenooten,
En voelt gestadig zyn vrymoedigheid vergrooten;
Zo dat het in het einde aan zynen tedren voet
Al hupplende op den disch de kruimtjes kleeven doet.
De haas, hoe bloô van aart, door bang gebrek gedreven,
Bestaat rondom het dorp door tuin by tuin te streeven,
En aast op 's landmans kool, naast zyne stulp geplant.
Nu slaat het blaatend vee op 't zwaarbesneeuwde land
Verlegen de oogen neêr; 't poogt op de dunste plekken
Al graavende in de sneeuw, nog eenig kruid te ontdekken.
Vertrouw uw dierbre kudde op 't aaklig veld niet meer,
Zy loopt te groot gevaar van 't buldrend winterweêr,
ô Trouwe herder! berg, berg haar voor de onweêrwinden
Door wien zy in de sneeuw, helaas! haar graf zou vinden:
Dan kwam uw voorzorg voor de onnoozelen te spaê,
Dan trof in haar verlies uw welvaart zwaare schaê.
| |
| |
De sneeuwbui, door de lucht al verder heen gedreven,
Doet, in een hooger oord, den nyvren landman beeven,
Die van de marktplaats keert met voorraad voor 't gezin.
Hy slaat, zo veel hy kan, het naaste voetspoor in.
't Word alles overdekt. Hy kan de paên niet vinden.
Hy gaat al waadend voort, ontbloot van hulp en vrinden.
De sneeuw ryst vreeslyk hoog, terwyl het ongeduld
In deeze onzekerheid zyn hart met angst vervuld.
Hy denkt aan have en erf, aan kroost en dierbre gade.
Zyn kracht komt hem een wyl in deezen nood te stade,
Hy werpt den voorraad weg, die ieder oogenblik
Hem zwaarder drukt; zyn ziel word overheerd door schrik;
Hy waande van de hoogte in 't veld zyn dorp te ontdekken,
Welks kerkspits in deez' nood ten baak hem kon verstrekken;
Maar van den weg verdoold, omringd van allen zy'
Door de opgehoopte sneeuw, grimt in dees woesteny
De zwarte nacht hem aan met al zyn aakligheden.
De diepe sneeuw vertraagt en stuit zyn wankle schreden.
De winden steeken op, en gieren door de lucht.
Zyn matte boezem slaakt geduurig zucht op zucht;
Zyn wanhoop groeit allengs by 't mindren zyner krachten.
Geen denkbeeld ryst in zyn verbysterde gedachten
| |
| |
Dan van gestopte paên en pasbevroozen plas,
Van groeven, kuilen, en van trouweloos moeras.
Hy lyd, door vrees des doods op 't akeligst bevangen,
Al de angsten die een' man en vader kunnen prangen;
Zyn moed bezwykt geheel. Helaas! de vrouw bereid
Vergeefs het koestrend bed; 't verlegen kroost verbeid
Den vader vruchteloos; 't verheft vergeefs zyn klagten
En overschreeuwt den storm in de aakligste aller nachten.
De kille winter grypt nu 't hart des landmans aan,
Verstyft de spieren, doet den bloedstroom flaauwer gaan,
Het kwynend overschot der levensgeesten wyken,
En eindelyk de pols in zynen slag bezwyken.
Wien deert de elende niet van droeve weeûw en kroost,
Beroofd van onderstand, ontzet van hulp en troost?
Weldaadig Christen! wien, wien meer dan u? treê nader;
De Godheid strekke in u aan hen ten man en vader!
Hoe weinig denkt de mensch, de roekelooze mensch,
Door wellust en vermaak gestreeld in zynen wensch,
Wat rampen de armoê in dit bar saizoen moet lyden,
En hoe zy tevens moet met koude en honger stryden.
Gy, die op 's Heilands spoor, begaan met 's naasten leed,
Weldaadig, hen ten nutt', uw' liefdedienst besteed;
| |
| |
En, in de ziel genoopt tot werkzaam mededoogen,
De bange traanen der elende tracht te droogen!
Gy spyst uw' medemensch, uw' broeder in zyn' nood;
ô Neen, gy bied in hem aan Jesus-zelv' uw brood;
Gy ziet zyn' dierbren mond aan uwen beker kleeven
Als ge een verdroogde borst door laafnis doet herleeven:
Gy dekt zyn leden als ge uw gaaven mild besteed
En siddrende armoê met uw warme kledren kleed:
Hy word door u bezocht als ge in vergeeten hoeken
Met heilzaame artzeny de kranken gaat bezoeken:
Als ge aan een' vreemdeling herbergzaam bystand bied
Is 't Jesus-zelf die in uw wooning rust geniet.
Uwe onverschrokken ziel voldoet aan zyn verlangen
Wanneer de onnoozelheid, door 't bygeloof gevangen,
Wanneer de elendige, in keetenen gekneld,
Door uwen onderstand in vryheid word hersteld.
De Aartsheiland zal uw deugd herdenken t'uwen voordeel,
En uw barmhartigheid doen roemen tegen 't oordeel.
