|
| |
| |
| |
De jaargetyden.
De zomer.
Het luisterrykst saizoen, de Zomer, doet Natuur
De kracht gevoelen van zyn aldoordringend vuur,
En uit het wyde ruim der heldre hemelperken
Aan 't aardryk zyne komst, zyn grootsche komst, bemerken;
Door blaakende uuren, door den altoosdertlen stoet
Van koeltjes blyde omringd en aangenaam begroet.
De Lente staat verbaasd; zy ziet hem zegepraalen,
Zy wend haar aanzicht as, beschenen door zyn straalen,
En 't aardryk onderwerpt zich aan zyn strenge magt.
Hoe sterk is de arm door wien met onweêrstaanbre kracht,
Om onze lichtbron heen, een dubble trits van klooten,
Van logge dwaalers wierd in 't luchtruim voortgeschoten,
| |
| |
Die nog volharden in hun rustelooze vaart,
Ondanks 't geweld des tyds, die niets in 't woeden spaart,
En 't prachtigst' kunstgewrocht der menschen durft bestormen,
Ja al de stichters zelf in nietige asch misvormen!
Het is alleen Gods arm, die alles heeft gewrocht,
Bestiert, beweegt, en aan elkandren houd verknocht.
Dus is de kloot der aarde, in snelheid onverminderd,
In aantrekkracht bewaard, geen oogenblik verhinderd
In zyne wenteling; en, alle de eeuwen dóór,
Niet afgeweken van zyn afgeteekend spoor.
In welk een evenwigt is alles afgewogen!
Wanneer de tweeling wykt uit sterrekundige oogen,
De kreeft beschenen word door 't gloeijend zonnevuur,
Is 't schaduwryk gebied des nachts van korten duur,
Die naauwelyks den dag ter westkimme in ziet zinken
Of weder in het oost' een' nieuwen morgen blinken.
De dageraad genaakt. Het licht, nog zacht en flaauw,
Belonkt ter naauwernood den verschgestolden daauw,
En doet den horizon van liverlede glimmen.
Het spreid en breid zich uit om steiler op te klimmen.
Hoe spoedig vlucht de nacht naar 's aardryks westertrans!
De vaale schaduw wykt voor 't nadren van den glans.
| |
| |
De morgenstond breekt dóór; waaröp de wolkgordynen
In 't glorend oost van goud en purper wederschynen.
't Besproeid gebergte ontdekt allengs zich aan 't gezicht;
Men ziet door 't neevlig floers de toppen schoon verlicht.
De stroomen rooken, en hun vlak, allengs beschenen,
Blinkt door de schemering met blaauwen luister heenen.
De haas, die in den nacht, by 't vriendlyk licht der maan,
Op ruige voeten sprong in slingerboschje en laan,
En zich in 't groen vergaste, is reeds uit veld en hoven,
Verrast door 't speelend licht, zyn leger ingestoven.
Het gulzig boschzwyn sleept zyn waggelende leên,
By 't ryzen van den dag, weêr naar zyn wykplaats heen,
Om daar, den morgen dóór, in poel en plas te ronken,
Aan d'overvloed verbrast, hem door natuur geschonken.
Het vorstlyk hert, dat gaarde en lommrig bosch bewoont,
Dat jaarlyks zich op nieuw met hoornen ziet gekroond,
Graast, onbevreesd, in 't rond; terwyl 't met staarende oogen
Den reiziger beschouwt, nog pas op weg getogen.
De zuivre stem der vreugd, het lieflyk woudmuzyk,
Heft lofgezangen aan in ieder stille wyk.
De nuchtre herder wryft den slaap van 't rustig wezen:
Van 't stroo, voor dag voor daauw, op 't haangekraai gerezen,
| |
| |
Verlaat hy, vergenoegd, de dikbemoste stulp.
Fluks doet hy door zyn' hond, door zyn getrouwe hulp,
De digtgepakte kooi uit haare rust ontwaaken,
Om in den morgenstond het frissche groen te smaaken.
Ontwaak, ô stedeling! verlaat het logge dons
Waaröp de weelde u boeit; kom, deel thans nevens ons
In 't heil des dageraads; geniet zyn zegeningen.
Dit is de rechte tyd om God ter eer' te zingen.
De slaap, hoe nut hy zy, heeft geen bekoorlykheên
Dan tot versterking van uwe afgematte leên.
Zou 't hart, dat wysheid mint, de werkloosheid verkiezen?
De helft des levens in een sluimering verliezen,
Wanneer de stem der vreugd door woud en weiden klinkt;
Wanneer de versche daauw op malsche blaadjes blinkt?
ô Neen. Natuur ontwaakt; beschouw haar veldtafreelen,
Die in den dageraad den nyvren landman streelen.
Daar ryst de gouden zon, de glori van den dag:
Wat baart haar nadring vreugd, haar heerlykheid ontzag!
't Verkleinde wolkje blinkt, beschenen door haar straalen.
Wy zien met hemelsch goud de kruin der bergen praalen.
Zy ryst in volle pracht, in volle majesteit,
En doet, daar kleur by kleur zich door 't azuur verspreid,
| |
| |
Schuins over 't aardryk ziende, alom de velden rooken.
'k Zie alles, door haar' gloed als in een' gloed ontstoken,
Thans wederstraalen van haar alverkwikkend licht.
ô Glansryk wezen, waar in werking 't all' voor zwicht!
ô Godlyk kunstgewrocht! het derven van uw' luister
Omzwagtelde terstond natuur met aaklig duister.
Geduchte zee van vuur! gewenschte levensbron!
Onmeetelyke kloot! ô wonderbaare zon!
Die de oorsprong zyt, naast God, van 's aardryks zegeningen!
Wat reedlyk wezen zou uw' lof en magt niet zingen?
't Is door den invloed van uw zwaarte en aantrekkracht,
Die 't all' te saamensnoert met onweêrstaanbre magt,
Dat gy een sterrenrei rondom u heen ziet zweeven,
Om haar bepaalde perk gestadig door te streeven;
Van daar Saturnus met zyn' ring en maanen dryft,
En in zyn' vasten loop een' wyden kring beschryft,
Tot daar Merkurius, bepaald in enger banden,
Zyn' sterkbeschenen kloot schynt aan uw' gloed te branden.
ô Hemelstoet! gy zoud, langs de onäfmeetbre baan,
Zag uw geleidster u met zo veel glans niet aan,
Veranderd in een' rei van onbeschenen bollen,
In d'eeuwigdonkren nacht omzwagteld, vruchtloos rollen.
| |
| |
Aanvoerdster van dien stoet! 't wacht alles op uw licht.
Geen wezen of 't is u zyn heugchlyk heil verpligt;
Het menschelyk geslacht zo wel als 't kleinste leven
Dat wy, door u verlicht, zien in uw straalen zweeven.
Doorluchte moeder van elk heerschend jaargety'!
De groeibre waereld eert uw nutte heerschappy;
Wanneer gy, dag op dag, van 's hemels heldre boogen,
Uw luisterryke magt ons schittren doet in de oogen;
Een magt die tevens strekt tot glori der natuur.
Elk wezen, dier verpligt aan uw verkwikkend vuur,
Schynt door uw wonderkracht zich aan den dood te ontwringen.
De Jaargetyden, die dienstvaardig u omringen,
En 't luchtspoor volgen van uw' luisterryken gloed,
Doen 't heir der windjes en den dertelenden stoet
Van zomervlaagjes u een geurig offer wyên
Van schitterend gebloemte en de eêlste speceryen.
Gy trekt het voedselsap naar veldgewas en ooft;
't Ontfangt van u zyn' geur; het bloost, door u gestoofd;
Het strekt, wanneer 't door u zyn rypheid heeft verkregen,
Den arbeid tot een loon, en 't leven tot een' zegen.
De roerelooze stof schynt door uw wondre magt,
Zelfs in het hart der aard', bezield met levenskracht.
| |
| |
De barre woesteny, herschapen door uw straalen,
Doet ge als een' lusthof met gebloemte en kruiden praalen.
De woedende oceaan betoomt zyn brullend nat,
En strykt voor u terstond zyn holle golven glad.
Almagtig Schepper, die de zon, dees bron van 't leven,
Dien nutten invloed op de schepslen hebt gegeeven!
Met welk een' luister praalt voor 't scherpziend zielgezicht
Uw wysheid, magt en gunst in dat verbaazend licht!
Hoe vrolyk zweeft uw lof op alle dankbre tongen,
Daar zelfs door 't stom gewrocht uw glori word voldongen!
Het hevig vuur der zon doorvloeit de heldre lucht.
De damp, allengs verdund, alom verdreven, vlucht.
De wolken, die, versierd met rykgekleurde streeken,
Rondom der heuvlen top nog waarden, zyn geweken;
De zon, ontsluijerd, gloeit; het schynt of 's hemels boog
Zich naar de kimmen neigt, en de aarde naar omhoog.
Hoe blaakrend doet alom de dagtoorts nu haar straalen,
Daar zy ten middag spoed, op 't zwoegend aardryk daalen!
Geen enkel dropje daauw, dat aan de hitte ontvlood,
Word door een roosje meer geborgen in zyn' schoot.
Deed u de morgenstond, ô frissche bloemtjes! pryken,
Nu doet de gloed der zon uw' geur en luister wyken;
| |
| |
Wien deert niet dat gy kwynt gelyk een tedre maagd
Wanneer een heete koorts haar 't bloed door de adren jaagt?
Gy treurt tot dat de koelte u weder doet herleeven,
En u met kracht bezielt om nieuwen geur te geeven.
