Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. Deel 2

[175. De stad Deinze]

De tongval van het westelijke deel van Oost-Vlaanderen, van de stad Deinze en omstreken, levert weinig eigenaardigs op. Want niettegenstaande de nabijheid van de westvlaamsche grenzen en niettegenstaande Deinze en omstreken oudtijds werkelijk een deel van West-Vlaanderen, immers van de oude Casselrie van Kortrijk uitmaakte, zoo is toch de tongval van Deinze goed oostvlaamsch en vertoont duidelijk alle algemeene kenmerken der zuivere oost-vlaamsche tongvallen. In tegenoverstelling van andere oostvlaamsche tongvallen en vooral in tegenoverstelling van den tongval van Gent, in welken tongval de slot-n van meerlettergrepige woorden bijna nooit wordt uitgesproken, laat men deze letter te Deinze in den regel klaar en duidelijk hooren als het volgende woord met een klinker begint, en slechts flauw of in 't geheel niet als de volgende letter een medeklinker is.

[p. 349]

175. De gelijkenis van den verlorenen zoon in den tongval van de stad Deinze.

Medegedeeld door den heer Désiré Delcroix, Bureel-Overste van het Ministerie van binnenlandsche zaken, te Brussel. Juni 1873. (In nederlandsche spelling.)

11. Der was ne kieër ne man, die twieë zeuns oa.

12. En de jongste van de twieë zei tege zai voader: voadere! gee mij mai poart van 't goed da' mai toekomt. En de voader dieëldeg' ulder zai goed.

13. Ieënige doagen noar dien, moaktege de jongsten em grieëd om te vertrekken. Ee gaink noar e vren land, doar ee al zai goed vermuestege mee kwasten.

14. Oos 't na_i allemoal op was, kwamp er ne grueten ongersnued in da' land en ee begost oaremoe te lijen.

15. Tons gaink ee em veruren bij nen boer van die streke, en den dieën zond em noar zai land om de virkens te wachten.

16. Ee zoe 't doar zue girne zainen buik gevuld en meet-en afval dieën de virkens oaten, moar ee en kreeg er nie fan.

17. Tons kwamp ee tot zai zelven en ee zee in zain eigen: doar zain in mai voaders uis zue veel knechten, die brued en in overvloed en 'k bezwaik ik ik ier van den ongere!

18. 'K zal opstoan en bij mai voader goan en 'k zal em zeggen: voadere! 'k è misdoan tegen den emel en tegen a_i.

19. 'K en ben nie wird da' 'k nog a_ie zeune genoemd worde! Moar neem mai veur a_i knecht.

20. En ee stond op en ee vertrok. Oos zai voadere em van verre zag komen, kreeg er ee dirnesse mee. Ee liep em tegen, viel em in d'oarms en ee kusteg' em.

21. Tons zei de zeune: voadere! 'k è misdoan tegen den emel en tegen a; 'k en ben nie mieër wird van a_ie zeune genoemd te worden!

22. Da' paktege de voader zuedoanig dat ee nied en kost spreken. Oos ee na_i were bij zai zelven gekomen was, riep ee ieënen

[p. 350]

van zain knechten en ee dee em de beste klieëren oalen veur zaine zeune aan te doen, en ee dee em e poar schoenen geen, en ne raink op zaine vainger steken.

23. Oal na_i uek, zeit ee, 't vetste kalf en sloag et, want me goan kirmesse auwen.

24. Omda' maine zeune, die 't due was, verrezen es, omdat ee verloren was en weere gevonden es. Oos na_i alles grieë was; gaingen ze an toafel.

25. Binst die middelen tijd kwam den a_itste zeune van op 't land; en oos ee omtrent den uize kwamp, uerdeg' ee 't lawijt en de speelman.

26. Ee urktege nen uegenblik an de deure en ee riep tons ieënen van de knechten om te vroagen wat dat er doar binnen omme gaink.

27. De knecht zei: a_i broere es weere gekomen en a_i voader eed et vetste kalf doe sloan omdat ee gezond t' uis gekomen es.

28. Oos den a_itste zeune dad uerdege, wierd ee kwoad en ee en wildege nie binnen goan. Tons kwam de voader en ee begost zaine zeune schuene te spreken, omdat ee bij zain broere zou gekomen en.

29. Moar den a_itsten zeune antwoordege: 'k ê-je 'k ik a_i al zue veel joar gediend en van gieël mai leven en è-je 'k a_i gebod nie te buiten gegoan en nog en èje 'k van gieël mai leven gieën boksken of gieën gieëte gekregen om main vrienden mee te trekteeren.

30. En na_i dat dien deugeniet van main broere were komt die alles, wat ee oa, opgeten eed mee slechte vrajevolk, sloade gij 't vetste kalf!

31. Tons zei de voadere: moar maine jongen toch! ge zai gij ommers altaid bij mij en al wat da' 'k è, es uek 't a_ie.

32. Moar me moesten toch kirmesse auwen, omdad a_i broere, die due was, verrezen es; omdad ee verloren was en were gevonden es.

Aanteekeningen.

De oa klinkt tusschen o en a in, maar helt meest naar de o over. De ai klinkt als in de fransche woorden mais, lait; de a_i klinkt

[p. 351]

als zuivere, volkomene a, die door een korten naslag van i gevolgd wordt. De è klinkt als in het fransch.

12. Poart, part, deel; zie vs. 11 bl. 255 II op poat.

Ulder, hunlieden; zie vs. 12 bl. 310 II op ulder.

13. Grieëd, gerieëd, gereed.

Vren, vreemd; zie vs 13 bl. 327 II op vrōn.

Vermuestege, vermoostege, vermooste, vermorste; zie vs. 13 bl. 327 II op vermuestege.

15. Wachten, hoeden; zie vs. 15 bl. 169 II op wachten.

16. En, hebben. Zie vs. 16 bl. 327 II op en.

17. Tons, thans; zie vs. 20 bl. 347 II op tons.

'K bezwaik ik ik, uitgesproken als 'k bezwaikekik, ik bezwijk; zie vs. 17 bl. 218 II.

20. Dirnesse, deernis. Zie vs. 14 bl. 295 II.

23. Kirmesse, kermis, feest; zie vs. 23 bl. 238 II.

25. Binst, binnen; zie vs. 25 bl. 314 II op binst. Binst die middelen tijd, in dien tusschentijd.

Uerdeg', huerdege, hoordege, hoorde; zie vs. 25 bl. 336 II.

Lawijt, geraas; zie vs. 25 bl. 211 II.

26. Urktege, luisterde; zie vs. 26 bl. 327 II.

29. 'K èje 'k ik, uitgesproken als kèjekik, ik heb ik ik, ik heb; zie vs. 17 bl. 218 II.

Trekteeren, onthalen; zie vs. 27 bl. 284 II op trakteeren.

31. Ge zai gai, gij zijt gij, gij zijt; zie vs. 17 bl. 218 II.