Een akelig gebrek heerscht nu in bosch en woud,
Daar 't wreed gedierte zich in hol en tronk onthoud;
Het treed ten schuilhoeke uit; 't poogt door de sneeuw te waaden,
Maar 't vind zeer schaars het geen zyn' honger kan verzaaden.
| |
| |
Thans daalt de schuwe wolf, gramstoorig, valsch van aart,
In wien de bloeddorst met lafhartigheid zich paart,
In lyfsgevaar slechts stout, van leden onbehaaglyk,
Van oogen woest en wreed, aan 's menschen reuk ondraaglyk,
Van de Alpen, Pireneen en Apenynen af.
Hy, brandende naar roof en hongrig als het graf,
Zoekt togtgenooten, en dit rot ontrust de landen.
't Keurt alles tot zyn' prooi, daar 't grynt met felle tanden.
Het valt op 't moedig paard van alle zyden aan,
Dat vruchteloos zich weert met achter uit te slaan;
't Word door dien woesten drom de hartaêr afgebeten,
En greetig 't lillend vleesch van 't ligchaam afgereten.
De stier weert zich vergeefs met zyn gehoorend hoofd;
De schaapskooi word door hen met éénen sprong beroofd;
Doch maakt gebrek aan prooi dit moordend rot verwoeder,
Dan valt het op den mensch; 't ontziet geen tedre moeder,
Maar rukt haar 't kroost uit d'arm; word hier zyn woên gestuit,
Dan valt het in den nacht op akeliger buit;
Het stoort der dooden rust, en krabt de graven open,
Eer 't landvolk, t'saamgeprest, het paalen zet in 't stroopen,
Terwyl 't, al wroetende, in den kerkhof huilt en bast.
Het Zwitserlands gebergte is nu door sneeuw vermast.
| |
| |
Wat berggevaarte staat op 't hooge berggevaarte!
Het stort, op 't onverwachtst, door 't hellen zyner zwaarte,
Met akelig gedruis in 't laage dal ter neêr,
En maakt 'er wyd en zyd den naarsten ommekeer;
't Begraaft gehucht en dorp, en doet 'er al wat leeven
Geniet, terwyl het slaapt, door luchtöntbeering sneven.
Gezegend Vaderland! des Winters streng gebied
Misvormt zo akelig uw vlakke velden niet:
Gelukkig hy, die, op uw' vryen grond geboren,
Een veiliger verblyf door God zich ziet beschoren.
Bekoorlyke Amstelstad! gy doet me, als bosch en veld
Hun tooisels derven door des Winters streng geweld,
Wanneer in 't ruim der lucht de noorde- en oostewinden
Niets ademen dan ys, een blyde schuilplaats vinden.
Gods gunst heeft by dat heil my meer geluks bereid,
Zy schonk my 't zalig lot der middelmaatigheid,
Ontrust door bange zorg, noch zorgeloos door weelde.
'k Herdenk met vreugd den tyd die eens myn leerzucht streelde,
Toen ik, nog onbewust van 's aardryks lief en leed,
Aan d'ouderlyken haard den winterävond sleet.
Nu, door Gods zorg bewaard, op eigen grond gezeten,
Verkeer ik menigwerf met wyzen, met poëeten,
| |
| |
En letterhelden, die, begaafd door 's Hemels gunst,
Het menschdom zegenden door schrandre en nutte kunst.
ô Gloriryke rei, die 'k, zelfs uit verre streeken,
Tot my in eenzaamheid door stomme taal hoor spreeken!
Wat kalmte streelt myn ziel als zy haar heil beseft,
Als haar uw onderwys verr' boven 't aardsch verheft,
En door uwe inspraak doet in hemelliefde blaaken!
Lang, lang moog' zich myn geest in dat geluk vermaaken!
En moet dit onderhoud verkort zyn of verpoost,
't Zy dan door 't byzyn van myne echtgenoote en kroost.
Dat maagschapsmin my dan door haare teêrheid streele,
En zuivre vriendschap in myn waar genoegen deele!
Laat my, wanneer 't gesprek 't aandachtig oor bepaalt,
't Gemoed door 't zuiver licht der waarheid word bestraald,
Met hen 't verwonderd oog in heilbespiegelingen
Ten hemel heffen tot den Oorsprong aller dingen,
Die, by 't begin des tyds, uit 's afgronds naaren nacht,
Op zynen enklen wenk het licht heeft voortgebragt;
Die all' wat immer was, nu is, en zyn zal, 't leven
Gegeeven heeft, en geeft, en op zyn' tyd zal geeven;
Die alles wys bestiert, zo wel in vreugde als druk,
Het groot geheel ten nutte, en 't menschdom tot geluk.
| |
| |
Maar, eedle vriendenrei! waar voert my de yver heenen?
De Winter was byna my uit het oog verdwenen;
Hy heerscht nog; maar uw liefde en tederheid deên my
Het woên vergeeten van zyn strenge heerschappy.
Ik zie den dorpeling, het aaklig veld ontweken,
Reeds bezig om het vuur in hut en stulp te ontsteeken,
Terwyl een breed verhaal van spookery, in 't rond
Op 't plegtigst aangehoord, bestemd van mond tot mond,
En eindelyk geloofd, het hart van angst doet beeven:
Men word door leêgen tyd tot gulle vreugd gedreven,
Vermaakt zich onderling met jokkerny, gelagch
En boersche vrolykheid; en, vreemd van mingeklag,
Drukt gulle liefde een kusje op Cloris roozenwangen,
Die veinzend zich vertoont door zachten slaap bevangen,
Of willens zich niet wacht voor minnekoozery:
Hier zucht ge, ô liefde! nooit in staatzuchts heerschappy.