De jonge herdersknaap, die 't zoogend vee verzelt,
Geleid met zachten tred zyn schaapskudde uit het veld.
Zy volgt gereedelyk de stappen van haar' hoeder.
Hoe blaat rondom de kooi de liefderyke moeder!
Haar zorg ziet veel te traag de stulpdeur opengaan.
Hoe greetig valt het lam op 's moeders uiërs aan,
En smaakt een' zegen aan de onnoozelheid geschonken!
De ryzige eiken, die, hoe hoog bejaard, nog pronken
Met een verjongd gewaad, met lommerschenkend groen,
Verstrekken 't stille dorp een luchtig paviljoen,
En kraai en exter op den middag tot priëelen,
Tot de avondkoeltjes weêr langs beemd en velden speelen:
Het tamme pluimgedierte, aêmechtig door den gloed,
Schuilt by elkandren aan hunn' schaduwryken voet:
De huishond slaapt en ronkt, in gindschen hoek gedoken,
De jagthond, uitgestrekt, heeft by hem 't oog geloken;
Die waant dat hem een dief in zyne sluimring wekt,
Dees dat hy 't schuwe wild langs berg en dal ontdekt;
| |
| |
Tot dat zy beiden van der wespen hevig steeken
Vergeefs zich poogen door een' snellen hap te wreeken.
Het zwervend geitje knaauwt aan 't hard en doornig groen;
't Snelt hoogte en heuvel op, of duikt in 't jong plantsoen.
Het loopt of staat of springt of vlied, en al de leden,
Hoe vlug, voldoen nog naauw' zyn wufte eenzinnigheden.
De dikgewolde kudde, alom langs veld en hei
En heuvel uitgebreid, word uit haar ruime wei,
Door 't bassen van den hond gepord, byéén gedreven,
Ter plaats daar 't beekje 't nat in breeder wed doet streeven,
En langsaam vloeijen langs een' klaverryken kant.
't Onnoozele geslacht slaat van den schuinen rand
't Verlegen oog omlaag op 't helderspieglend water.
Gedreven door 't gebas der honden, en 't geschater
Der herderlyke jeugd, ontwykt het vee, uit schroom
Om zyn te ruige vacht, het baaden in den stroom.
De herder werpt een schaapje in 't water; straks gereeder
En stouter, werpen zich al de andren plotsling neder;
Waaröp de landjeugd, aan de geenzy' van den vloed,
Met open armen hen al juichend welkom groet.
Men dryft hen anderwerf al domplende in de plassen,
Tot dat de dichte wol doorweekt is en gewasschen;
| |
| |
Terwyl het vischje, uit angst, naar stiller schuilplaats vlucht.
Het weereloos geslacht stapt met een klaaggerucht,
Al druipend, traaglyk voort, belemmerd en verlegen,
Tot daar 't in 't lange gras, al hygend neêrgezegen,
Zich blootstelt voor de zon met zyn gezwollen vacht.
Thans zucht het om zyn leed op nieuw met klagt op klagt,
Die langs de heuvels rolt met jammerende nooten;
Terwyl de legersteê met horden word besloten.
De herders, ry by ry op 't groene veldtapyt
Gezeten, scheeren 't vee. De landvrouw ziet, verblyd,
Haar' nyvren maagdenstoet de zuivre wol ontfangen.
Elks arbeid word verligt door vrolyke gezangen.
Elks taak word ras volvoerd. De gulle herderin
Lagcht haaren herder aan, ontvonkt in blyde min,
Zo zuiver, zo oprecht als die van haare schaapen.
Een ongedwongen vreugd verrukt de kloeke knaapen;
Men grypt den stuggen ram, en houd hem, stout verrast,
Ten blyk' van moed en kracht, by zyne hoornen vast.
Zie hier, behoeftig mensch! afhangklyk heer! de dieren
Ontkleed om u te kleên, ontsierd om u te sieren;
Zie hoe u 't stomme schaapje om medelyden smeekt;
Om u geduldig lyd; zich noch verweert noch wreekt.
| |
| |
Wat schroom, wat droefheid is op 't zacht gelaat te leezen!
Verlegen kudde! u staat geen slachtmes hier te vreezen;
Onnoozlen! neen; de hand, de welbestierde schaar
Des trouwen herders scheert, in 't schoonst' saizoen van 't jaar,
Tot loon der nyverheid, uw ruiggewolde vachten.
Gy word ontheven van uw moeijelyke vrachten.
Men blyft u gadeslaan, en zend u, vry en vlug,
Van trouwe wacht verzeld, naar heide en veld te rug.
Het ruime veld, waaröp de blaakerende straalen
Der hooggerezen zon schier uit hun toppunt daalen,
Ruischt nu aan allen kant van 't gonzen en gebrom
Der kleine diertjes, daar 't den wandlaar van rondom
Vermaakt, en 't lommrig bosch zyn' geest houd opgetogen;
Het streelt den herder, die, met halfgelokene oogen,
In 't vaale wilgenloof, 't geen 't kruipend beekje dekt,
Of onder 't eikengroen, ter rust ligt uitgestrekt.
Met welk een vreemd gewas zyn eike- en wilgebladen,
Aan hunne tegenzyde, op 't wonderbaarst' belaaden,
't Zy hier en ginds verspreid, of tros aan tros byéén,
Of zeldzaam uitgezet om steel en takjes heen?
In deeze schynbre vrucht, die 't oog slechts kan bekooren,
Door toedoen van den stam veröorzaakt noch geboren,
| |
| |
Bereikt natuur op 't schoonst' haar nutbedoelend wit.
Zy schonk dees gallen zaad noch levenkweekend pit,
Maar vormde hen alleen ter schuilplaats van een leven
Dat in zyn eerst begin zyn' groei hier word gegeeven.
Een bloedeloos geslacht kwetst de uitgesproten blaên,
't Neemt voor 't aanstaande kroost die wond ter wooning aan;
Dees wond zwelt tot een blaêr, waarïn 't, voor lucht en winden
Beveiligd, eenzaaam leeft, en voedselstof kan vinden;
Tot dat de kleine worm, tot wisseling van staat,
Zyn stil verblyf doorboort en eindelyk verlaat.
Een ander teêr geslacht, vyandig aangevallen,
Bedient zich naderhand, ter wykplaats, van dees gallen.
Wat ligt een talryk heir langs al de blaên gestrekt
Van 't roozenboomtje, en houd zyn knopjes overdekt!
Zo ziet ook Mexico zyn planten voedsel geeven
Aan de eedle couchenielje, een diertje dat naauw' leven
Vertoont voor ons gezicht. 't Vergaêrt in hen een' schat
Van luisterryker verf dan Tyrus ooit bezat.
Hier sleept het slymrig slakje alom zyn wooning mede;
't Ziet met zyn hoorens uit, of zoekt een legerstede
Daar hy met zyne gaê, weêrzyds hermafrodiet,
Den eisch der min voldoet en tevens dien geniet.
| |
| |
De krekel zingt zyn liefde, in 't jeugdig gras gedoken,
Zyn stomme gade toe. In dertle min ontstoken,
Berst straks by hem een klank, een schel cimbaalgeluid,
Daar hy zyn spieren rekt, twee holle boezems uit.
Wat slaaft ge, ô mierenheir! in gaarden en landouwen
Om voor uw maatschappy een nut verblyf te bouwen;
Een voorraadschuur, die gy met balken onderschoort,
Met stroo en biezen dekt. Gy vaart, vol yvers, voort
Opdat geen regenvlaag uw' overvloed moog' schaaden,
Dees zolders met het graan, dat gy vergaêrt, te laaden.
Gy byt uit ieder graantje, opdat geen vocht uw vlyt
Verydel, 't groeizaam pit: al deeze zorgen wyd
Ge, ô werkmiertje! aan't geslacht, dat, vruchtbaarheid gegeeven,
Uw soort in wezen houd terwyl gy 't houd in 't leven.
Dus met het werkzaam heir der byen lotgemeen,
Verpligt gy al 't geslacht, dat in uw trouw-alléén
Zyn' steun en toevlucht vind; al 't kroost word door uw zorgen
Gestadig uit het nat der gronden trouw geborgen,
En by het vuur der zon gekweekt en opgevoed.
Maar als het bar saizoen met guure vlaagen woed,
ô Vlug, maar teêr gediert'! zien we u, in uw verblyven
Bestorven door de koude, in diepen slaap verstyven,
| |
| |
Tot dat de Lente u wekt, en weêr naar de akkers voert.
Schuw, schuw de leeuwmier, die op u, ô miertje! loert,
Die, in een hinderlaag van glyend zand verscholen,
U tracht te vangen in zyne uitgedolven holen;
U door zyn hoorens met een zandvlaag overstort
Waardoor ge een wisse prooi van zyne wreedheid word.
ô Vlugge vliegjes, die, uit wormtjes voortgesproten,
Op gaazen vlerkjes zweeft, hier in de schaaûw der looten,
Daar in het licht der zon! ô teêr geslacht! wat spreid
Natuur in u alom een wondre zeldzaamheid!
Zou uw ontelbaar heir onze oogen niet verbaazen?
Dees zien we in eenzaamheid op plant en vruchten aazen,
Die op het groot gedierte in stoute maatschappy;
Weêr andren, aangenoopt door honger, al te vry
In schaapskooi, stalling of in zuivelhuis vertoeven,
Aan de emmers zuigen of gestremde kaazen proeven,
Tot dat de snoeplust, die naar mout en bak hen port,
Hen in 't gezocht genot in 't einde doodlyk word.
