Nalatenschap. Dicht- en toneelstukken
(1856)–J.F. Willems–
Auteursrechtvrij
[pagina 41]
| |
Aen de Belgen.aant.Ik ook, ik ben een Belg, en mag tot Belgen spreken.
'k Mag de eer van 't vaderland op wat haer vreemd is, wreken,
Myn zangen stemmen op een vaderlandschen toon,
En wapens zoeken voor een onverdienden hoon.
Ik zing de vrye tael, die de oude Belgen spraken.
Wie zou myn liefde voor die dierbre kunnen laken?
Ik zoog ze uit moeders borst, ik las ze op broeders graf,
Myn vader sprak ze my, toen hy zyn zegen gaf.
Gy, wien het belgisch bloed stroomt door de krachtvolle aderen,
Wiens hart moet kloppen als de harten uwer vaderen.
Gy, die den grond bewoont van 't Zuidernederland,
Zyt gy datzelfde volk dat, met den eendragtsband
| |
[pagina 42]
| |
Aen Bato's kroost verknocht, vóór ruim tweehonderd jaren
Zyn heldendrommen onder 't fiere heir liet scharen,
En, door 't Escuriael te lang op 't wreedst verdrukt,
Het eerst 't dwangjuk van den vryen hals gerukt,
En vreemden overmoed den doodsteek heeft gegeven?
Voelt ge in uw boezem nog die heldenvlammen leven?
Hebt gy den naem van Belg steeds onvervalscht bewaerd -
Uw heilge vryheidsmin, uw trouwen broederaert?
O ja, ge zyt nog Belg! de naem is niet verdwenen.
Uwe oude dapperheid heeft glansryk uitgeschenen
Op 't veld van Waterloo, waer Frankryks leger 't land
Pas aedmend, dacht op nieuw te knellen in den band;
Waer gy zyn Aedlaer, die alreeds ten landroof wette
Zyn uitgespannen klauw, ontvleugelde en verplette.
Met wat heldhaftigheid en onweêrstaenbre kracht,
Greep uwe vuist hem by de roodbesmeurde vacht,
En koeldet ge in zyn bloed de wraek die in u brandde!
O ja, ge zyt nog Belg! gy wreekt geleden schande,
En toont, wie u miskent, de grootheid uwer ziel.
Zoo eens uw land ten prooi aen franschen moedwil viel,
't Was, toen een valsche glimp van vryheid u verblindde.
Uwe ingeschapen zucht naer die zoo teêr-beminde,
Wier hooggeschat bezit men u, al vleijend, bood,
Gaf u en uw geluk aen trouweloosheid bloot.
Ge ontfingt den Franschman, ja, omhelsdet hem als broeder,
En zaegt, te ligt misleid, hem aen voor Neêrlands hoeder.
Ook hier erkent men u: die gryze eenvoudigheid
Is in der volken rang uw heerlykst onderscheid.
De Gauler wist uw hart naer zynen wil te kneden,
En boeide uw argloosheid aen vreemde aenloklykheden.
| |
[pagina 43]
| |
Van vryheid, reden, regt, bragt hy u enkel 't beeld;
Uw schatten werden zyn - in dartelheid verspeeld;
Zyn valsche staetkunde, ach, deed uwe zonen sneven
Vol ramps. Wat heeft hy u voor zoo veel bloeds gegeven?
Een wulpsche zedeleer, de tael waermeê hy loog,
En een verlichting, die 't betooverd oog bedroog.
Juicht, Belgen, juicht! ge zyt van 't jammerryk ontklonken.
Europa heeft u weêr een vaderland geschonken.
Uw regt herneemt ge, uw naem, uw roem en volksbestaen;
De vryheid lacht u toe, en moedigt u weêr aen,
Maer de oude deugd ligt nog gedoken in het duister;
Nog is ze niet gedaegd in haren vollen luister;
Nog hebt ge, altyd beloerd door buitenlandsche list,
Door 't bloed van Waterloo niet alles uitgewischt.
Wanneer een moeder van den afgesmeekten zegen
Des hemels eindelyk een zoontjen heeft verkregen,
Een kind, met pyn gebaerd en toch haer liefde en lust,
En dat zy 't op haer schoot met vreugdetranen kust,
Dan zoekt haer hopend oog, of niet in 's lieflings trekken
Het minnelyk gelaet des vaders is te ontdekken;
Of zy in oog, en mond, en lachjen van het kind
Haer ega afgemaeld, haer ega wedervindt.
Zoo als die moeder doet, geliefde Landgenooten,
Doet nu het vaderland met u, die, voortgesproten
Uit edel Belgenbloed, sints kort herboren zyt.