Men speelt en zingt en danst, door maat noch kunst bedwongen;
De ruime schuur is te eng voor vaart en luchte sprongen;
De lange winternacht valt veeltyds zelfs te kort.
Thans word de gantsche stad tot tydverdryf gepord.
Het ruischt en gonst alom door duizende gesprekken,
Naardat belang of drift elks hartstocht weet te wekken.
| |
| |
Ginds snelt het dertel kroost der weelde, los en laf,
Den stroom der valsche vreugd naar wee en onheil af.
Hier valt de speelharpy op veeler ziel en zinnen,
Die 't all' verliezen daar zy dachten 't all' te winnen.
De vlugge danskunst zweeft door 't prachtig hofsalet,
En wekt elks handgeklap waar zy de voeten zet.
Het toortslicht schept een' dag in weêrwil van het duister
Des akeligen nachts, en toont, in vollen luister,
Een' jufferlyken kring, die met een flikkring praalt,
Die uit kleedy, gesteente en blaakende oogen straalt.
Een bonte vlinder moog' verheugd in 't zonlicht leeven,
Wy zien in deezen glans een' wuften pronker zweeven;
Hy spreid, daar niets den waan van zyn verbeelding stuit,
Al zyn ontleend sieraad als dees zyn wieken uit.
Myn dichtkunst schuwt dien drang, die woelende vertooning,
En zoekt haar stil vermaak in myn geruste wooning.
De schoonheid der natuur in ieder jaargety'
Ontvonkt en streelt myn' geest. Hoe bar de Winter zy,
'k Vind echter my genoopt om in bespiegelingen
De wondre werking van den strengen vorst te zingen.
Het vriest. Een vluchtig zout, te fyn voor 't scherpziendst oog,
Snelt door 't verhelderd ruim van 's hemels blaauwen boog;
| |
| |
Het wederhoud den damp, en schenkt door zyne werking,
De natte ontspannen lucht weêr leven en versterking.
Haar nieuwe veêrkracht geeft den mensen ook nieuwe kracht.
De loop des bloeds word weêr met sterker gang volbragt.
De zenuw spant zich weêr; de fyne geesten vloeijen
Met sneller drift om naar de herssens heen te spoeijen;
Daar 't opgeklaard verstand, zo scherp als 't jaargety',
De paalen uitbreid van zyne opperheerschappy.
Natuur word zelfs verjongd door 's Winters sterk vermogen;
Hy werkt, hoe diep bedekt voor onopmerkende oogen.
De velden ademen, den landman tot gewin,
Door zuivring van den vorst, de ziel der groeijing in.
Hoe gloeit het flikkrend vuur! hoe helder is het water
Van bron en vliet! het vloeit met luider stroomgeklater,
Als bood het aan den vorst een stouter tegenweêr.
Het oog des herders ziet tot op den bodem neêr,
Hoe snel langs 't hellend spoor het nat ook word bewogen.
Wat zyt ge, ô strenge vorst, door wiens geducht vermogen
De fyne vloeistof stolt! hoe werkt uw wonderkracht?
Waar hebt ge, eer gy verschynt, het tuighuis uwer magt?
ô Wonderlyk gewrocht! bestaat ge uit kleine deelen
Van vlugge zouten, die door lucht en water speelen;
| |
| |
Die, scherp als wiggen, of driehoekig toebereid,
By duizend duizenden onzichtbaar zyn verspreid?
Een oostelyke wind blaast, als wy, by het daalen
Van 't licht, den horizon met rooden glans zien praalen,
Met killen adem op, en sterkt door zyne kracht
De werking van den vorst, begunstigd door den nacht.
Een blaauwe weêrschyn dekt de halfverdronken streeken.
Het groeijend ys verdikt het kabblend nat der beeken;
Hun golfjes voeren 't meê, langs kronkelende paên,
By 't ryzen van den dag; doch 't groeit haast sterker aan.
Het hecht zich langs den boord, en kleeft aan lis en biezen,
Of zet zich om een' steen; tot we alles zien bevriezen,
En met een' glazen vloer de stroomen overspreid
Zo verr' als de eene boord zich van den andren scheid.
Nu doet de harde grond van zyn bevroozen kluiten
Den minsten klank terstond luidruchtig wederstuiten;
Terwyl op dat geluid de dorphond onraad bast,
En door die waakzaamheid den loozen dief verrast.
Men hoort in schuur en stal de hokkelingen loeijen;
Den snellen waterval met sterker stroomklank vloeijen,
En telt des wandlaars stap van verr' door 't gantsch gehucht.
Hoe klaar, hoe luisterryk vertoont zich in de lucht
| |
| |
Een heir van waerelden, van starren, welker glanssen
Onze aard' belonken van de onmeetbre hemeltranssen!