De dood houd, zorgloos vliegje! in 't venster zich verholen;
Daar heeft de looze spin zich in een' hoek verscholen.
Zy ziet, daar zy geweld en list moordgierig paart,
Met vierpaar oogen uit; en onvertzaagd van aart,
| |
| |
Beschouwt ze, in 't midden van een' drom verworgde lyken,
Hoe haare strikken haar met prooi by prooi verryken.
Zy velt op u haar spits, zo dikwyls ge om haar zweeft;
Maar als ze u, loos verschalkt, in haare strikken heeft,
Dan, langs het dunne snoer al woedende afgegleden,
Dryft ze u verschrikkelyk haar pooken in de leden,
Omwind ze en bind ze, en keert dan yllings tot haar wacht.
Gy, die, terwyl ze u moord, uw leên en vlerkjes tracht
Te ontwarren, geeft vergeefs in 't bang geluid een teeken
Waardoor ge ons in uw' nood om bystand schynt te smeeken.
ô Mensch, die door belang of staatzucht snood misleid,
Uw strikken listig voor uw medemenschen spreid!
Gy zyt de spin gelyk, daar ge in uw heilloos woeden
U met het zweet en bloed uws naasten tracht te voeden.
Gelukkig hy, die uw bedrog in tyds ontvlied;
Gelukkiger, die zich voor u beveiligd ziet;
Maar allerzaligst, die, door eedler geest gedreven,
Zyn naasten trouw beschermt, en door zyn zorg doet leeven.
Maar welk een vreemd gewrocht hangt aan den groenen rand
Van deezen vliet? wie kent deeze ongemeene plant?
Neen! 't roert zich; 't is een dier. Ik ken het; 't heeft myne oogen
Door de overëenkomst met een aardgewas bedrogen.
| |
| |
ô Tengre polypus, die myn verbaasdheid wekt,
En tusschen plant en dier de naaste schakel strekt!
Is 't waarheid? wist natuur de kracht u meê te deelen
Om tevens als een plant en als een dier te teelen?
Is 't waar, dat door geweer, 't geen anders 't leven kort,
Uw leven werkzaam in verscheiden wezens word?
ô Ja; zo kan natuur door wondren ons bekooren:
Uw ligchaam word geheel in ieder stuk herboren,
In ieder stuk het geen uw leden word ontroofd.
Aan d'afgekorven romp verschynt eerlang een hoofd,
Aan 't afgekorven hoofd verschynen nieuwe leden.
Nog toont natuur in u ons grooter zeldzaamheden.
Bragt ze immer monsters voort, gy word 'er waarlyk een.
Aan 't opgesneden lyf verschynen nieuwe leên;
'k Zie uit het hoofd, gekwetst, verscheiden hoofden spruiten.
Hoe wis kunt ge uwen prooi in vierpaar armen sluiten!
Gy slokt dien greetig in. De vruchtbaare oceaan
Kweekt van uw vreemd geslacht een soort van reuzen aan.
ô Onäfmeetbaar vlak der rustelooze golven!
Gy houd een goudmyn voor ons Vaderland bedolven.
Een vloot van buizen snelt, op aller afscheidgroet,
Door aller wensch geleid, den haring te gemoet,
| |
| |
Die Hitland jaarlyks op zyn kusten ziet verschynen.
De dag, sint Jan gewyd, is naauwlyks aan 't verdwynen,
Of zeevaarts moedig kroost, elk op de neering reê,
Strykt vrolyk 't zeil, en schiet terstond de vleet in zee;
Men poogt, beneên den wind, allengs haar uit te dryven,
Draait voor de reep fluks op, die over rol en schyven
En spil het hangend net houd aan de kiel gemeerd.
Als na een' korten nacht het licht pas wederkeert,
Poogt elk, gewekt, om stryd het wand aan boord te haalen.
Wat spreid de versche buit al flikkerende straalen
Van rug en schubben af; hoe kaatst hy 't glinstrend licht
Door net en golven heen in 's buismans bly gezicht!
Met welk een' yver valt men yllings aan het kaaken
En zouten! welk een drift om 't vaatwerk toe te maaken!
De jager voert de vangst den Maasstroom juichende in,
Daar alles danst van vreugd by 't eerste zeegewin.
Het schubbig heir, verdeeld in duizend duizend schoolen,
Streeft voort, houd zich een wyl op Doggersbank verholen;
't Spoed naar de Zuiderzee, stort yllings binnen gaats,
En kiest dees kil voor 't kroost tot zyn geboorteplaats.
Hoe yvrig zien wy thans het landvolk veldwaarts streeven!
Wat rustigheid zien we op het bruine wezen zweeven!
| |
| |
Het afgemaaide gras heeft al den grond bedekt;
Het woelende gezin, aan ryen uitgestrekt,
Keert nu den geelen oogst, die in het rond zyn geuren,
Door 't windje alom verspreid, ons lieflyk doet bespeuren.
De vlugge kievit, die in 't naastgelegen veld
Op 't naderend gewoel by tyds zyn nestje ontsneld,
Misleid door valsch alarm het oog der plonderaaren,
En hoed zyn jong gezin voor dreigende gevaaren.
Hoe golft langs 't groene veld de schaduw in het licht
Door 't harken langs den grond, terwyl we in 't vergezicht
Ontelbre rooken hooi, in ry by ry, beschouwen!
Hoe klinkt de stem der vlyt langs akkers en landouwen!
Hoe zweet de jonglingschap! hoe zwoegt de maagdenstoet
Half naakt en onbeschut; terwyl de middaggloed,
Gezondheid in haar kracht doet blinken op haar kaaken,
Zo als ge, ô Zomer! doet de bolle roozen blaaken!
De bukkende ouderdom deelt in de gulle vreugd;
De lange hark verstrekt een speeltuig aan de jeugd,
Die, met een' ligten last van geurig kruid belaaden,
Al danssende onder 't pak, zich wentelt langs de paden.
Men trekt in 't eind' naar huis, terwyl langs veld en dal
Zich de echo noch veréént met aller vreugdgeschal.
| |
| |
De hooggerezen zon doet haare middagstraalen
Door de uitgespannen lucht op 't hygend aardryk daalen.
Van de een tot de andre kim heerscht nu één hitte, één vlam,
Die uit de bron van vuur allengs zyn' oorsprong nam.
Ons scheemrend oog, verblind door zulk een felle werking,
Ziet nederwaarts, doch word, in stede van versterking,
Door d'afgestuiten gloed een nieuwe pyn gewaar.
Zelfs 't groene veldtapyt vertoont zich dor en naar:
't Kan 't afgemat gezicht verkwikken noch behaagen.
Men hoort het veld niet meer van 's arbeids vreugd gewaagen.
De moede maaijer rust, in schaduw uitgestrekt,
Daar hem 't welriekend hooi, doormengd met bloemtjes, dekt.
De krekel zwygt; het veld en al de beemden zwygen.
Hoe angstig zwoegt natuur! de wildernissen hygen.
Het beekje, in zynen loop vertraagd en treurig, kruipt
Langs 't veld, tot daar 't in schaaûw van 't matte boschje sluipt.
Ach! welk een gloed!.. helaas! geen blaakerende straalen
Gevoelde ik ooit zo fel my op den schedel daalen.
Wat zet de lucht zich uit, daar zy, te veel verdund,
Ter naauwernood de borst gepasten aêmtocht gunt!
Waar ik my wende of keer', natuur schynt zelfs verlegen,
En, krachteloos, in 't einde in flaauwte neêrgezegen.
| |
| |
Ik sla het oog in 't ronde; ik zucht; 'k hyg naar den nacht:
De nacht is noch verre af. Wie kan, ô hitte! uw kracht,
Uw felle foltering verdraagen of verduuren?
Hoe traaglyk spoed de gang der hevigblaakrende uuren!
Driewerf gelukkig hy, die van den gloed der zon,
In schaduw van 't geboomte, of by een frissche bron,
Of door een koele grot beveiligd, is ontheven!
Wees welkom, loofryk bosch! bekoorelyke dreeven!
ô Essen! eiken, die met dichte takken suist!
Uw lommer streelt myn ziel, terwyl gy lieflyk ruischt.
Zo word een hert gestreeld, zich baadende in de plassen.
Hoe aangenaam voelt zich myn matte borst verrassen!
Dees koelte, waar het oog weêr onbelet door werkt,
Dees koelte, die het oor met nieuwe veêrkracht sterkt,
Doet met gepaste vaart het levensvocht weêr spoeijen.
Hoe klopt my 't hart van vreugd! 'k voel 't bloed door de adren vloeijen.
't Herstelde leven streeft door all' de ontlaste leên.
Wat aangenaam tafreel vertoont zich om my heen!
Hier blinken plas by plas, terwyl het groen der boomen
Al weemlend wederschynt in 't klaar kristal dier stroomen.
'k Zie 't licht, dat op het vlak van deeze spiegels daalt,
En van dat zuiver vlak bevallig wederstraalt,
| |
| |
Het diepst zelfs van het bosch zyn' luister mededeelen,
En, heldertintlende, in die donkre lommer speelen.
Streelde ooit verscheidenheid zo vrolyk ons gezicht?
Hier ligt het wollig vee in schaduw, daar in licht.
Ginds heeft de koe zich tot herkaauwen neêrgelegen;
'k Zie andren langs een' dyk in 't spichtig gras gezegen;
Of bukkend slurpen van het zachtberoerde nat,
Dat onder 't waaden hen tot aan den kossem spat.