Uw teedre moeder is om uw geluk verblyd;
Zy hoopt, nu gy uit ramp 't hoofd opbeurt, in uw trekken
Die van het voorgeslacht oorspronklyk weêr te ontdekken,
En vraegt, of gy hun deugd, hun zeden, hunnen aert
Hebt uit den storm gered - 's lands heiligdom bewaerd?
| |
[pagina 44]
| |
Of de eer van Nederland ten vollen is gewroken,
Of alle uw banden met den vreemdling zyn verbroken?
Ze vraegt, en vindt niet, wat ze, hopend, had verwacht:
Ze vindt den Belg niet meer gelyk aen 't voorgeslacht.
Neen, liever dan ter zielontslaving voort te spoeijen,
Gaet hy op vryen grond nog in der vreemden boeijen
Gebukt, bootst Franschen na in weidsche pracht en prael,
In zede en weeldrigheid; miskent zyn moedertael,
Ja, wringt zyn tonge tot onvaderlandsche toonen,
En durft daerin (o smaed!) zyn eigen Neêrduitsch hoonen!
Wat zeg ik? neen! dat doet een zoon der Belgen niet.
Zou, wie voor vorst en volk verrukt zyn bloed vergiet,
Wie zich heeft vrygekampt, zou die, te los van zinnen,
't Geen 't vaderland hem gaf, niet achten, niet beminnen?
Of zoude alle onze hoop, ons heil een ydle schyn,
En Neêrland enkel 't graf van onze vaedren zyn?
Neen! nimmer kan de Belg zoo laeg, zoo diep verbasteren,
Dat hy het erfdeel van de vryheid zoude lasteren.
Hy voelt zyn grootheid nog, vol edelmoedigheid;
Hy heeft de deugd nog, die ten hoogsten adel leidt:
De liefde 's lands, hem met der melk reeds ingegeven.
De uitheemschheid heeft ze nooit uit zyner ziel verdreven.
Neen! schoon de weelde en tael van zynen nabuer hem
Zoo lang bedwelmden, als met een sirenenstem,
Nooit zal hy dwazelyk, in spreken of in schryven,
Met wat geen spot verdient bestaen den spot te dryven.
Slechts aterlingen, in hun overblinden haet
En vrekkig zelfbelang, zyn tot die taek in staet;
Of vreemdelingen, die den opstand komen kraeijen,
En 't zaed der tweedragt in een oord van vrede zaeijen.
| |
[pagina 45]
| |
Ach, zoo er waerlyk zyn, geboren in dit land,
Hun tael verloochnend, en niet blozend om die schand,
Verdwaelden zyn het die hun moedersprak niet kennen;
Die, op den schyn verliefd, het spoor te buiten rennen
Van 't ware volksbelang; of die, te los van hoofd,
Van onderzoeklust en van leerzucht zyn beroofd.
Maer dat een Franschman, die 's lands namen niet kan spellen,
Ons onze tael betwist, en stout zich aen durft stellen
Als ware hy de man, die onze pligten kent,
En zoo een gastvry volk in 't liefdryk aenzicht schendt,
Die smaed is duldeloos, dien mag geen Belg verdragen!
Wy zyn in staet alleen die pligten te bejagen;
Wy kunnen door ons zelv' al wat ons dient, bevroên;
Wy hebben zynen raed, zyn wysheid niet van doen.
Men wane niet, dat ik, in blinden haet ontstoken,
De letterbloemen wrake op franschen grond ontloken;
Dat ik een tael versmaed die gansch Europa eert,
Die, waer beschaving troont, geacht wordt en geleerd;
Waer ik Racines geest zoo dikwerf in bewonderde,
Waer Fenelon in preekte, en Bossuet in donderde;
Neen, 'k min die tale, en breng haer myne hulde toe;
Maer 'k wil, dat men der uwe ook regt en hulde doe:
Het voegt u, Belgen, niet voor anderen te wyken.
Uw tael draegt van uw aert onloochenbare blyken;
Zy is uw eigendom, een ongeleende schat,
Die onuitputlyk baert al wat den geest bevat.
Uwe ouders hebben die vóór eeuwen reeds gesproken,
Haer regten voorgestaen, of haren smaed gewroken.
Toen Rome's wolventeelt, op Cesars wenken, zonk
Van de Alpen, en met smaed dit land bedreigde, klonk
| |
[pagina 46]
| |
Hier forsch hunne aenvalkreet in nederlandsche toonen
Den dwingeland in 't oor; en toen die vryheidszonen
Hem 't vuer toeslingerden dat zyne tent verslond,
Galmde in die zelfde tael hun zegelied in 't rond.