Van welk een' afstand straalt dit heldertintlend licht,
En streelt, van de eene kim tot de andre 't scherp gezicht
Der nyvre wysbegeerte in deeze winternachten!
De vorst heerscht overal met onweêrstaanbre krachten,
Tot dat de flaauwe dag met traage schreden ryst,
En aan de ontwaakende aard' de kunstgewrochten wyst
Die ons nieuwsgierig oog verwondren en vermaaken.
Hier boord een schors van ys de randen van de daken;
Ginds heeft de vorst op 't glas, zelfs in den donkren nacht,
Een loofryk bosch gemaald of bloemen voortgebragt.
Daar schynt de waterval al schuimend nog te bruisschen;
Het luistrend oor waant nog zyn nat te hooren ruisschen;
Maar tot kristal verhard, zien wy 't door 't licht bestraald,
Dat in dit nieuw gewrocht een' schat van kleuren maalt.
't Gestolde beekje glimt den bleeken morgen tegen.
't Geboomt' gevoelt de sneeuw zyn krachten overweegen.
De takken zyn omringd met schorssen van kristal,
En 't minste windje wekt een kraakend woudgeschal.
Het jeugdig landvolk, nu in zyne bezigheden
Door 't strenge weêr gestuit, begeeft zich, wel te vreden,
| |
| |
En danssende ten ys; het waagt zich op den vloed;
Het bind de schaatsen aan, en vliegt, met vluggen voet,
Nu ginds dan herwaarts heen, en houd by 't schichtig snellen,
Een kunstig evenwigt in 't weêrzyds overhellen.
Het wint den wedloop zelfs van 't moedigrennend paard;
Het vormt een' halven kring by 't wenden in zyn vaart.
Men zwoegt, zelfs uit vermaak, langs 't vlak der marmren stroomen.
't Woelt alles door elkaêr: de vreugd schynt niet te toomen.
Hoe ryst van allen kant een schaterend geschal,
Gewekt door stoute kunst of onverhoedschen val!
Wat toont zich 't blaauw nu schoon der heldre hemelboogen!
Maar ach! de winterdag, hoe frisch, is ras vervlogen.
De zon zweeft langs de kim en toont zich breed in 't zuid'.
Haar straalen, van 't gebergte als krachtloos afgestuit,
Verzachten voor een poos de lucht van veld en dalen;
Haar warme weêrschyn doet de vlakten ademhaalen,
Daar hy de kille sneeuw van liverleede ontdooit,
Die van 't geboomte stort, en al het veld bestrooit
Met halfversmolten ys, dat we op den grond zien zinken,
Met duizend droppen, die als duizend paerlen blinken.
Het snuivend jagtgespan doorstroopt nog 't glinstrend veld.
De jaager plondert meer het bosch door zyn geweld
| |
| |
Van pluimgedierte en wild, waarop zyn jachtroer dondert,
Dan 't ruwe jaarsaizoen 't van loof en kruiden plondert.
Schoon hier de Winter heerscht, zyn heerschappy word ligt
Wanneer ons oog zich naar des aardbols noordpool richt.
Hier vest hy zynen troon op oversneeuwde rotsen
En bergen ys, gevormd van opgekruide schotsen;
Terwyl het stormenheir om zynen rykstroon huilt,
En hy zich in een' nacht, een' langen nacht verschuilt,
En 't zonlicht weigert aan zyn huivrige onderdaanen,
Geduurende eene reeks van wisselende maanen;
Terwyl zyn streng gebied al de aard' tot siddring wekt,
En 't graauwe zwerk zyn' troon tot een gewelf verstrekt.
Hier, in dees naare streek, hier zwerven Ruslands grooten,
Verlaaten van 't geluk, in ballingschap verstooten.
Hoe uitgestrekt, hoe wyd dees vreemde kerker zy,
Natuur dient echter hier 't geweld der monarchy;
Zy laat geene uitkomst toe. Zy heeft dit oord omtoogen
Met wildernissen, met boschaadjen, neêrgebogen
En overhoopt door sneeuw; met vloeden, hier en daar
Bedekt met bergen ys, gestapeld op elkaêr,
Die, als de wyde zee, tot in hunn' kil bevrooren,
Geen golfgeklots, hoe 't storme, aan 't barre strand doen hooren.
| |
| |
Hoe verre is van dit oord het naaste vlek gebouwd,
Door Scandanaviërs slechts eens in 't jaar beschouwd,
Die, door 't belang genoopt voor hunne Karavaanen,
In China, ryk gelaên, een' weg zich herwaarts baanen;
Terwyl dees pleisterplaats alreeds reikhalzend wacht
Naar 't vreemd, naar 't zeldzaam nieuws van 't menschelyk geslacht!
Hoe aaklig dit gewest, van sneeuw en ys omgeeven,
Zich voor ons op moog' doen, nog schuilt hier dierlyk leven.
De hermelyn, wiens bont de sneeuw in witheid tart,
Op 't sierlykst aan den staart getooid met glimmend zwart,
De zuivre hermelyn, zo scherp van oog als vaardig,
Is om zyn schoone vacht der grooten achting waardig.
De bruine mater springt door wildernis en woud.
De sabel kloutert vlug de boomen op, om stout
Het kunstig eekhoornsnestje op tak en telg te stooren.