Hier maalt de klaare stroom met duidelyke trekken,
In heldren wederschyn, een' stier met bruine vlekken
Ons tegenvoetig af; hy schud het hoofd, en weert
Al geesslend met den staart den vliegzwerm die hem deert.
De hoeder ligt op 't groen, met halfgelookene oogen
En beide de armen om 't vermoeide hoofd geboogen,
Terwyl zyn trouwe hond aan zyne voeten waakt.
Toont ge ons, ô loofryk bosch, dat hart en oog vermaakt!
Toont ge ons nog koeler wyk in ondoorzichtbre lommer?
'k Streef derwaarts. Welk een stilte! een heimelyke kommer
Vervult me op ieder trede. ô Somber oord! gewis,
Gy wekt in my ontzag. Gy kunt, ô duisternis!
Verbaazende eenzaamheid! eerwaardige tooneelen!
Gewyde grond! gy kunt myn peinzend harte streelen.
| |
| |
Ja, dit is 't heiligdom waarïn godvreezendheid
Het deugdgezind gemoed ter zelfbespiegling leid.
ô Dichtbewassen woud! waar zyn al de aardsche zorgen?
Gy houd my voor elks oog, maar niet voor God verborgen.
Ik ben, ik leef; maar 'k weet, myn levensdageraad
Is heen; myn middag naakt; eer 't zonlicht ondergaat
Heeft mogelyk het licht myns levens uitgeschenen,
Is de aarde en al het aardsche uit myn gezicht verdwenen.
Wat is voor my geweest, wat zal 'er na my zyn?
ô Zee der eeuwigheid! uw glans, de wederschyn
Van de Opperöorzaak, blinkt te sterk voor sterflyke oogen.
Verbaazende eeuwigheid! gy houd ons opgetoogen.
ô Bron van aarde en tyd! ô graf van tyd en aard'!
Waar is 't voorledene, waarvan gy 't stof bewaart?
Het tegenwoordige doet gy bevallig bloeijen;
En in uw' schoot het zaad van al 't toekomend groeijen.
Onëindigheid! te wyd voor ons bepaald begrip!
Myn duuring, die der aarde is slechts, by u, een stip.
Wat zonnen zyn voor de onze in uwen kreits verschenen,
Of staan te volgen als dees vuurbron is verdwenen?
't Gesternt' verwelkt voor u als bloemen voor de kracht
Der heete zomerzon; niets voed, niets krenkt uw magt.
| |
| |
Sints de aarde in 's afgronds schoot zyn rypheid wierd gegeeven,
Door snelte en aantrekkracht elk ligchaam wierd gedreven,
Sints 't eerste schemerlicht door 't aaklig duister drong,
Veröud de tyd, maar gy, ô eeuwigheid! blyft jong.
Wanneer de kloot der aarde in 's afgronds diepte zinken,
Een nieuwe hemel met een nieuw gesternt' zal blinken;
Schoon weêr die hemel, dat gesternte mogt vergaan,
Mist gy, ô eeuwigheid! geen stip van uw bestaan.
Almagtig Schepper en Volmaaker aller dingen!
Gy woont in de eeuwigheid. Al de aardsche wisselingen,
Elk jaargety', 't heeläl, de tyd en de eeuwigheid
Vertoonen slechts een schets van uwe majesteit.
Wat is de sterveling dat hy tot u zyne oogen
En hart opheffen mag; dat gy, met hem bewogen,
Hem weest de onsterflykheid en 't eeuwig leven aan?
Zal ik, een zandje, een wormtje, een dropje in de oceaan
Van 't uitgestrekt heeläl, ik, die u durf beminnen...
Maar hoe! waar ben ik? wat verrukking streelt myn zinnen?
Waar zwerf ik peinzend heen? wat klaterend gedruis!
Dees steile waterval stoort, door zyn sterk geruisch
Myn zielbespiegeling in deeze stille streeken.
Hoe zalig is 't tot God in eenzaamheid te spreeken!
| |
| |
Een liefelyke beek rolt hier zyn levend nat,
En schiet en dertelt langs zyn nederhellend pad.
Natuur! wat hebt ge al schoons deez' heuveltop geschonken!
Gy, die dees rustplaats met gebloemte en loof doet pronken,
Hebt voor 't insektenheir in die verscheidenheid
Een' dierbren overvloed van voedsel toebereid.
Het broeijend wolkgespan beneemt allengs den luister
Aan 't licht der middagzon. 't Verspreid een aaklig duister
Alom op bosch en veld. Het dekt de gantsche lucht.
De hemel is door damp, door mynstofdamp bevrucht.
De gindsche wolk, waarïn thans de elementen twisten,
En al de stoffen door hunn' fellen stryd doen gisten,
Toont door haar' rooden schyn hoe zy inwendig blaakt,
Eer nog Gods hoog bevel den band dier tweedragt slaakt.
Een doodsche stilte heerscht alom langs veld en vloeden;
Een stilte vol gevaar. Wat onweêr zal hier woeden!
Al 't aardryk is in angst. Hoe vreeslyk zwoegt natuur!
Waar berg ik my in tyds voor 't hevig bliksemvuur?
Dit overöud gewelf zal my een schuilplaats strekken,
Om, zo 't de Godheid wil, my voor 't gevaar te dekken.
Wat is uw wondermagt, Almagtig Schepper! groot!
Nu toont in 't zuiden zich de lucht als louter lood.
| |
| |
De donder doet alreeds van verr' zich momplend hooren.
De bliksemvlam word op de bliksemvlam geboren,
En schiet met feller gloed al blikkrend ginds en weêr.
Het donderend gekraak verheft zich meer en meer.
Behoed ons, goede God! 't vernielend vuur schiet neder.
De hemel sluit zich. Neen. Hy opent reeds zich weder,
En zet den gantschen kreits des dampkrings als in brand.
De schorre donder breid zich uit aan allen kant;
Rolt voort van wolk in wolk; mengt slagen en geruchten.
Ai my! wat nieuwe slag doet aarde en hemel zuchten!
Het scheurend wolkgevaart' stort nu een felle vlaag
Van hagel en van ys op 't schriklykst naar omlaag.
Wee bloeijend veldgewas! wee onbeschutte dieren!
Hoe woed het onweêr nog! ik hoor de winden gieren.
Daar berst een wolk, en stort een zee van water uit.
Ik hoor den donder nog, met ratelend geluid.
Nog snort het bliksemvuur met snelle schitteringen.
Spelonken, die nooit licht van 't zonnevuur ontfingen,
Zien nu gewis hunn' nacht op 't schrikkelykst gestoord.
ô Mildgezegend veld, dat hart en oog bekoort,
Dat door uw vruchtbaarheid en bloei ons kost vermaaken!
Wie, ongelukkig veld! wie schrikt niet u te naaken!
| |
| |
Een vastgewortelde eik, die honderd jaaren telt,
Word in één oogenblik van zynen stam geveld;
De wydgespleten tronk zal 't nageslacht verbaazen.
My dunkt, ik zie het vee gesneuveld onder 't graazen;
't Onnoozel schaapje, met de klaver in den mond,
Ter neêr geslagen op den felgeblaakten grond,
En ginder os en stier getroffen eer zy reezen.
My dunkt, 'k zie in 't verschiet een trotsch paleis, geprezen
Om kunst en bouwsieraên, ten gronde toe verplet,
En meer dan eene hut in lichte vlam gezet.
Zou uw geduchte stem, ô Heer van dood en leven!
Die 't aardryk siddren doet, de boosheid niet doen beeven?
ô Ja, zy hoort ze en beeft. Maar 't ongekreukt gemoed,
Dat u, Almagtig God! bemint als wys en goed,
Voelt zich door 't bliksemvuur tot u in liefde ontsteeken,
En hoort een serafyn in uwen donder spreeken.
Het blaazen van den wind dryft thans met snelle vaart
't Gepakte wolkgespan vanéén; en openbaart
Ons vriendlyk hier en ginds de blaauwe hemelboogen.
Wat zien wy! 't aardryk schynt bedeeld met nieuw vermogen;
Het schynt geheel verjongd. Wat frischherboren glans,
Wat zuivre kalmte daalt van d'opgeklaarden trans!
| |
| |
De beemden, die door 't licht der blyde zonnestraalen
Beschenen als voorheen, met grooter luister praalen,
Verwekken in ons hart erkentenis en vreugd.
Wat schoonheid! alles juicht. De veldeling, verheugd,
Heft lofgezangen aan. 'k Hoor, op die dankbre wyzen,
't Genoeglyk blaaten van ontelbre schaapjes ryzen;
Hoe vrolyk huwt zich hier 't geloei der rundren aan!
Nu noodigt ons natuur weêr 't oog in 't rond' te slaan.
Wat aangenaam plantsoen bedekt dees ruime streeken?
Amerika, beroemd in ryk gewas te kweeken!
Zie hier in Nederland uw geurig bilzenkruid.
Voor driemaal vyftig jaar bragt noeste vlyt dees spruit
In onzen vruchtbren grond; 'k zie haar bevallig bloeijen,
En, voor tabaksplantsoen bekend, op de akkers groeijen.
Hier bied de hennepsteng ons sterkgegroeide draên,
De tedre meekrap ginds haar ryke verfstof aan,
Gewoekerd uit een' grond, aan 't zeegebied ontnomen.
Welk een verscheidenheid van uitzicht! frissche stroomen,
Valei en heuvel, bosch en akker, beemd en woud,
Word door ons weidend oog van allen kant beschouwd.
