Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. Deel 2

[140. Het eiland Noord-Beveland]

De tongval van het eiland Noord-Beveland wijkt weer eenigszins af van de zuidbevelandsche dialecten. Ofschoon ook het noordbevelandsch de algemeene kenmerken der tongvallen van Zeeland bewesten Schelde vertoont, zoo treden deze kenmerken minder sterk dan in het zuidbevelandsch op den voorgrond; het noordbevelandsch integendeel nadert in sommige opzichten meer tot de tongvallen van Zeeland beoosten Schelde en wel bijzonder tot het toolsch, vooral ook in de uitspraak der scherp-lange o, als een sterk naar de a overhellende ao.

Het noordbevelandsch wordt in de verschillende dorpen van dit eiland gelijk gesproken.

[p. 199]

140. De gelijkenis van den verlorenen zoon in den tongval van het eiland Noord-Beveland.

Medegedeeld door den heer J. van der Baan, rustend hoofdonderwijzer te Wolfaartsdijk. October 1870. (In nederlandsche spelling)

De gelikenisse van de verloren zeune.

11. Di_r was 'is 'n man, die twèë zeuns a_d

12. En den jongsten van ulder zei tegen z'n vader: vader! gee_f miin m'n posje van 't goed, da_t m'n toekomt. En i verdèëlde 't goed.

13. En nie lange næ dien a_s de jongste zeune alles bi mekare epakt a_d, is i op etrokke næær 'n var land, en dir eit 'n al z'n goed deur ebrocht en i leefde baldadig.

14. En as 'n alles op emæækt a_d, kwam d'r in dat land 'n gròòte ongersnòòd en i beguste òòk gebrek te liën.

15. En i giing èëne en giing vræge om knecht te worren bi 'n boer van dat land, en die stierden 'm ni_r z'n land om de verkens te wachten.

16. En i wou z'n buuk volle mit verkenseten, mæ_r gin mens gaf 't im.

17. En as 'n tot nædiinken ekomme was, zei 'n bi z'n eige: oeveel errebeiers van m'n vader æ' d'r bròòd en ik vergæ van den onger.

18. 'K za, opstæ en næ m'n vader toe gæ en 'k za_l tegen z'n zegge: vader! 'k æ' kwææd edæ tegen den emel en tegen joe.

19. En ik bin nie mir wæærd om je zeune te wezen, mææk me mir net as èëne van j'n errebeiers!

20. En i stiing op en i giing ni_r z'n vader. En as i d'r nog varre van dæne was, zag z'n vader 'm en i kreeg mi_t 'm te doen en i liep næ z'n toe, i vloog 'm om z'n ales en i koste 'm.

[p. 200]

21. En de zeune zei tegen z'n vader: vader! ik' æ' kwææd edæ tegen den emel en tegen joe en ik bin nie mi_r wæærd om je zeune te wezen.

22. Mæær de vader zei tegen z'n jongers: æælt ier 't beste pak goed, en lææt 'n dat an doe, en geeft 'n 'n riink an z'n viinger en schoenen an z'n voeten.

23. En briingt 't vette kaolf en doe 't dòòd, dan zu_l'-me ete en plezier æ'.

24. Want i m'n zeune was dòòd en i is wee_r levendig eworre; i was verlore en i is vrom evonde. En ze beguste plezier t'æn.

25. En z'n ouste zeune was in 't veld en as die vrom kwam en kort bi uus kwam, oorde i 't ziingen en 't dansen.

26. En i riep èën van de jongers bi 'm en i vroeg wat 'r omme giing.

27. En die zei tegen z'n: je broer is vrom ekomme en je vader eit 't vette kaolf dòòd edæ uut blischap dat i 'm wee_r gezond 't uus ekregen eit.

28. Mæ_r i wier ongevoelig en i wou nie in uus komme. Toe giing z'n vader ni_r z'n toe en i soebatte d'r om.

29. Mæ_r i zei tegen z'n vader: kiik, vader! 'k æ' noe a_l zoovee_l jæær voo_r j' ewerkt en 'k æ' altiid edæ da_t je m'n belast eit, en j'ei me nooit 'is niks egeve, zels gin bok voo_r m'n dòòd edæ, om òòk 'is mi'_t m'n kammeraas plezier t' æn.

30. Mæær noe die jongen t' uus ekommen is, die je goed mi_t, oeren verkwanseld eit, noe ei je voo_r ziin 't vette kaolf dood edæ.

31. En i zei tegen 'm: kind! ji bint ommes altiid bi m'n en al wat 'k æ', dat is 't joeë.

32. Dir-om mos je òòk blië weze, want je broer was dòòd en i is wee_r levendig eworre, en i was verlore en i is vrom evonde.

Aanteekeningen.

De klanken en letterteekens hebben de zelfde waarde als op bl. 195 II is vermeld.

12. Ulder, hunlieden; zie vs. 12 bl. 187 II op ulder.

Posje, deel. Zie vs. 12 bl. 187 II op possie.

14. Beguste, begoste, begost, begon. Zie vs. 14 bl. 174 II op begos.

15. Èëne, heen, henen.

Wachten, hoeden; zie vs. 15 bl. 169 II op wachten.

[p. 201]

18. Stæ, gæ en edæ, staan, gaan en gedaan; zie vs. 18 bl. 170 II.

20. Stiing, stond; zie vs. 15 bl. 169 II op giing.

22. Jongers; zoo noemt gewoonlijk de noordbevelandsche boer zijn knechten.

Doe, doen; zie vs. 18 bl. 170 II.

28. Ongevoelig worden, zich ergeren, schijnt in deze beteekenis slechts aan den noordbevelandschen tongval eigen te zijn. Wanneer men wil te kennen geven dat iemand zich over een daad of gezegde bijzonder beleedigd of geërgerd gevoelt, dan zeit men: i was d'r wàt ongevoelig over! Op Zuid-Beveland, althans te Baarland, heeft dit ongevoelig een eenigszins andere beteekenis. Daar zeit men: ik ben er broaf ongevoelig over, voor: dat spijt mij.

Soebatte, smeekte; zie vs. 28 bl. 70 II.