Dit aardig diertje acht fluks zyn schoon gebouw verloren,
Waarom het, ligt vertzaagd en van geen' wilden aart,
De takken overspringt, terwyl zyn ruige staart,
Bevallig langs den rug tot over 't hoofd gebogen,
Het straks, ten wissen prooie, ontdekt aan 's jagers oogen.
De schoongevlakte los, hun aller vyand, tracht
Hen te overvallen in het duister van den nacht.
| |
| |
De logge en schuwe das blyft onder de aard' verscholen;
De vos loert op haar nest, aan d'ingang haarer holen;
En dryft haar eindlyk uit door loos belegd verraad.
Hy, van 't gediert' geschuwd, van 't vooglenheir gehaat,
Vermagerd, en ontzet van vrucht en veldgewassen,
Vervult de ruimte alom thans met zyn huilend bassen.
Een drom van herten schoolt, met sidderende leên,
Door koude allengs verkleumd, ginds in den sneeuw byéén,
En poogt zich onderling te warmen en te dekken;
Men ziet den eland in dien stoet ter rust zich strekken.
Hy heft ter naauwernood 't breedhoorenige hoofd
Omhoog, door 't streng saizoen van kracht en moed beroofd.
Het valt den jaager ligt hun leger op te spooren;
En schoon ze op 't onverwachtst zich in hun rust zien stooren,
Nog trachten ze in den nood, hoe zwak en afgevast,
Een vluchtspoor in te slaan, maar vinden zich verrast:
Men velt hen met een knots; en doet hen deerlyk sterven,
En met hun rookend bloed het witte sneeuwveld verven.
Men keert, al juichende om de welgeslaagde jagt,
Te rug naar zyne hut, belaaden met de vracht.
De beer, die, grof van leên en ruig van vacht, zyn holen
In 't oversneeuwde bosch ontweken, om loopt doolen,
| |
| |
Stapt traag en grimmend voort, met kegels ys begroeid.
Hy kiest, terwyl de storm rondom hem giert en loeit,
Een leger tusschen 't ys; en, vreemd van laffe klagten,
Verduurt hy 't spysgebrek met ingespannen krachten,
En sterkt door taai geduld zyn uitgehongerd hart.
Het kille noorden, dat de kracht des Winters tart,
En aan het luchtgewelf, by 't afgaan van de dagen,
Den voerman groet met zyn gesternden hemelwagen,
Verstrekt ter wooning aan het Goths en Scyts geslacht,
Het welk geen weelde kent en geen vermoeijing acht.
Dit ruw en talryk volk, ten oorloge als geboren,
Zocht dikwerf voor zyn kroost een wooning op te spooren
In oorden verr' van huis. 't Viel in zyn' togt welëer
Op 't snoodverbasterd Rome in woeste woede neêr;
En de aard' zag voor dien drom haare overheerschers beeven,
Hen onder asch en puin van goôn en tempels sneeven:
Dees toomelooze vaart, gevolgd van stroop op stroop,
Gaf, by een nieuw gelaat, de vryheid aan Euroop.
Deeze oorlogsdrift en zucht naar andre landverblyven
Schynt eerder aan den aart dier volken toe te schryven,
Dan aan hun koude lucht of oversneeuwd gewest.
Dit blykt aan Laplands kroost, 't welk daar zyn wooning vest.
| |
| |
Dat vreedzaam volk is schuw van woeste krygsrumoeren.
Men zag het nimmer de aarde ontrusten of beroeren.
Geen driftig zelfbelang, dat nyd of hebzucht voed,
Geen dwaaze glorizucht, geen wensch naar overvloed.
Verstoort de zachte rust van hun onnoozel leven.
Te vreden met het land hen door natuur gegeeven,
Hoe schaars het pronken moog' met oogbetoovrend schoon,
Zyn ze aan hun bergen, aan hun stormen zelfs gewoon.
Het nuttig rendier, by hun hutten opgetogen,
Maakt al den rykdom uit in hunne eenvoudige oogen.
Het schenkt hen spys en drank, kleedy en huissieraên,
En tevens dak en bed. Natuur is ligt voldaan.
Dit tam en huislyk dier, zo yvrig als goedaartig,
Leent aan 't gareel zyn' nek, op 's meesters stem dienstvaardig;
Hy heeft, vol bygeloof, het naauw' zyn wil gemeld,
Of 't vlugge dier voert straks de sleê langs 't glinstrend veld,
En streeft, in zyne vaart het staarend oog ontweken,
Tervlucht met zynen heer naar vergelegen streeken.
Wy zien ook, als de sneeuw dit volk ter baan verstrekt,
Hen, over hals en hoofd met koestrend bont gedekt,
Door reislust aangespoord, langs heuvels, bergen, klippen,
Als waar 't een effen veld, op breede schaatsen glippen.
| |
| |
Ze aanschouwen in het diepst van hunnen langen nacht
Een' wonderbaaren dag, die hun verdriet verzacht
Door hen het spoor ter jagt en 't schuwe wild te toonen,
Of hen te lichten naar de slaaptent hunner schoonen;
't Is 't blinkend noorderlicht; dat zweeft langs hunnen trans
Al schittrende af en aan met ongelyken glans;
't Zwerft door al 't ruim der lucht, en mengt in 't aaklig duister
Met maan- en sterrelicht zyn' blikkerenden luister.