Zo vruchtryk is uw grond, ô Nederland! uw meiren,
Rivieren, beeken, doen u nimmer vocht ontbeeren.
| |
| |
Uw velden zyn alom bedekt met goudgeel graan.
Uw vee mag overal in weelig klaver gaan.
Men ziet uw' milden grond de schoonste vruchten schenken.
Uw streeken, nu geweld noch twist de rust durft krenken,
Het heilig recht met vlyt elks wettig eigendom
Verzekert en beschermt; uw streeken, die alom
Gelukkig zwanger gaan van 's Hoogsten gunstbewyzen,
Doen uit gehucht en veld de stem der blydschap ryzen.
Uw steden, zo gering in hunnen eersten groei,
Zien wy gezegend tot hunn' luisterryksten bloei;
De vreugd, de welvaart zweeft langs de arbeidzaame straaten.
Wie ploegt de ruime zee meer dan uwe onderzaaten?
In uwe havens heft een mastbosch zich omhoog.
Uw zeeman, die nog korts naar 't noorder aspunt toog,
Is nu gereed naar 't zuid', of 't oost' of 't west' te streeven.
De wind, die 't bly vaarwel, luidruchtig opgeheven,
Naar 't maagschap landwaarts voert, de zeilen zwellen doet,
Jaagt yllings 't zeekasteel door d'ongemeeten vloed.
Gelukkig Nederland, dat, schoon ge op laage stranden
De rustelooze zee ziet bulderen en branden,
U echter tegen 't nat met kracht van dyken dekt,
En dus in 't bar saizoen 't heeläl ten wonder strekt!
| |
| |
Gy smaakt, in rust, in vreugd, in overvloed gezeten,
Het wenschlykst heil op aard', de vryheid van geweeten.
Maar, dierbaar Vaderland! heb ik het heil gemaald
Waarmeê de zon u zelfs des Zomers bly bestraalt;
Zong ik uw malsche lucht, de milde zegeningen
Van uwen vruchtbren grond, het lust ons thans te zingen
Wat hevigblaakrend vuur op andre volken vloeit,
Recht op hen nederschiet en hunne gronden schroeit.
Waar word ik heen gevoerd? 't verbeeldend zielvermogen
Maalt al die volken, die gewesten my voor de oogen.
De heldre noordster zinkt, by 't weiflen van 't kompas.
Ik zie het kruisgesternte in 't zuid', aan 's aardkloots as.
Een ander sterrenheir, dan ooit aan 's hemels transsen
Beschouwd wierd door Euroop', bestraalt my met zyn glanssen.
Verzengde streeken, aan den gloed der zon ten doel!
Wat zyn uw dagen heet, wat zyn uw nachten koel!
Hoe! 'k zie op 't onverwachtst de zon aan de oosterkimmen
In volle majesteit op haaren zetel klimmen.
Zie, zie hoe steil zy ryst. Hoe trekt haar morgenpracht
Als in een oogenblik al 't aardryk uit den nacht;
Daar ze, op haar grootsche komst uit haar verlichte zaalen,
De waereld overziet, en groet met haare straalen.
| |
| |
Het koeltje, dat haar komst, als haare voorboô, meld,
Het gloorend voorpoortaal van haar paleis ontsneld,
Vliegt minlyk haar vooruit; 't wekt, onder 't luchtig zweeven,
De sluimrende aard' fluks op, en geeft aan alles leven.
Wat rykdom heerscht 'er in dit groote landgebied,
Dat tweewerf in het jaar de zon gerezen ziet
Tot haaren steilsten top; in dubble jaarsaizoenen
Zyn planten ziet verwelkt en vruchtbaar weder groenen!
Hoe hoog verheffen zich, langs 's aardkloots middelyn,
De ryen van 't gebergt'! Wat houden myn by myn
Al dierbaar eêlgesteente en ryk metaal besloten!
Hoe voert het levend nat, uit grot en kluis gevloten,
Het fyn, het maagdlyk goud, in menig waterval,
Gestadig naar beneên by 't ruisschen door het dal,
Dat in het donker groen der wouden ligt bedolven,
Der wouden, die hier langs den voet der bergen golven
Met dichtbeschaduwd loof, tot daar zy, in 't verschiet,
Zich heffen naar den top, die 't licht der zon geniet!
Ginds buigt het hoog geboomt', met vreemde slingeringen,
Terwyl 't zyn wortels doet door 't hart des aardryks dringen,
Zyn doorenige kruin als uit de wolken neêr,
En kweekt een nieuw plantsoen rondom zich, dat zich weêr
| |
| |
Eerlang ten hemel heft, en door de middagstraalen
Verguld, zyn schaduw slechts rondom zich neêr doet daalen.
Hier dringt in vrucht by vrucht, van levendige kleur,
Geblaakt door zon en zand, een liefelyke geur;
Terwyl die hitte zelf 't verkoelend sap doet zwellen
In 't ooft, op 't schoonst bekleed met ruige en heete schellen.
Wat wonderbaar gezicht! Daar krygt het krachtig groen
Een' schooner luister door het goudgeel der citroen;
De oranje blinkt door 't loof by 't speelen van de winden.
Ik mag hier zitten in de schaêuw van tamarinden,
Wier frissche vrucht het vuur der heete koortsen bluscht;
Of myn vermoeide leên, in aangenaame rust,
Verkwikken onder 't loof der breede vygebladen,
Die lommer schenken aan ontelbre kronkelpaden;
Of op den breeden top eens heuvels uitgestrekt,
Door palm en ceders my beschut zien en gedekt;
En daar ik 't licht slechts flaauw van verr' door 't loof zie blinken,
Het koel en melkig sap der cocosboomen drinken;
Den palmwyn proeven, die het druivennat braveert,
De zinnen meer verkwikt, 't verstand min overheert.
Laat my, ô ananas! uw hard bekleedsel slaaken,
En door uw lekkerny veel lekkernyen smaaken!
| |
| |
Wat vlakten strekken zich en oost- en westwaart heen?
Ons oog ziet op een zee van groente naar beneên.
Hier speelde een andre Lente onlangs met stouter kleuren,
Met vreemder lieflykheên en prikkelender geuren
Dan in Europe, en strooide, al tripplende over 't land,
Haar' ryken voorraad uit met onbekrompen hand.
Zy schonk, wanneer het groen verzengd was door de straalen
Der blaakerende zon, aan heuvelen en dalen
Een prachtig nieuw gewaad; zy schonk ze kleur en gloed,
Door zachter zon verwarmd, verfrischt door beek en vloed.
Hier vind natuur vermaak op grootsche landtooneelen,
Verr' van der menschen oog in de eenzaamheid te speelen:
Hier munt zelfs de ezel by 't gediert' der bosschen uit,
Door haar beleid gesierd, met een' gestreepten huid.
Hier rollen wyd en zyd verbaazende rivieren
Hun zwaare golven voort, waarïn geduchte dieren
Te wed gaan en te weide; in 't groen dat de oevers dekt
Houd hier de krokodil zyn schubbig lyf gestrekt;
En schynt een cederstam, die, door de kracht der golven
In 't vloeispoor neêrgestort, ten halven ligt bedolven.
Wat zien wy? 't Stroomnat breekt. Een berg ryst uit den vloed.
Wat monster schud hier 't hoofd, en waad met vasten voet
| |
| |
Den schuinen oever op? Zyn huid doet speer en schichten,
Hoe juist op hem geveld, hoe fel geschoten, zwichten.
't Is 't log rivierpaard; 't wend, met onverhaaste schreên,
Belust op voedzaam groen, zich naar de heuvels heen,
Alwaar de dieren op zyne aankomst zich verbaazen,
En met verwondring hem op plant en kruid zien aazen,
Tot dat zyn vreedzaamheid van niemand word mistrouwd.
In 't zwaarbelommerd bosch, in 't eeuwenheugend woud,
Dat in zyn schaduw ziet den breeden Niger vloeijen,
Of daar de Ganges doet zyn vlotte golven spoeijen,
Een grootsch tooneel vertoont, gesierd aan allen kant
Met hooge ceders, leunt de ontzagchlyke elefant.
Hoe mildlyk heeft natuur, by grofgespierde leden,
Zyn brein op 't wonderbaarst begaafd met kundigheden.
Hy gaat 's rhinocers woên met yslyk tandgeweer
En slingerende snuit in 't heetst gevecht te keer;
Het aardryk dreunt alom en davert op zyn stampen,
Wanneer de nood hem dwingt tot zelfsbehoud te kampen.
Gelukkig, stond hy nooit, verstrikt tot slaverny,
Geweld en trotsheid in 't heerschzuchtig woeden by!
Ginds schynt een struizenheir, al rennend voortgevlogen,
Als of 't den vyand zocht, in slagorde opgetoogen.
| |
| |
't Katoendiefje, ongerust voor roovers, hangt aan tak
En telg een kunstig nestje, als een geweeven zak.
Het prachtig China ziet een zwaluwtje uit de baaren
De bouwstof voor zyn nestje aan rotsige oevers gaêren,
Waarïn de weelde, die 't als smeltbaar zeeschuim mint,
Een kiesche lekkerny voor haare tafel vind.
De rykste vederpracht blinkt hier door 't groen der boomen,
En spiegelt zich alom in 't kristalyn der stroomen;
Onze oogen, door den glans der kleuren aangedaan,
Zien 't schoongepluimd geslacht van verr' voor bloemen aan.
Maar nam natuur vermaak hen sierlyk op te pronken,
Zy heeft aan hunne stem geen melody geschonken.
