Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. Deel 2

[164. De stad St. Nicolaas]

Het noordoostelijke deel van de provincie Oost-Vlaanderen, beoosten Gent en benoorden de Schelde, vormt een afzonderlijke landstreek, die den naam draagt van 't Land van Waas. Het Land van Waas is een schoone, vruchtbare en welvarende landstreek, en de bewoners er van zijn volbloed Nederlanders. De steden Lokeren, St. Nicolaas en Beveren, het stadje Rupelmonde en tal van groote en aanzienlijke dorpen, als Temsche (fransch Tamise), Waasmunster,

[p. 308]

Zeele, St. Gilles-Waas, Stekene, Vrakene, Zwijndrecht, enz. zijn in 't Land van Waas gelegen.

Het nederlandsch is in 't Land van Waas zeer algemeen in gebruik, het fransch echter minder dan in zuidelijkere streken van Vlaanderen. De tongval van Waas is goed oostvlaamsch. Hij wordt in 't geheele landschap tamelijk gelijk gesproken, eenige kleine verschillen en afwijkingen uitgezonderd. Zoo zeit men te Beveren zeun, te St. Nicolaas zoon; te Beveren klinkt de volkomene a tusschen a en o in, als oa, ongeveer zóo als 't fransche oi in noir; maar te St. Nicolaas als ou in 't nederlandsche vrouw, dus juist zoo als te Lier en in Klein-Brabant (zie bl. 296 II en 302 II). De ui klinkt in den tongval van St. Nicolaas tamelijk wel als in 't geijkte nederlandsch; de ij klinkt er als ai, de ei wordt er scherp uitgesproken, ten naaste bij als de ai in 't fransche plainte of de ei in feindre.

In het tweede deel van Willems's Belgisch Museum, 1838, komt een vertaling voor van de gelijkenis des verlorenen zoons in den tongval van de stad Beveren, van F. Rens.

164. De gelijkenis van den verlorenen zoon in den tongval van de stad St. Nicolaas.

Medegedeeld door den heer L. Billiet, schoolopziener te St. Nicolaas. Maart 1873. (In nederlandsche spelling.)

11. Dour was 'ne kieër 'ne mens, die twieë zonen oa.

12. De joengste van die twieë gasten zee tegen zai vouder: vouder! gif mai 't pourt da' mai toekomt. En de vouder gaf z' elk ulder pourt.

13. Kurt dour nour moukte de joengste zoon zaine pak en trok op nour e vremd land, wour ai op dee wat ai oa.

14. As zai lest oortje vertærd was, kwam er in da' land 'ne grooten oengersnood en onze kærel begon gebrek t' ein.

[p. 309]

15. Ai gink em ten veruren bai 'ne mens van da land, die 'm nour zain ofstee zond, om de verkes te wachten.

16. Dour zoud ai gærn uit de verkesbak mee g'eten ein, mour ai mocht nie.

17. Ten gink de sukkelær i' zai zelven en zee: mai vonders uis is vol knechten, die e goe leven mouken, en ik lai ier oenger en gebrek!

18. Kom, 'k zal mour weer bai mai vonder goun, en 'k zal 'm zeigen: vouder! 'k ei misdoun.

19. 'K ben nie wærd da' ge mai nog ou zoon noemt; andelt mai gelek 'ne knecht!

20. Zoo gezeed, zoo gedoun en ai kieërde weer nour uis. Zai vouder zag em va' veis kommen en oa kompassi med em; ai liep em tegen en ai kusten em.

21. De joenge zee: vouder, 'k ei misdoun tege God en tegen ou, en 'k ben nie wærd da' ge mai nog ou zoon noemt.

22. Mour de vouder riep z'n knechten en ai zee: oust ulder en oult al ga de beste kleeren en doe ze'm oun; stikt em 'ne riink on zaine viinger en schoenen on zain voeten!

23. Doe 't vet kalf dood en lout ons smæren!

24. Want maine zoon was dood en ai is verrezen; ai was verloren en ai is weer gevonnen. Z'en t'en begost kermes t' aan.

25. Den aadste zoon kwam intussen van 't veld weer, en as ai nog en boogscheut van uis was, kost ai al 't muziik en 't lawait ooren.

26. Ai roop seffes ieënen van de knechten en vroeg em wal er te doen was.

27. De knecht zee: ou broer is t' uis kommen en ou vouder a kermes, omdat ai em fris en gezond weer ziet.

28. Mour den aadsten broer wier kwoud; ij spilde me' zaine kop en ai wilde nie binne goun. De vouder kwam buiten en sprak em schoon.

29. Mour den anderen viel uit, en ai zee: ik dien ik ik ou al zoo lank, 'k en alted broaf gewist, en g'en ei gai mai nog noot me' main vrinden nie 'ne keer louten smæren!

30. En nou, da' onze nietdeug, die al zai goed in slechticheid vermoost eet, 't uis kommen is, nou wurd 't vet kalf geslacht.

[p. 310]

31. Dour op zee de vouder: ge zai gai alted bai mai en al da' 'k ein, is 't ou!

32. 'K moest ommers blai zain en kermes aan; want ou broer was dood en ai is verrezen; ai was op de sukkel en ai is weer gekommen.

Aanteekeningen.

De oa klinkt tusschen) o en a in; de æ is de zoogenoemde zware, vlaamsche e en klinkt tusschen a en e in; de è heeft den zelfden klank als in 't fransch.

12. Ulder, hun, is zeeuwsch en vlaamsch, niet brabantsch; zie vs. 12 bl. 227 II op uldere.

Pourt, part, deel; zie vs. 12 bl. 255 II op poat.

13. Vremd, vreemd; zie vs. 13 bl. 263 II.

14. Ein, hein, hebben, elders en, hen, uitgesproken, komt in geheel Vlaanderen in de spreektaal voor.

15. Ten, toen, elders in Oost-Vlaanderen tein.

Wachten, hoeden; zie vs. 15 bl. 169 II op wachten.

20. Kompassi, medelijden; zie vs. 20 bl. 198 II.

23. Smæren, smeren, feestmaal houden; zie vs.23 bl. 295 II op smæren.

24 Aan, haan, ha-ën, houden; zie vs. 23 bl. 295 II op auwe.

25. Lawait, gedruisch; zie vs. 25 bl. 211 II.

26. Roop, riep, friesch rôp; zie vs. 14 bl. 108 II en vs. 26 bl. 487 I.

Seffes, terstond; zie vs. 22 bl. 238 II.

27. Kommen, gekomen; zie vs. 27 bl. 305 II.

Kermes, kermis, feest; zie vs. 23 bl. 238 II.

29. En g'en ei gai, woordelijk en gij en hebt gij, in plaats van: en gij hebt; zie vs. 17 bl. 218 II en vs. 25 bl. 147 II.

30. Nietdeug; in Noord-Nederland is deugniet in gebruik.

31. Ge zai gai, gij zijt gij, gij zijt; zie vs. 17 bl. 218 II.