Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. Deel 2

[p. 281]

[158. Het dorp Tielen]

Als proeve van de spreektaal der antwerpsche Kempen geef ik de volgende vertaling in den tongval van Tielen, een dorp, midden in de Kempen, tusschen Turnhout en Herenthals gelegen.

In het zevende deel van Willems's Belgisch Museum (1843) vindt men een vertaling van de gelijkenis des verlorenen zoons in den tongval van de stad Turnhout.

158. De gelijkenis van den verlorenen zoon in den tongval van het dorp Tielen.

Medegedeeld door den heer Josef Wagemans, diaken aan het groot Seminarie te Mechelen. Mei 1873. (In nederlandsche spelling.)

11. D'r was es 'ne voader mee twieë zonen.

12. De joenkste zee tege ze voader: voader! ge muest me 't part geven da' me toekomt. Nê! de voader dieë was d'rover kontent en i liet z'n joenges dalen.

13. Nie lank noa doatum scharde de joenkste z'n bullen bai-j-ieën en de vlegel stak stillekes van kant, waid, hieël waid eweg noar e vremd land, en doar dee 'e den hieëlen gansigen dag niks as moar rondloopen en goed eten en drinken, en mee gemein volk oanêwe, die em oast oan den armen ielpen.

14. As alles nê oep was, toen kwamp er 'ne grooten hoengers-nood in da' land doar, en i a gen strooi mer oep sterve.

15. Ge kuunt weten oe m'niër doar nê stond te kaike, want die 't adden elpen opzoipe, goaven den bras van eum. Noa veul vaiven en zessen veruurde 'n z'n eigen toch bai 'nen boer dien em de verkes dee huën.

16. Doar was 'e nê precies in den oap gelogierd, want 'e kreeg moar allef eten genoeg en dikkes muest 'e zoo 'nen barmartigen

[p. 282]

oenger laien dat 'e wel me' de koeskes zé mee geten emme, as 'e moar gemeugen a; moar niks te doen!

17. Toe giingen op den langen duur z'n oogen open en 'e begost oep hois te denken, en zoo al es in z'n eige te zegge: da' kan ik ier zoo niet blaive kiere bai dien gierigen boer; bai oeze voaderen 'tois zen zooveul knechs die niks te kört emme.

18. Kom! ik loat den boer mee z'n verkes floiten en ik gan truug noar hois en ik zal tegen oeze voaderen zeggen: voader! 'k em veul koad gedoan!

19. En ik zen nie weiërd da' ge noeg zoon tege me zegt; moar loat m'as knecht bai ê blaive.

20. Zoo gezee, zoo gedoan; i liet den boer floiten en e troek seffes op hois oan. En as em de voader va' vaas zag oa'komen, kreeg 'e d'r kompassi mee, want ge kuunt wete oe dat i gesteld was en oe ondeudig dat i 'r eutzag; ai liep em seffes tegen, zoo hart as 'e kost, pakten em in z'n armen en kuusten em.

21. De zoon viel seffes op z'n knieën en i zee: voader! 'k em toch zoo veul koad gedoan.....

22. Moar dieë goeie voader liet em nie eutklappe. Ai riep seffes over z'n knechs en 'e zee: doet em gau schoon diingen oa', en 'ne riink oa' z'n viinger en schoen oa' z'n voete.

23. En doe seffes 't vet kalf dood; me meuge nê wel es kerremis êwe.

24. Want m'ne zoon was dood en 'e is weer lêvendig geworre; ik was em kwait en ik 'em truug gevonne.

25. Joa-mor den êdsten joengen was dan oep 't veld oan 't werken, en as 'e tegen 's oaves oep hois oa' kwam, oorden 'e va' vaas da' lawaid en 'e kost er g'nne kop oa' krijgen.

26. Toe vroeg 'e oan e' knecht wa' dat et allemoal in a.

27. Da' zal ik es vertelle, zee de knecht; ê bruur, da' beeleke van e' joenge doar, is weer t' ois, en elle voader is zoo blai da' ge 't nie kuunt geloove; 't vet kalf is dood!

