Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. Deel 2

[104. Het dorp Benningbroek]

De volgende vertaling, opgesteld in den tongval van het dorp Benningbroek in Drechterland, kan als type van den drechterlandsch westfrieschen plattelandstongval gelden.

[p. 41]

104. De gelijkenis van den verlorenen zoon in den tongval van het dorp Benningbroek.

Medegedeeld door den heer C. Mink, hoofdonderwijzer te Benningbroek. November 1870. (In nederlandsche spelling.)

11. Deer was er 's 'n man in die had twee seuns.

12. De jongste saide teugen de vader: vader! geef main m'n erfporsie. En hai deelde heurlui 't goed.

13. In niet veul dage deer nee is de jongste seun, toe-d-i alles bij m'nkaar had, op rais gaan nee 'n heel veer land en deer hep i s'n goed deurbrocht, in 'n rou leven.

14. In toe-d-i alles verteerd had, toe wordde 'r 'n groote hongersnood in dat land in i begon gebrek te laien.

15. In toe gong i vort in voegde 'm bai ien van de burgers van dat land in die stuurde 'm op s'n land om de verkens te waiden.

16. In hai wou graach s'n buk vulle mit 't verkensvoer, dat de verkens vratte, in gien ien gaf 'm dat.

17. In toe kwam hai tot 'm zelvers in toe said i: hoe veul knechte van m'n vader hewwe eten so veul as se luste in ik vergaan van de honger.

18. Ik gaan hier van daan nee m'n vader in ik sel teugen 'm segge: vader! ik hew kwaad deen teugen de hemel in teugen jou.

19. In ik bin niet meer weerd je seun noemd te worren; maak m'n as ien van je knechs.

20. In hai gong vort in gong nee s'n vader; in toe-d-i nag veer af was, sag s'n vader 'm, in die wordde heel erg mit 'm beweugen; hai liep nee 'm toe, valde 'm om s'n hals in soende 'm.

21. In de seun saide teugen 'm: vader! ik hew kwaad deen teugen de hemel in teugen jou in ik bin niet meer weerd je seun noemd te worren.

[p. 42]

22. Maar de vader saide teugen s'n knechs: breng hier gou de beste plun in doen 't 'm an, in geef 'm 'n ring an s'n hand in skoene an s'n biene.

23. In breng 't meest kalf in slacht 't; leete we ete in klucht make.

24. Want deuze m'n seun was dood in hai is weer levendig worren; hai was weg in hai is weer vonden. In toe begonne se klucht te maken.

25. In s'n oudste seun was in 't veld, in toe die dicht bai huis kwam, hoord' i 't singen in speulen.

26. In hai riep ien van de knechs bai 'm, in vroeg 'm wat 'r an de hand was.

27. In deuze saide teugen 'm: je broer is kommen, in je vader hep 't meest kalf slacht, omdat i 'm gesond weer kregen hep.

28. Maar hai wordde naidig in wou niet in huis komme. Toe gong s'n vader buiten in praatte mooi mit hum.

29. Maar hai saide teugen s'n vader: kaik! ik dien jou nou so veul jare in ik hew nog nooit je gebod overtreden in je hewwe m'n nog nooit 'n bokje geven, dat ik mit m'n vrinde er 's vroolik weze mocht.

30. Maar nou deuze jou seun kommen is, die je goed mit hoere d'r deur brocht hep, nou hew je 'm 't meest kalf slacht.

31. In hai saide teugen 'm: kind! jai binne altaid bai me in al 't maine is voor jou.

32. We motte nou vroolik in blai weze; want deuze jou broer was dood in hai is weer levendig worden; hai was weg in nou is hai weer vonden.

Aanteekeningen.

13. Rou, ruw, verkwistend; zie vs. 13 bl. 500 I.

16. Buk, buik. Oudtijds werd overal in Holland de tweeklank ui als volkomene u, en de ij als volkomene i uitgesproken, zooals men thans nog in Zeeland, West-Vlaanderen, Friesland en in de meeste andere nederlandsche provincien doet. Slechts Holland, Brabant en Oost-Vlaanderen hebben van de lange u een ui en van de lange i een ij=ei gemaakt. Maar de oude uitspraak is nog niet volkomen uit Holland verdwenen; hier en daar is ze nog in gebruik; enkele woorden als duvel en duzend en iverig worden door bijna alle Hollanders,

[p. 43]

ok door stedelingen en zij die zoogenoemd ‘fatsoendelijk’ hollandsch spreken, nog steeds met de oude klanken uitgesproken. Maar in enkele hollandsche tongvallen geeft men tegenwoordig aan de ui en de ij een klank, tusschen de oude en de nieuwe uitspraak in liggende; zoo zeit men niet buik noch ook buuk, maar buk, niet dijk noch ook diik, maar dik, enz. Dit is ook in den tongval van Benningbroek en van enkele andere drechterlandsche dorpen het geval. Het is alsof men zich schaamde aan zulke woorden volmondig hun ouden klank te geven, maar den mond ook nog niet kan dwingen, den breeden brabantschen en nieuwerwetsch hollandschen klank er aan te geven.

18. Sel, zal; zie vs. 18 bl. 28 II op sel.

Deen, gedaan; zie vs. 21 bl. 32 II op deend.

20. Nag, nog; zie vs. 20 bl. 24 II op nag.

Beweugen, bewogen; zie vs. 13 bl. 38 II op weunplaas.

22. Plun, kleeding; elders zeit men gewoonlijk plunje voor kleeding; te Oostende ook pluitjes; de oorsprong van dit woord is mij onbekend.

Skoene an s'n biene; zie vs. 22 bl. 28 II op skoene.

23. Klucht, pret, vermaak, pleizier; zie vs. 29 bl. 32 II.