't Was in die zelfde tael, dat Wodans harpenaren
Het krygslied zongen, 't welk de ontzette vrouwenscharen
Vertroostte, in 't stormig uer van slagting en van moord,
En 't hart van 't magtloos kind verhief, ten stryd gespoord.
Gelyk ge een stroom, ter nederstortend van de rotsen
In 't lage steenig woud, hoort bulderen en klotsen,
Zoo klinkt ze in d'oorlog ook den vyand te gemoet.
Maer, even als die stroom, meer landwaerts in gespoed,
Bekoorlyk murmelt in de schaduw jonger looveren,
Zoo kan die tael ook met de zoetste klanken tooveren.
Waer is het schepsel, dat in woude of luchtruim leeft,
Wiens spraek, wiens zang ze niet, als de echo, wedergeeft?
Bestendig stemmend met den toon, de snaer van 't harte,
Weêrspiegelt zy en haet en liefde, en lust en smarte;
Schept woorden, beelden, met eene onbepaelde magt;
Is rein en zedig, als het heilig voorgeslacht;
Gaet voort met vasten tred, mag vreemde hulp verachten,
Geeft klem aen wat zy zegt en vuer aen haer gedachten,
Is ernstig, liefderyk, der vryheid aenverwant,
En, ja, in alles als het volk van Nederland.
O Belgen, uw geluk is aen die tael verbonden.
Slaet uw geschichtrol op: waer gy uw regt geschonden,
Uw heil vertreden vindt, de landspraek vindt ge er by
Vertreden, en haer val het doel der dwinglandy.
Hy, die naer eisch der kunst een moedig paerd wil temmen,
Moet eerst vooral door 't slaefsch gebit zyn mond beklemmen;
| |
[pagina 47]
| |
In 't onderdrukken van den nederlandschen geest,
Is zulke kunstgreep Spanje en Frankryk nut geweest.
Getuig dit, onder meer, o puin dier schouwtooneelen,
Waerop de vryheid sprak in treur- in zinnespelen,
Of heeklend referein! Hoe zalig was die tyd,
Toen onze steên, elkaêr uitdagende ten stryd,
Op 't feestlyk landjuweel door spreuken, door gedichten,
Den vaderlandschen geest een prachtige eerzuil stichtten;
Wanneer een goede vorst (ook vorst der Rhetoryk)
En regter in den kamp, het prysgoud jonstelyk
Den winnaer overgaf, zyn hoofd met lauwren kroonde,
En 't volk hen beide met gejuich en liefde loonde!
Helaes, die gulden tyd, die kunstliefde is vergaen!
De tael, toen zoo vereerd, wordt nu met schimp belaên.
En wy, wy dulden 't?... Neen! oprechte Nederlanders
Zyn weder vaerdig, om, ter schaduw harer standers,
Het eerspoor in te slaen, en d'eens verslapen tyd
Ruim in te winnen door verjongde lettervlyt.
Hun strekke tot een baek het ievervuer dier helden,
Die Neêrlands tale 't eerst in 't licht der glorie stelden!
Het was de vryheid, die ze aen 't Neêrduitsch had geboeid,
Hun redekracht heeft bezield en hun vernuft ontgloeid.
Eer nog Corneilles Cid de wereld mogt bekoren,
Was hier in Nederland het treurspel al herboren;
Reeds bloeiden Vondel, Hooft met roem in de Amstelstad,
Toen Frankryks schouwtooneel nog geen Rotrou bezat;
Natuer had vader Cats haer lessen al gegeven,
Eer La Fontaine's geest zyn fabels had geschreven;
En, vóór Racine, had De Groot in zinryk dicht,
Den godsdienst en der deugd een outer opgerigt.
| |
[pagina 48]
| |
Nog blyft die dierbare in haer volle glorie pryken,
Nog roemt zy op den gloed van vruchtbre Bilderdyken,
Nog pryst ze een D'Hulster, en verhoogt een Van der Palm,
Nog is haer altaer niet ontbloot van wierookwalm.
Ik ook wil, stamerend, haer waerde en schoonheid zingen;
'k Wil tot in 't binnenste van haren tempel dringen,
En mynen landgenoot haer zynen offerkrans
Doen bieden, en voor hem ontsluijeren haer glans -
Een glans, die van de smet der eeuwen bleef beveiligd.
Geliefde, ja, 'k heb u myn dankbaer hart geheiligd
Van dat het d'eersten slag der eerbegeerte sloeg,
En de eerste mael voor 't land, voor deugd, en liefde joeg.