28. Joa-mor, da' stond dieë groote nê weer nie oan, i was koad en 'e bleef te boite stoan, omdat er van dieën deugniet van e' joengen zoo veul bestel gemoakt wier. De voader dieë kreeg da' seffes in de mot en i giink te boite om 'm binne doen te komen.

29. Moar i zee steks eweg tege ze voader: 't is nie geperre-

[p. 283]

metteerd, voader! zie es, oe lank da' 'k ê al dien, en goed opgepast em, en van me léven em ik noeg gee' joenk geitjen gekregen om m'n vrienden es te trakteeren.

30. Moar nê dieë kleinen t' ois is, dieë ginder achter al wat 'e liggen en roeren a, mee kroam va' vrêvolk vertêrd ee, nê muest 't vet kalf dood gedoan worren.

31. Mo' de voader zee: joenge! ge zait oemes altai bai mai en ge wet dat al wat ik em, veur ê is!

32. Moar me moechte nê toch wel es kerremis êwe, want ê klein bruur was dood en 'e es weer lêvendig geworren; me woaren em kwait geroakt en m' emmen em truug gevonne.

Aanteekeningen.

De è klinkt als in 't fransche être; de oa tusschen o en a in.

12. Kontent, tevreden, basterdwoord uit het fransch, dat overal in de nederlandsche volksspraak voorkomt, maar in Noord-Nederland weinig gebruikt wordt.

Dalen, deelen.

13. Noa doatum; zie vs. 13 bl. 328 I op na datum.

Eweg, zie vs. 15 bl. 255 II op eweg.

Oanêwe, oanhêwe, aanhouden.

15. Den bras, van iets geven, in Noord-Nederland den brui.

16. Koeskes, varkentjes. Zie vs. 23 bl. 259 II op mötte, vs. 23 bl. 329 I op kuus en vs. 15 bl. 328 I.

17. Oeze, onze; zie vs. 18 bl. 259 II op oze.

Voaderen, vader, op oude wijze verbogen; zie ook vs. 18 van deze vertaling, vs. 18 bl. 142 II en vs. 18 bl. 292 I op noa vajeren.

18. Koad, kwaad; zie vs. 28 bl. 238 II.

19. Ik zen, ik ben; zie vs. 19 bl. 211 II.

20. Seffes, terstond; zie vs. 22 bl. 238 II.

Kompassi, medelijden; zie vs. 20 bl. 198 II.

Ondeugdig, vervallen, ellendig, ook vuil, smerig, is eigenlijk ondeugdig; ondeugendig wordt ook wel gebruikt. Dit woord komt ook in Noord-Brabant en in Limburg voor.

22. Ai riep over, hij riep; over iemand roepen is in dezen tongval algemeen in gebruik. Zie vs. 26 bl. 276 I.

23. Kerremis, kermis, feest; zie vs. 23 bl. 238 II.

Êwe, hêwe, houden.

25. Joa-mor, ja maar; zie vs. 25 bl. 245 II op jo-ma.

[p. 284]

Lawaid, laweit, rumoer; zie vs. 25 bl. 211 II.

27. Beeleke, beeldeke, beeldje, ironice gebruikt.

Elle, uwlieder.

29. Geperremetteerd, geoorloofd, van permetteere, elders ook perremitteere en parremitteere, een basterdwoord van 't fransche permettre, dat overal in Nederland in de volkstaal veelvuldig gebruikt wordt. Zie vs. 28 bl. 298 I op permetteere.

Trakteeren, onthalen; zie vs. 27 bl. 245 II op getrakteerd.

30. Kroam, heeft hier de beteekenis van uitschot, uitvaagsel; kroam va' vrêvolk, een bende van gemeene, liederlijke vrouwen.

32. Me, wij; zie vs. 13 bl. 244 II op moe.