Dees weidsche tooi vliege ook door 't Mexikaansche woud;
De nachtegaal, die in ons loof zich stil onthoud,
In nedrig pluimgewaad, doet, daar zyn toonen ryzen,
Den nacht zelfs luistren naar het rollen zyner wyzen,
Naar 't zielbetoovrend zoet van zyne melody.
Hoe groot de luister van dit pluimgedierte zy,
Natuur laat uit den schoot der Indiaansche baaren
Een' uitgestrekter schat van zeldzaamheên vergaêren.
Een heir van visschen spreid een heldertintlend licht,
Een' glans van zilver en van goud ons in 't gezicht.
| |
| |
Elk vischje, van gedaante een monster in onze oogen,
Streelt, leevende uit de kil des oceaans getoogen,
De opmerkende aandacht meer dan 't zeldzaamst eêlgesteent',
Daar 't al de kleuren in zyn schubbig vel veréént
Met zulk een kracht en gloed gelyk de zonnestraalen
De gloorende oostkim doen met de eêlste verwen praalen.
Wie telt de wondren hier verspreid voor onzen voet!
Wat schepsels bragt de zee hier aan, by haaren vloed!
De zeester wacht de komst der weggevloten baaren.
De rollende appel tracht vergeefs zyn spys te gaêren.
De kreeft, wien 't nat ontzonk, streeft achterwaarts naar zee.
Daar sleept de traage krab zyn ligchaam zy'lings meê.
Wat schoonheid doet zich op in schelpen, in doubletten,
In pimpels, tooten, in kinkhoorens en kasketten,
In rollen, naalden, door natuur op 't vreemdst geteeld,
Daar zy in vorm en kleur met duizend wondren speelt!
Dees hoorens zyn gedraaid, die als een tol verheven.
Uw paerlemoeren boot ligt hier op 't strand gedreven,
ô Wondre nautilus! waarmeê gy vaardig zeilt,
Van koers noch streek bewust, terwyl gy nimmer peilt.
Wat doet ge, ô ryke zee! uit uwe heldre baaren
Door stoute duikers ons een' schat van paerlen gaêren!
| |
| |
Wat zet, ô maagdenstoet! hun schoon u schoonheid by!
Myn geest schuwt de aakligheên van Zennars woesteny,
En is de Karavaan, daar niets zich aan myne oogen
Ontdekt dan zand en lucht, reeds verr' vooruit getoogen.
Het Nubische gewest weêrhoud myn schreden niet.
't Wantrouwig Abissyne ontsluit my zyn gebied.
Hier, op het steil gebergte ons dampgewest ontstegen,
Verspreid zich 't wolkgespan beneên my allerwegen.
Wat wissling van tooneel! Wat dikke duisternis
Dekt d'aardkloot voor myn oog, waar 't all' straks aaklig is!
Wat nacht bestryd den dag! Een damp, die, opgeheven,
Naar 's aardkloots middelyn allengs is voortgedreven,
Alwaar de lucht door 't vuur der dagtoorts blaakt en gloeit;
Dees dikke drang van damp, die sterker herwaarts vloeit,
Is door de ontspannen lucht te stuiten noch te weeren.
De waterwolken gaan thans zwaar van gantsche meiren.
Zy breiden, log en traag, allengs zich dryvende uit,
Of worden door den wind op 't koud gebergt' gestuit,
En dwarrlende opgehoopt. In haar verschuilt, ô wonder!
Zich 't aldoordringend vuur: hier stygt de schorre donder
Op zyn' gevreesden troon, met aaklig zwart bekleed:
De bliksemschicht berst los, verspreid zich wyd en breed;
| |
| |
En wolk by wolk, gestaêg nog meer opéén geschoten,
Mengt rollend slag in slag; tot dat, door 't hevig stooten,
Het luchtgevaarte scheurt, al klaatrend nederstort,
En 't aardryk door een zee als ingezwolgen word.
Natuur! hoe krachtig gy de aloudheid kost bekooren,
Nooit wist haar scherp vernuft deez' oorsprong op te spooren,
Des ryken waterschats, die jaar op jaar den vloed
Van d'uitgebreiden Nyl verbaazend zwellen doet.
Hy heeft, in 't zonnig oord van Gojam uit twee bronnen
Geboren, naauw' zyn' loop, zyn' vluggen loop begonnen,
Of 't meir van Dambea ontsluit hem in zyn jeugd
Een breede gloribaan; waarna hy zich, verheugd,
Door menig eiland ziet een wierooköffer wyên,
Een' liefelyken geur van de eêlste speceryen.
De thans volgroeide stroom streeft, langs zyn' breeden boord,
Door vloed by vloed gesterkt, met moedige eerzucht voort,
Ontziet de grenzen niet van uitgestrekte staaten.
Dan zoekt hy de eenzaamheid, als aan zichzelv' gelaaten.
Tot dat hy, onverwacht, in 't Nubische gebied,
Eensklaps van rots op rots al dondrend nederschiet,
Waaröp Egipte juicht, zich baadende in zyn golven.
Het Senegaalsche veld ligt nu geheel bedolven
| |
| |
Door 't nat des Nigerstrooms; in wiens verbaazend wed
De Moorsche maagdenrei de zwarte leden net.
Het Indische gebergt' doet al zyn vloeden rollen,
Van daar de golven van den Menan zeewaarts hollen,
(De Menan, die des nachts op 't wonderbaarst verlicht
Door duizend diertjes, vonkt en blikkert in 't gezicht.)
Tot daar aan d'Indusstroom de nuchtre kimmen bloozen,
Vóór de aankomst van den dag bestrooid met goud en roozen.
Dat heir van stroomen voert, op berg en in valei,
De milde vruchtbaarheid en d'overvloed ten rei.
'k Zie met geen mindre vaart de stroomen overvloeijen
Die in dit jaargetyde Amerika besproeijen.
De takkige Oronoke, aan 't zwellen, rolt en spoed
Elk eiland over; en daar niets den bruinen vloed
In zyn' gezwinden loop kan stuiten of betoomen,
Neemt al de landzaat straks zyn wykplaats in de boomen,
En vind 'er tevens spys en wooning. 't Woest geweld
Des Orellanaas, die van d'Andes bruisschend snelt,
Ontroert myn' dichtgeest door het vreeselyk geschater,
En 't yslyk brullen van zyn rustloos woedend water.
De Plata, die geen zee in breedte en diepte wykt,
By wien uw grootste stroom, Europe! een beek gelykt,
| |
| |
Bepaalt de snelle vlugt van myne dichtgedachten.
Dees ry van stroomen spoed, met onbetoomde krachten,
Door wyde streeken voort, aan ons nog onbekend;
Dan streeven ze in hun vaart, naar dat hun spoor zich wend,
Door dichte bosschen en onnaakbre woestenyen,
Vergeefs gezegend door de zon en jaargetyên
Met vruchten, van geen' mensch waarschynlyk nog beschouwd.
Dan schenken ze in hunn' loop aan volken onderhoud,
Die, 's Castiljaans geweld ontvloôn, in hun verblyven
De woede vloeken die zyn' troon en outer styven.
De zee, die eindlyk al den waterschat ontfangt,
Voelt door dien overvloed zich in haar wed geprangd;
Dees overvloed schynt haar gewoone vaart te keeren:
Maar zy, in haaren loop te stuiten noch te weeren,
Dringt op de perssing in; waarna haar magt zich sterkt,
En zy langs kaap en baai een ziedend oproer werkt.
ô Lustwaranden, door den watervloed geboren!
ô Telgen der natuur, wier vrucht ons kan bekooren!
Voor wien toch kweekt ge uw ooft, gebloemte en heilzaam kruid?
Voor wien stort tak en stam hun sap en balzem uit?
Voor wien spint uw gedierte, uw teêr gewormt' zyn draaden?
Aan wien schenkt uw geboomt' zyn wol tot pronksieraaden?
| |
| |
Door wien, Potozië! word uw beroemde schat;
Golconde! 't eêlgesteent' dat ge in uw' schoot bevat;
Uw stofgoud, uw yvoor, ô Afrika! verkregen?
Door volken, niet verrykt door d'allerhoogsten zegen:
Met geen beschaafdheid, kunst of weetenschap bedeeld,
Door 't hartverbeetrend nut der wysheid niet gestreeld;
Door waarheid niet bestraald, door godsvrucht niet geheiligd;
Door geen gerechtigheid, door geen gezag beveiligd,
Derft ge, ongelukkigen! in uwen overvloed,
't Onschatbaar vry genot van 's levens dierbaarst goed.
De vriendelyke zon, die elders haare straalen
Met hartverkwikkend licht doet op de volken daalen,
Verzengt u door haar' gloed, die op uw' schedel vloeit,
De liefelyke roos der schoonheid deerlyk schroeit,
Een donkre kleur verspreid op 't ruwbesneden wezen,
Ontembre tochten baart, die, ziedende opgerezen,
Tot woede, minnenyd en wraakzucht overslaan.
ô Liefde! een zachte lonk, een minnelyke traan,
Een teder zuchtje, al 't zoet dat ge in het hart kunt kweeken,
Zyn zegeningen van de zachtre hemelstreeken.
Hier woont ge, ô liefde! niet. Vermomd in uw gewaad,
Heerscht hier de woeste weelde, ontvlamd door eigenbaat.
| |
| |
'k Zie 't redenloos geslacht, het talryk heir der dieren,
Zich in de zelfde drift den teugel ruimer vieren.