Zy hebben ook een Lente, en 't nadrend zonnelicht
Blinkt uit het neevlig zuide allengs hen in 't gezicht;
De dageraad, eerst flaauw, krygt daaglyks meer vermogen.
Welk een verrukking houd hun zinnen opgetogen
Wanneer de rand der zon voor 't eerst de kim bestraalt;
Wat vreugd, wanneer haar schyf in vollen luister praalt;
Veel maanden achteréén langs breede azuuren transsen
Haar' schoonen loopkring siert met ongedoofde glanssen;
En schoon ze in 't scheemrend west' schynt schuil te zullen gaan,
Terstond weêr opwaarts ryst langs de eigen hemelbaan.
Dan word der visschren rei door 't bly saizoen gedreven
Om over 't hoog gebergt' naar 't Nimiesch meir te streeven,
Waaruit een waassem ryst die langs de golven rolt,
En door de koele lucht tot nevel word gestold;
| |
| |
Om daar een handelwinst te woekren uit de baaren,
En uit de bruine steur de versche kuit te gaêren.
Zy keeren met dien buit verheugd naar hut en schuur,
Daar maagschap of gezin hen wacht by 't koestrend vuur.
Ontzaglyk jaargetyde! uw wondere tooneelen
Verschaffen ryke stof tot vreemde dichttafreelen,
Voordeezen nooit gemaald in duitsche Poëzy.
Myn geest streeft in zyn vaart Torneaas meir voorby,
En ziet, op Yslands grond, den steilen Hecla blaaken,
En eenen blaauwen vloed van gloênden zwavel braaken;
Het aardryk siddren, door 't inwendig vuur bestookt,
Daar op die schokken 't nat in al de holen kookt,
Of, opgeborreld in verscheiden watersprongen,
Nu weêr verzonken, dan den grond weêr doorgedrongen,
Den sneeuw versmelten doet langs de onbevolkte kust,
Tot dat de westewind de kracht des vuurgloeds bluscht.
Dit akelig gewest borg veilig in zyn holen
De Noordsche vryheid toen 't geweld haar om deed doolen.
Natuur schenkt hier uit zee 't geen ze anders schenkt van 't land.
Zy sloopt door storm en vloed 't geboomte aan 't vreemde strand,
En zend het herwaarts langs den rug der blaauwe baaren.
Hoewel hier 't veld niet ruischt met gouden koorenairen,
| |
| |
De zee boet dit gebrek; de visch uit haaren schoot
Verstrekt aan vee en mensch tot voeder en tot brood.
Het afgelegen oord, door Erik 't eerst betreeden,
't Bemoste Groenland wenkt door barre zeldzaamheden
My vruchtloos naar zyn kust; geen straat of baai, genoemd
Naar Britsche zeeliên, door hunn' moed en ramp beroemd,
Troont my thans westwaarts heen; 'k zie, oostwaarts aangetogen,
't Spitsberger voorland reeds. Hoe blinkt het my in de oogen,
Daar 't in zyn' langen nacht de vreemdste mengling maalt,
Door 't vuurig noorderlicht en 't licht der maan bestraald!
Maar als de duisternis is voor den dag verdwenen;
De kille pool op nieuw word door de zon beschenen,
Dan ryten wind en stroom het ysgebergt' vanéén,
En schots en ysveld dryft dan west- en zuidwaarts heen.
Dan keeren drom by drom van groote zeegedrochten,
Vermoeid en afgevast van lange watertogten,
Door de opgescheurde zee naar kaap en baai en strand;
Alwaar in 't rustloos nat, dat stadig bruischt en brand,
Het blaakend vuur der min hen tuimlen doet en speelen,
En de altooskoude lucht het ziedend bloed kan streelen.
De zaag- en zwaardvisch gaan in linze en wier te wei;
De logge narwal duikt, in 't midden van dien rei,
| |
| |
Om met zyn' elpen tand de wortels los te wroeten,
En dus zyn' honger aan dat zeekruid ook te boeten.
Gy houd in 't diepst der zee, zeeduivel! steeds u schuil;
Daar spert ge uw kaaken op, uw' scherpgetanden muil,
En weet door schynbaar aas de visschen loos te lokken,
Om dien misleiden prooi te wisser in te slokken.
Een school van robben zoomt der schotsen laagen rand;
De walrus ligt zich met haar kroost te rust op 't strand.
De potvisch heft, om spys van 't vlak der zee te gaêren,
Zyn zwaargeharssend hoofd gestadig uit de baaren.
Een tallelooze stoet van waterblaazers spoeit
Naar 't olyachtig aas, op 't bed der zee gegroeid,
Dat zy aan allen kant thans op den vloed zien zwemmen,
Daar 't door zyn' overvloed de golven schynt te stremmen.
Dus vind ge, ô walvisheir! uw spysgebrek vervuld,
Naardien uw enge keel geen grover voedsel duld.
ô Kunstgewrochten van des Hoogsten alvermogen!
Gy houd myn' dichtgeest in verwondring opgetogen.