Gy zyt zoo menigmael myn lied ter hulp gekomen,
Gy hebt myn ziel ontgloeid, en zalig uit doen stroomen.
Ja, sints myn brein door u en kracht en voedsel kreeg,
Sints de eerste dichtsprank in myn vlaemschen boezem steeg,
Door u werd aengekweekt, zyt gy van my gehuldigd,
Zyt gy my heilig, ben ik alles u verschuldigd.
Waer is hy, die alleen het uitheemsche aengekleefd,
Durft zeggen dat een volk geen landtael noodig heeft?
Hy volg' den reiziger in overzeesche luchten,
En hoore hem naer zyn geboortebodem zuchten.
Geen Eden is voor hem, wat zyne landhoef was;
Vaek strekt hy de armen uit naer d'overzeilden plas.
Schoon by 't bekoorlykst beekj' of boschjen neêrgezeten,
Kan hy geen beek, geen bosch van 't vaderdorp vergeten.
En hakend naer de lucht die hy het eerst genoot,
Vindt de ongelukkige den levensramp te groot.
Maer, zoo hy ergens, schier in mymering bezweken,
Op 't onverwacht de tael van 't vaderland hoort spreken,
| |
[pagina 49]
| |
Hoe springt hem 't hart niet op! hoe klopt zyn boezem niet,
Terwyl een vreugdetraen zyn glinstrend oog ontschiet!
Een onbeschryfbre drift doortintelt hem de leden;
Hy loopt den broeder toe met waggelende schreden,
En vliegt hem om den hals, zoo vurig, zoo verrukt,
Als hield hy 't Vaderland aen zyne borst gedrukt.
Waer is de lastraer nu, die onze tael durft laken?
Hy kwyne op vreemde kust, en moog' dien troost niet smaken!
De nyvre landman, die zyn eigen erf beploegt,
Oogst altyd voordeel in; maer hy die zweet en zwoegt
Op een gehuerden grond, vindt zich op 't laetst bedrogen,
Of maeit geringe winst, na onophoudlyk poogen:
Zoo is 't met ons. Wanneer wy onzen eigendom -
De gouden moedertael, het Neêrduitsch, wederom
Beoefenen, en trouw, in onbesproken zeden,
In onderlinge min, der vaedren spoor betreden,
Zal onze nyverheid een overvruchtbren oogst
Van deugden zamelen, en aen het dankbaer kroost
Een onwaerdeerbaer pand van glorie overlaten:
Dan prykt ons vaderland weêr in den rang der staten.
Maer blyven wy verknocht aen eene uitheemsche spraek,
Nooit de onze grondelings, hoe sterk onze iever blaek';
Maer blyven wy altyd aen fransche zeden hangen,
Wat is het voordeel, dat we er immer door erlangen?
Zoo lang het Fransche alleen door ons gekoesterd wordt,
Zoo lang men 't erflyk goed des voorzaets laf te kort
Blyft voortdoen, zal de Belg der vreemden huerling schynen
En wat hem eigen is, hoe langs hoe meer verdwynen.
't Verbasterd nageslacht zal dan, daer 't redloos zonk,
Den naem vergeten van het volk dat hier eens blonk.
| |
[pagina 50]
| |
Neen, Belgen, nimmer zal die schande uw voorhoofd dekken,
Nooit zal uw schoone naem ten spot der volken strekken.
Gy hebt een koning, met der vaedren deugd omkroond,
In wien een neêrlandsch hart en zucht voor weldoen, woont:
Hy kent uw moederspraek, hy zal haer regten staven,
En al wat neêrlandsch is, gelyk hy zwoer, handhaven.
De tael der overheid en die van d'onderzaet
Zal weêr dezelfde zyn, en stutten onzen Staet;
Men zal den dorpling, die den last van 't ryk helpt dragen,
Niet langer meer met fransche onbillyke eischen plagen;
Men zal een deugdzaem man, die 't Waelsch niet kan verstaen,
Daerom, in 't schenken van een ambt, niet meer versmaên.
Dan moge een moeder, op de regtbank half bezweken,
Voor haer beschuldigd kind met eigen monde spreken,
En hy die nu zyn dood slechts uit gebaerden gist,
Weêr hooren, hoe en wat men over hem beslist.
Welaen, myn Broeders, laet ons dan die tael beminnen!
Laet ons het heerlyk werk van onzen roem beginnen!
Laet ons ('t is meer dan tyd), door eendragt saemgeschaerd,
Het woordryk Nederduitsch doen kennen aen heel de aerd!
Dan zal het belgisch volk door deugd en tucht en orden,
Haest waerlyk nederlandsch, ter volkenbake worden.
|
|