De slang, die uit haar hol op 't heetst' des middags ryst,
Een hol zo akelig dat zelfs verbeelding yst
Zyn kluizen in te treên, ontrolt haar buigbre leden,
En heft zich raatlend op; langs 't hobblig spoor gegleden,
Vlyt zy naby een bron zich neder op den grond.
Haar komst verspreid terstond den naarsten schrik in 't rond.
't Vliegt all' verbaasd te rug voor de opgesperde kaaken;
Niets durft omtrent haar tong en dreigend oog genaaken;
't Houd alles zich van verre, ofschoon 't van dorst versmacht.
Een kleiner slang neemt ginds, bedaard, zyn' prooi in acht,
Daar zy, inééngerold, dien onbedacht ziet nadren,
Hem aanvalt, en 't venyn doet stroomen door zyne adren;
Een gif, waardoor de loop van 't leven word gestuit.
Wanneer de zon in 't west' haar' schynbren loopkring sluit,
En 't oost' een' sombren nacht, op 't wyken van haar straalen,
Op beemd en bergtop, in valei en woud doet daalen,
Ontwaakt in hol en grot 't bloeddorstig roofgediert':
De wreede tyger, die knarstandend grynt en tiert;
De luipaart, die wy 't bosch ten ryk sieraad zien strekken,
Gelyk het panterdier bedekt met schoone vlekken,
| |
| |
Loert, uitgestrekt langs de aard', door honger aangespoord,
Maar meer door 't wreed vermaak van onbepaalden moord;
Hy ziet, verraadelings opstuivende uit zyn laagen,
Zyn' prooi met eenen sprong bemagtigd en verslagen.
Hyëna! snood gedrocht, dat listig u verschuilt,
Door niemand word getemd, en deerlyk zucht en huilt
Om 't mededoogend hart elendig te overromplen!
Hoe yslyk weet ge uw' prooi in wis bederf te domplen!
Dees drom van monsters, die in 't Mauritaansche woud,
In 't woeste Libië zich diep verscholen houd,
Ontziet der dieren vorst, wiens welpen, onder 't brullen,
Zyn grot weêrgalmen doen, en 't woud met schrik vervullen.
De hongerige leeuw, die door zyn wreed gebroed
Van verre word gevolgd, ontsteekt hun aller moed,
Daar ze over 't gloeijend zand hem zien met vaste schrede
Of met gestrekten staart door sombre bosschen treeden.
Terwyl op zyn gebrul de onnoozle kudde beeft,
Die om bescherming straks rondom den herder streeft,
Spoeit zich 't gehoorend vee om zich inéén te sluiten,
En, door der stieren hulp gesterkt, 't geweld te stuiten.
Het dorp staat overeind', de ontstelde moeder drukt
Haar telgje, een' zachten slaap door 't moordgeschrei ontrukt,
| |
| |
Op 't zwoegend harte, en klemt het teder wichtje in de armen,
Als of in deezen nood haar kracht het kon beschermen.
De wreedverkochte slaaf, pas zyn' tirannig heer
Ontvlucht, wenscht op deez' kreet zyn yzren ketens weêr.
Al 't yslyk roofgediert', dat we in dit oord zien leeven,
Doet door zyn brullingen, eenstemmig opgeheven,
En heviger herhaald, de woesteny somwyl
Op 't aakligst' galmen van den Atlas tot den Nyl.
Rampzalig is de slaaf, die, zyn gehaate banden
Ontvloden, eenzaam zwerft langs dees verlaaten stranden.
Hy ziet, terwyl de vloed der zee op de oevers stuit,
By 't ryzend morgenlicht van 't steilst' der strandrots uit,
En waant, daar 't hemelrond zich neêrbuigt aan de kimmen,
Daar in het vergezicht de dunne wolkjes klimmen,
Een schip te ontdekken; maar by 't ondergaande licht
Keert hy weêr naar zyn grot, met traanen in 't gezicht,
Verlegen, raadeloos, door wanhoop schier bezweken:
God ziet alleen zyn nood, God hoort alleen hem smeeken,
Terwyl 't gewoon gebrul, in 't aakligst' van den nacht,
Den naaren galm verdooft van zyne jammerklagt.
Ongastvry strand, besproeid met zo veel zweet en traanen!
Nog groeit uw aakligheid by 't loeijen der orkaanen.
| |
| |
Een felle stroom van lucht, die in zichzelve gloeit,
En over 't brandend zand der woestenyen spoeit,
Den pelgrim aanvalt, doet, in weinige oogenblikken,
't Aêmechtig leven in zyn heete golven stikken.
De kemel, wiens geduld en dorst en arbeid tart,
Sneeft, door den storm geschroeid in zyn bezwykend hart.
Wanneer de wervelwind, zyn kluizen uitgebroken,
Den rooden dampkring roert, dan stuift, door dit bestooken,
Van allen kant het zand in kringen dwarrlende op;
't Groeit telkens aan door zand van hoogte en heuveltop,
Tot dat de woesteny, in 't eind' geheel bewogen,
Met holle baaren ryst, zich opheft naar den hoogen;
En eindlyk neêrgestort, al 't leven in haar oord
Met golf by golf bedekt, en in haar diepte smoort.
De matte Karavaan, die, om haar' dorst te laaven,
Zich neêrsloeg by een bron, word onverhoeds begraaven;
Of, yllings in den nacht uit haaren slaap gewekt,
Door 't vlotte zandgebergt' te deerlyk overdekt.
Het winziek Cairo moog' zich met haare aankomst vleijen,
Maar moet in zyn verlies haar ongeval beschreijen.
Het buigzaam vlak der zee, de rustlooze oceaan,
Word overrompeld door den gierenden orkaan,
| |
| |
Die, in een oogenblik al 't luchtruim doorgevlogen,
Of als om eenen as gedwarreld naar den hoogen,
Van daar het pekel scheurt, en steil te berge schokt.
De zeeman, die straks wierd door 't blaauw der lucht verlokt,
Vermoedde geen gevaar, schoon reeds de orkaan, aan 't broeijen,
Hem stil beloerde, allengs een kleine wolk deed groeijen,
Tot achter 't voorgebergt' zyn bende was geschaard.
Hy zend een koeltje, eer hy zichzelven openbaart,
Bedriegelyk voorüit; dan, schielyk losgebroken,
Komt hy met wind en vloed en vuur de kiel bestooken.
De zeeman staat verzet, zyn kunst schiet hier te kort.
Het vaartuig, onverhoeds geslingerd, overstort
Door 't hemelhoog gevaart' van opgerezen golven,
Word straks met zeil en treil in 's afgronds diep bedolven.
Indien de ranke kiel het stormgeweld verduurt,
Word dikwerf dit geluk te jammerlyk bezuurd:
Een doodelyke stilte, en 't blaakren van de straalen
Der zon, verwekken 't woên van ysselyke kwaalen.
De afgrysselyke haai, wiens felgetande muil
Een afgrond schynt, houd hier in 't waterruim zich schuil:
Hy, door den rotten stank van stervenden en lyken
Gelokt, zwerft om de kiel, daar allen, aan 't bezwyken,
| |
| |
In hem een' roover zien, die van hun dwinglandy,
Waardoor Guinée zyn kroost in wreede slaverny
Ziet voeren, stout zyn deel durft eisschen; onverschrokken
Tiran en slaaven dreigt roofgierig in te slokken;
Die, in den dood gelyk, door 't zeegedrocht verwoed
Vanéén gescheurd, de zee misverwen door hun bloed.
De zon doet droef en doodsch haar heete zomerstraalen
Allengs door 't wolkgespan op 't aardryk nederdaalen,
Alom met plassen van het nat saizoen bedekt;
Uit welken zy een' drang van dikke dampen trekt,
En kweekt in poel by poel een schaadlyk heir van dieren,
Die door de wildernis in duizend zwermen zwieren.
Thans word dees naare damp langs 't gantsche land verspreid;
Het dierenheir verslind den oogst met greetigheid;
't Sterft yllings na dien roof; waaröp eerlang hun lyken
Een waassem geeven, die het menschdom doet bezwyken.
Terwyl de doodvrees heerscht in dit beklaaglyk oord,
Dringt, zonder tegenstand, besmetting verder voort;
Die met haar' wreeden stoet van kwellingen en plaagen
De werking der natuur doet kwynen en vertraagen;
Zy werpt de ontwerpen neêr van 't onverzaadlyk hart,
Verkeert en hoop en vrees in troostloosheid en smart.
| |
| |
Maar durf ik stout bestaan dees dampen door te dringen?
De pest, die strenge telg van 's Hemels wraak te zingen?
Wanneer een doodsche nacht de veege stad bedekt,
Geen wind door zynen aêm een heilzaam koeltje wekt,
En zelfs het licht der zon, bezwalkt door vaale dampen,
Een schriklyk voorspel strekt der doodlykste aller rampen.
Wat kwynt dan 't waakzaam oog van 't vorstelyk verstand!
Hoe glyên schaal en zwaard dan uit de matte hand
Van 't moedloos recht! 't Gewoel is met de vreugd verdwenen.
't Verhongerd roofgedierte, in 't hart der stad verschenen,
Zwerft op den middag langs de groenbegroeide straat.
Gezelligheid vertoont een droef en straf gelaat.
In 't woên van 't aakligst wee word vriendschap zelfs vergeeten:
Haar band, die zielen bind, te fel vanéén gereten,
Heeft op 't vermaagschapt, op het teêrste hart geen' klem.
Geen stervling, daar 't all' sterft, word door haar zoete stem
Beklaagd, verkwikt, getroost in 't bang en bitter lyden.