My dunkt ik zie den tyd zo verr' reeds voortgesneld,
Dat Neêrlands visschren, langs het golvend pekelveld,
't Welk door geen kluisters van den vorst meer is benepen,
Verschynen met een vloot van driemaal vyftig schepen.
| |
| |
De walvisch, jaar op jaar uit baaijen en van reê
En strand verjaagd, vlood, schuw, in 't ys der volle zee;
Dit kan den kloeken moed der zeeliên niet vertsaagen,
Die, dwars door 't kruijend ys, het zeegedrogt belaagen.
Het waakzaam opperhoofd deelt zyn' gezwinden stoet
De wapens vrolyk uit; een edele yvergloed
Straalt uit elks rustig oog, doet ieders boezem blaaken,
Om op den nieuwen post, hem toebetrouwd, te waaken.
Men meert de kiel aan 't ys; men zet de brandwacht uit;
Men waakt en staart in 't ronde; elks winzucht vlamt op buit.
De sloepen zyn gereed om op het minste teeken
Tot overweldiging des monsters af te steeken.
Maar hoe!.. Wat kreet!.. ‘Val, val!..’ Op 't eigen oogenblik
Vliegt alles over boord. Dees kreet baart niemand schrik,
Maar strekt, nu ze allen reeds het zeegedrogt ontdekken,
Om in 's volks moedig hart de blydschap op te wekken.
Men blaakt van ongeduld: men noopt de roeijers aan.
De sloepen vliegen langs de holle waterbaan.
Men nadert met beleid: de stuurman wend den steven
Om aan den harpoenier den schoonsten kans te geeven.
Hy treft het zeegedrogt, terwyl zyn makker past
Op 't vieren van de lyn, nu 't, door die wond verrast,
| |
| |
Zyn' vyand fluks ontduikt; en, onder 't ys geweken,
Hem vruchteloos ontvlucht langs onderzeesche streeken.
Het voert een' langen sleep van vyfpaar lynen meê.
Het snelt zich buiten aêm: het ruime wed der zee
Schynt te eng als 't monster ryst om weder aêm te haalen,
Een' vloed ten neuze uitblaast in dikke waterstraalen,
Terwyl 't door lens by lens steeds sterker word gewond.
't Slaat yslyk met den staart: nu duikt het naar den grond,
Dan ryst het schichtig op; tot dat het, onder 't raazen
En worstelen, een' stroom van bloed begint te blaazen.
Het sterft in 't einde, en dryft, op zynen rug gedraaid,
Terwyl 't verovrend volk den hoed al juichend zwaait.
Straks valt men aan het werk en haalt de lynen binnen.
Men rukt het werpgeweer ten wonde uit, hecht de vinnen,
En spant de sloepen in het sleeptouw yllings in.
Men dekt het boord van 't schip met dit gewenscht gewin,
En scheert de takels en de neus- en kenterjynen;
Men durft gewapend op het glibbrig dier verschynen,
En snyd den vetten buit in breede riemen af.
Men hoopt dat nieuw geluk weêr nieuwe winst verschaff'.
Hoe juicht het kielryk Y, wanneer 't met volle schepen,
De koopvaardy ten nutt', deez' schat ziet binnen sleepen!
| |
| |
Maar, buldrend jaargetyde! uw akeligst gebied
Ziet nu de noeste vlyt der stoute visschren niet.
Het toont, by 't blikkrend licht der vreemde hemelvuuren,
Hoe aan de pool de sneeuw den tyd zelfs kan verduuren;
Een reeks van Alpen, die, van louter ys gebouwd,
Het donkergryze zwerk in zyne vaart weêrhoud;
Die, door het stormgeweld verwoed vanéén gereten,
Of, dondrend, hier en ginds ten afgrond word gesmeten.
Hoe toomeloos de zee haar holle golven rolt,
Hier word zy door den vorst beteugeld en gestold;
Met welk een hevigheid zy aanbruische onder 't stormen,
Hy weet haar baaren straks tot ysgebergt' te vormen.
Natuur schynt zelfs versteend in dees verlaaten streek.
Het dierlyk leven, dat dit doodlyk oord ontweek,
Wanneer 't het zonnelicht beneên de kim zag daalen,
Vlood verr' van hier naar 't zuide om zachter aêm te haalen.
Ach! hoe rampzalig hy die hier, in 't ys bezet,
Zich met zyn ranke kiel den hertogt vind belet,
En by het zinkend licht in 't aakligst wee gedompeld,
Terwyl de lange nacht hem stormende overrompelt.
Dit was het deerlyk lot van u die langs dees baan,
(Wat dorst uw moedig volk, ô Neêrland! niet bestaan!)
| |
| |
Een' doortogt naar het oost' opspoorden met uw vlooten,
Een' onbekenden weg, ligt voor altoos gesloten.
ô Heemskerk! Barends! ô doorluchtig heldenpaar!
Uw wondre moed verduurde op Zembla al 't gevaar
Dat ooit een groote ziel deed siddren en bezwyken.
Op 't Maaijen-eiland strekte een zevental van lyken,
Versteend als marmer, zo veel teekens dat uw kroost,
ô Zeevaardy! gereed zich nood en dood getroost.
