Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. Deel 2

[159. Het stadje Mol]

De tongval van het oostelijkste en vooral van het zuidoostelijkste gedeelte der antwerpsche Kempen, van de stadjes en dorpen Mol, Geel, Vorst, Balen, enz. verschilt slechts zeer weinig van den tongval van het middelste deel der Kempen, van Tielen, enz.

159. De gelijkenis van den verlorenen zoon in den tongval van het stadje Mol.

Medegedeeld door den heer Edmond van Hove, student te Leuven. Juni 1873. (In nederlandsche spelling.)

11. Doa was 'ne man dië twèë zonen aoi.

12. De jonkste zee a' ze voader: voader! gee' me me poart van 't goed da' me toekomt. En de voader verdèelde dan 't goed.

13. Ennige doage noa doatom dee de jonksten al wat i oai bai èën en i gink 'r mee noar e vremt land, en i dee alles oep mee in overdoad te léve.

14. En noa dat i alles oepgedoan oai, kwamp er 'ne grooten hongersnood in da' land.

15. En ij moest de verrekes uje om z'ne kost te wenne.

16. IJ was da' blij va' z'nen boik te vulle mee schelle, gelak de verrekes; moa nemant gaf 'm niks.

17. IJ kwamp da' to' ze zelleve en doucht dat er zoevel knechs

[p. 285]

in ze voaders hois woare die van alles in overvloet oaie en dat ij van honger moest sterreve.

18. 'K zal liever oepstoan, doucht ij, en a' me voader goa' vergeffenis vroage, en zegge da' 'k nie mer weert zen va' z'ne zoon genoemd te werre.

19. Moa dat i mee me zo doen as mee ieëne va' z'n knechs.

20. IJ gink da' noar huis; en as ij va' wijt a' kwamp, zag z'n voader 'm en i oai kompassi mee 'm; ij ontvonk 'm mee ope erreme en i kusten 'm.

21. Toen zee de zoon: voader! 'k em ongelijk; 'k zen nie mer weert van oewe zoon genoemt te werre!

22. Moa de voader zee a' z'n knechs: brenkt seffes 't beste kleed en doe ge 't oan; stekt 'n rink a z'ne venger en doet 'm schoenen oan!

23. Brenkt ok 't vet kallef en mak 't kapot; let os kerremes awen en plezant zijn!

24. Want m'ne zoon was doot en i is verreze; ij was verloren en i is gevonne. Ze begoste da' plezant te zijn.

25. Den auwtste zoon was tusschen diën tijd oit; as ij t' ois kwamp uerden ij va' boite 't lawaat.

26. IJ riep ieëne van de knechs en vroeg 'm wat-at-'r te doen was.

27. En as ij da' g'eurt a, wilden ij nie binne goan dat i zoo koad was.

28. De voader kwamp da' boite om 'm te vroage woa veur dat i nie kome wauw.

29. Moar i zee 'm seffens: ik em ik ik oew zoevel joare gedeent en zellef oew gebot nie overtreë en ge doe miëer veur die slechte zoon as veu' mij; g'et me nog gieë gateke gegeve om mee m'n vreenden oepuml; 't eten.

30. En as dië, dieën al ze goet mee slechte vrellie oepgedoan è, 't ois komt, sloa ge e vet kallef!

31. De voader zee 'm dan dat hij altij bij 'm was, en dat al wat ij oai 't zijn was.

32. Moa da' ze moeste maaltijd awen en plezant zijn, omda' ze bruur doot geweest was en na verreze, dat i verlore geweest was en na gevonne.

[p. 286]

Aanteekeningen.

De oa klinkt tusschen o en a in, de é, è, en ê als in 't fransch.

12. Poart, deel; zie vs. 12 bl. 255 II op poat.

13. Noa doatom; zie vs. 13 bl. 328 I op na datum.

Oep, op, niet met den nederlandschen tweeklank oe, maar met een korte hoogduitsche u uit te spreken.

15. Uje, huje, huë, huden, hoeden; zie vs. 15 bl. 255 II op uë.

Wenne, winnen; zoo ook venger, vinger, schelle, schillen, vergeffenis, vergiffenis, enz. Zie vs. 19 bl. 244 II op kend.

17. Doucht, dacht.

Oaie, hadden.

18. 'K zen, ik zen, ik zijn; zie vs. 19 bl. 211 II.

19. Zo, zou, zoude.

20. Kompassie, medelijden; zie vs. 20 bl. 198 II.

22. Seffes, terstond; zie vs. 22 bl. 238 II.

23. Kapot, basterdwoord van 't fransche capot, komt hier in de beteekenis van dood voor, en is, in de beduidenis van stukken, gebroken, overal in Noord- en Zuid-Nederland in de volkstaal veel in gebruik. Ook elders in Zuid-Nederland zeit men kapot in plaats van dood, even als in Duitschland (kaput); in Noord-Nederland is dit echter slechts zeer weinig of in 't geheel niet in gebruik.

Let os, laat ons, friesch let ûs; zie vs. 23 bl. 228 II op us.

Kerremes, kermis, feest; zie vs. 23 bl. 238 II.

Awen, hawen, houden. Zie vs. 23 bl. 283 II op êwe.

Plezant, vroolijk, basterdwoord van 't fransche plaisant.

27. Koad, kwaad; zie vs. 28 bl. 238 II.

29. Ik em ik ik, uitgesproken ik emmekik of kemmekik, ik heb ik ik, ik heb; zie vs. 17 bl. 218 II.

Gateke, geiteke, geitje. Zie vs. 29 bl. 262 II.

30. Vrelli, vrouwlieden, zie vs. 30 bl. 241 II op vrölie.

31. Hij; in dit woord wordt de h aangeblazen, geaspireerd, uitgesproken, omdat de klemtoon er op valt. Dit nu en dan aanblazen van de h in den molschen tongval is een overgang van het brabantsche in het limburgsche taaleigen.