ô Aaklig treurtooneel! maar 't word aan allen zyden
Door wacht by wacht omringd. Rampzaalgen! welk een nood!
Vlucht, vlucht. Maar ach! waar heen? Gy vlucht in uwen dood.
Zal ik, na 't schetsen van dees doodlykste aller kwaalen,
Hoe 't zwoegend aardryk beeft, en schokt en scheurtnog maalen;
| |
| |
Als hoeve en vlek en stad, al wagglende ingestort,
Verzinken, en 't gebergte een poel en afgrond word?
En hoe de onbluschbre stof, in 's aardryks ingewanden
Aan 't woeden, top by top van 't steil gebergt' doet branden;
Uit scheur en kloven barst, tot vuurrievieren groeit,
De daalen overstroomt, rondom de bergen vloeit,
Die uit dees zee van vuur als barre rotsen ryzen?
Of hoe de woeste zee het stoutste hart doet yzen,
Wanneer het rustloos nat, uit 's afgronds schoot bestookt,
Al worstlend ruischt en bruischt, al golvend rookt en kookt;
Daar vast by ieder schok een rots word opgestooten;
In 't hart des oceaans een kolk van vuur ontsloten;
Terwyl de breede vlam naar 't stergewelf zich strekt,
Als met een gloênde tong den hoogen hemel lekt,
Op 't aakelig geloei der onderzeesche kolken;
Daar berg by berg, in brand gedreven naar de wolken,
En weder uit die hoogte ontzagchlyk neêrgestort,
Op 't nieuwgevormd gebergt' tot gruis verpletterd word?
ô Neen. Men kniele in 't stof voor 't eindloos Alvermogen;
Beveel' de siddrende aard' zyn godlyk mededoogen;
Terwyl wy slechts van verr' zyn wondren gadeslaan.
ô Dierbaar Nederland! Gods goedheid lagcht u aan.
| |
| |
Myn geest, die onbeschroomd den aardkloot om dorst zweeven,
Ziet in uw lucht de zon naar 't eind' haars loopperks streeven.
Haar felle hitte week; zy spreid een' zachter gloed,
Door wien het leven word met levenskracht gevoed.
Al 't aardryk is gesierd, bedekt met schoone vruchten,
De milde vruchtbaarheid wekt aller zielgenuchten.
De zachte hemel bloost. De zon schiet meer en meer
Van de eindpaal haarer baan haar' gouden luister neêr.
Hoe groot schynt thans haar bol! hoe verr' schiet zy haar straalen!
De wolken dryven, by haar spoedig nederdaalen,
Met een verwisseling van kleuren langs den trans;
Die waterspiegels, thans verlicht door flaauwer glans,
Vertoonen al haar schoon bevalligst aan onze oogen.
De zon duikt achter de aard', die, om haar' as bewogen,
Ons van die lichtbron wend. Nog toont de zon haar licht
Ons in een kromme lyn, al zonk ze uit ons gezicht.
Thans schynt zich 't grasryk veld als in een zee te baaden;
De alvoedende natuur zweeft langs de groene paden,
En ieder kruidje, door den zonnegloed geschroeid,
Word door haar zachte hand met avondvocht besproeid.
De wolken dryven traag, traag word ook 't aardsch gewemel,
Een sombre schemering verspreid zich aan den hemel,
| |
| |
En de avond heeft zich reeds op de oude plaats gesteld,
Van duizend schaduwen en schimmen vergezeld.
Hy zend een' ligten stoet voorüit op 't aardryk neder;
Een bruiner sluipt vast aan; een zwarter volgt dien weder,
Tot dat hy ze allen in een leger t'samentrekt,
En 't halve waereldrond bemagtigt en bedekt.
Nu schenkt een lieflyk koeltje aan woud en stroomen leven;
Ik zie het over 't veld, door 't kooren luchtig zweeven,
Waarüit de kwakkel schreeuwt om zyn vervlogen gaê.
De trouwe kudde treed den herder vrolyk na;
De jonge melkmeid torst den emmer langs de wegen;
De knaap toont zich terstond tot haare hulp genegen,
En haar eenvoudig hart, door deezen dienst verpligt,
Vermoed terstond zyn liefde, en leest ze uit zyn gezicht.
Zy treên onachtzaam voort langs heuvels en door dalen,
Daar toovernimfen, naar de aloude dorpverhaalen,
Den zomernacht besteên in spel en dans en zang;
Maar 't oud vervallen slot, dat, naar hunn' waan voorlang
Weêrgalmde op 't woest gehuil van spooken, word ontweken,
Terwyl de angstvalligheid allengs hen stuit in 't spreeken.
De nachtüil gluurt hen aan uit d'ingestorten boog
By 't scheemrend avondlicht met een helvonkend oog;
| |
| |
Hy schynt door zyn gehuil hen in hun vrees te styven,
En tevens dansend, met hunn' schrik den' spot te dryven.
Thans ryst uit beek en stroom het vliegend haft, een drom
Van diertjes, die zich, als een regenvlaag alom
Langs de oevers, over beemd en bosch en akker strekken.
Geen Lente kan het veld zo digt met bloemtjes dekken;
Geen Winter spreid de sneeuw, by 't hevigst' stormgeluid,
In grooter overvloed, zo wyd, zo spoedig uit.
Het heeft, gelyk een wormtje, in 't kabblend nat geboren,
Aan de oevers zich een hol tot zyn verblyf verkoren;
Maar nu, na 't ondergaan der zon vervormd van staat,
Vertoont het zich, en 't sterft eer wy den dageraad
In 't oost' verryzen zien. Dit engbeperkte leven
Zou andren, wien een uur tot leeftyd is gegeeven,
Zelfs eeuwen schynen in hunn' kortbepaalden stand.
't Snelt zyn bekleedsels uit, en langs der stroomen rand
Door liefde rond gevoerd op uitgespreide vlerken,
Doet het zyn sterke zucht tot nakroost ons bemerken;
't Zakt, speelende, den stroom op dunne golfjes af,
Maar vind in 't aazend vischje op 't onverwachtst zyn graf.
Dus zaagt gy als een wormtje uw teder leven rekken,
ô Diertje! om, pas volgroeid, den dood ten prooi te strekken.
| |
| |
De glimworm steekt haar lamp op ieder heining aan,
En wyst dus 't liefdespoor haar gade in bosch en laan.
Ik zie, hoe ras de nacht den avond na moog' streeven,
Hem niet in 't aaklig zwart, zyn winterkleeding, zweeven,
Maar als omhangen met een luchtig sluierkleed.
De flaauwe scheemering veroorzaakt wyd en breed
Een twyfelachtig licht, welks afgestuite straalen
Wy 't beeld der dingen ons ten halven slechts zien maalen.
Hoe vreedzaam neigt natuur ter rust voor ons gezicht!
Gebergte en bosch en stroom en dorpen, die het licht,
't Alomvermindrend licht het langst nog heeft beschenen,
Zyn ook, allengs verflaauwd, nu uit ons oog verdwenen.
Zo snelt een zomerdag, hoe lang hy zy, ten end';
Een andre volgt dien op; de gouden vuurbol rent
De zelfde loopbaan dóór langs de eigen hemelstreeken,
Tot dat ons elke dag is als een droom ontweken.
De rustelooze ziel vormt daaglyks zucht op zucht
En wensch op wensch, schoon al 't begeerde aan haar ontvlucht;
Een droeve ervaarnis, die haar toont hoe 't menschlyk leven
Als door een ydel ruim ten afgrond word gedreven;
En hoe, terwyl vermaak en drift het wanklend hart
Gestaâg vervreemden van des naasten leed en smart,
| |
| |
Berouw, begeerte en haat om stryd hun kracht doen blyken,
En steeds de mensch den mensch schynt in dien stryd te ontwyken.
Wat word de ziel, wat word het ligchaam niet gewaar
Wanneer 'er tweespalt heerscht by dit verbonden paar!
Hoe gaan ze elkaêr te keer nu de eendragt is geweken,
En zy in afkeer tot elkandren zyn ontsteeken!
Nu vliegt de woede toe, en 't spoorloos onverstand
Grypt in het eind' den pook der wanhoop in de hand.
Maar gy, doorluchte ziel, die met verhelderde oogen
Elk' dag, elk uur 't bestier van 't eeuwig Alvermogen
Aandachtig gadeslaat, uw' waaren staat beseft!
Niets is 'er dat uw rust met wreevle stoornis treft.
Gy, meester van uzelv', die, in uzelv' verheven,
Geen ander lot wenscht dan het lot aan u gegeeven!
Gy, die uw neigingen en driften wys bestiert,
Naar billykheid alleen aan hen den teugel viert!
Gy word door vrees noch dwang verslaafd aan strenge wetten,
Maar 't godlyk schoon der deugd doet op haar' wenk u letten!
Gy, met uzelv' voldaan, begeert slechts kleinen dienst,
Maar schenkt ze uw' medemensch op 't mildst en onvoorzienst.
Gy, schoon ge uw' geest verrykt, schuwt laffe zelfsbehaaging;
Smaakt zonder wederzin, geniet, bevryd van knaaging,
| |
| |
Reeds hier het hoogst geluk; gy huwt het tydlyk zoet
Aan al de aandoenlykheên van uw gerust gemoed,
En spreid alom een' daauw van milde zegeningen.
Geniet, gewyde ziel! als ge in bespiegelingen
Uw levensdaên herdenkt, altoos de grootste vreugd
Die ooit een' mensch op aard' verrukt heeft en verheugd!
|
|
Auteursrechtvrij