Naby het woeste strand, daar de Oby zyne vloeden
Ternaauwernood den vorst ontrukt door rustloos woeden,
Vertoont het menschdom zich in zynen laagsten stand,
Door 't koestrend vuur der zon, dat we aan geboomte en plant,
Aan dier en menschen kracht en wasdom zien verleenen,
Van achter 't hoog gebergt' slechts hier en daar beschenen.
't Leeft hier in holen, in een droeve duisternis;
Het slyt zyn dagen by d' onaangenaamsten disch,
Bedwelmd door smeulend vuur, bedekt met ruige vachten;
't Schynt vreemd van tederheên, die 's levenswee verzachten,
Het zoet der maatschappy. 't Verneemt om hol en kuil,
Op 't nadren van de Lent', het brullen en gehuil
Van 't keerend roofgedierte; en als de zonnestraalen
Hunn' flaauwen wederschyn verspreiden door de dalen,
| |
| |
Gaan zy, door hongersnood geperst, met boog en speer
Langs 't woeste veld ter jagt op veelvraat, vos en beer.
Nu heeft het windenheir zyn grootste kracht verloren.
Het laat zich uit het zuid' met minder woede hooren.
Door regenvlaag op vlaag, waardoor de vorst ontlaat,
Vertoont zich 't hoog gebergte in vlakkerigen staat.
De sneeuw ontdooit, en doet de laage landen zwemmen.
De breede stroomen zyn te toomen noch te temmen.
De beeken zwellen door het nederschietend nat
Van rotsen en gebergte, en baanen zich een pad,
Een diep en kronklend spoor door wouden en door dalen,
Daar de echoos wyd en zyd hun woest gedruis herhaalen.
De wyde zeën, door het ys zo lang geboeid,
Verbreeken, nu de magt van haare golven groeit,
Haar kluisters, doen op nieuw haar holle baaren ruisschen:
Ik hoor in 't peilloos diep het nat al worstlend bruisschen;
Het nadert meer en meer het stil en ryzig strand,
Waarop 't, in 't eind' bedaard, al murmlend rolt en brand.
De strenge Winter zwicht, en de aard' word door 't vermogen
Der naderende zon allengs zyn magt onttoogen.
Gebloemte en plant schynt dood; 't gevederd choor is stom;
Het vee schuilt nog in stal. De stilte heerscht alom.
| |
| |
Zie hier een juist tafreel, ô stervling! van uw leven.
't Was u vergund een reeks van jaaren door te streeven;
Maar ach! uw levenslente, uw schoone zomertyd
Vlood ongevoelig weg, gy zyt hen beiden kwyt.
Uw hooggeschatte Herfst zal voor den Winter wyken,
Door wiens geweld ge in 't einde al zuchtend zult bezwyken.
Waar zyn de droomen thans waardoor gy wierd gevleid,
De droomen van vermaak en aardsche zaligheid?
Wat is 'er van uw zucht naar lof, wat van uw zorgen,
Van al uw zwoegen tot den avond van den morgen?
Waar is de weelde, die uw blyde nachten sleet?
Waar de uuren, zorgeloos en zonder nut besteed?
Helaas! 't is alles heen, 't heeft alles u begeeven:
Maar wat ook sterv', de deugd zal alles overleeven.
Zy is 't die uwen voet een effen spoor bereid,
En u de heirbaan wyst ter hooge zaligheid.
Gy zult, door haar verzeld, de heileeuw aan zien breeken,
Wanneer 't alscheppend Woord u, door één woord te spreeken,
Een leven schenken zal van smart en dood bevryd.
Dan zal Gods wysheid, by het wyken van den tyd,
Zich in 't volmaaken van zyn groot ontwerp verklaaren,
En 't aan 't verhelderd oog der reden openbaaren.
| |
| |
Dan, ô waanwyzen! zult ge uw eigen dwaasheid zien;
Gods magt, door u bedild, eerbiedig hulde biên.
Dan, trotsche blinden! dan zult ge in het eind' bespeuren
Waarom men nedrigheid in smaad en spot zag treuren;
Waarom godvruchtigheid hier leefde in tegenspoed;
En weeûw of weesje niet voor armoê was behoed,
Terwyl de hoogmoed, die in dertle weelde praalde,
By 't groeijen van zyn' schat zyn wenschen niet bepaalde;
Waarom de waarheid hier verdrukt wierd door 't geweld;
Waarom de lydzaamheid in kluisters wierd bekneld;
Waarom haar 't bygeloof deed aan een' brandstaak sneeven;
En waarom bittre smart zich mengde in 't zoet van 't leven.
Indien ge, ô stervling! u door rampen vind geprangd,
Indien ge in uwe elend naar hulp van God verlangt,
Verbeid een' korten tyd; straks zal het duister scheuren
't Geen uw gezicht bepaalt; al 't leed dat u doet treuren,
Dat u ondraaglyk valt, verkeert alsdan in vreugd;
Een vreugd, die 't loon zal zyn voor uw verdrukte deugd.
Dan zal de winterstorm van 't aardsch verdriet verdwynen,
En 's Hemels blyde Lent' zal eeuwig u beschynen.
|
|
Auteursrechtvrij