Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 8

[p. 14]

Proeven van Nederduitsche dialecten.
Dialect van Diest.
De verlore zoon, in diesters duts¹

Dar was 'ne zekere man dé twie zonen had, en de joenkste² van eule zei an ze vader³: Vader, gef mich 't paat da' mich toekomt. En de vader verdeilde-n elk zen paat. Ienege dagen daarna, as er (hy) al zen kins gediëlte ontvangen had, vertrok de joenkste zoon giël weit van hôas⁴ en er verspelde daar al ze goed me' slechte vralië. En as er alles verspeld had, dan kwamp ene grooten dieren têt⁵ in' da land en er begost gebrek te lêë.

Hê goenk eweg en verhuurde-n 'em bê 'nen börger⁶ och enen pachter (ich en weet et ni' just, mar da' was toch 'nen rêken eigener) en dei zende-n em in een van ze

1 In Oost-Braband wordt het woord vlaemsch zeer zelden gehoord.

2 Oe moet hier kort uitgesproken worden, gelyk in de hoogduitsche woorden: jung, um.

3 De lange a zweemt een weinig naer o.

4 De a is zeer kort. De h is altyd geaspireerd, daer waer ze geschreven is.

5 Gelyk het fransch woord tête, of gelyk ä in 't hoogduitsch thätig. Y luidt in Diest niet als een tweeklank, maer als een enkel en middelklank tusschen a en e.

6 ö luidt gelyk in 't hoogduitsch of gelyk eu, kort uitgesproken.

[p. 15]

pachthöven¹ oem de verkes te huë. Hê zou gère z'nen bôak me' draf gevuld hemme, die de verkes aten, maar da' was niemand die em it gaf. Doen kiëdde-n er um in ze zelve en zeide: ‘Wie veul knechte zen der toch 'in me vaders hôas, die brood hemmen in overvloed, terwâl dad ich hier van hoenger vergön. Ich sal oepstön en na mene vader gön en em zeggen: Vader, ich hem kwaad gedaan in den hemel en tegen oech, nou en zen ich ni' mier weêd da' gi mich oere zoon noemt, maer nemt mi² weêr, al wère dad ich ene van oere knechte most wedde.

As er da' gezeid had, stond er oep en kierde weêr nar ze vader. En as er nog ver van hôas was, zag em ze vader en wied deur bermherteghed beweegd, en er liep zenen zoon toe, pakte-n em me' zenen hals en kuste-n em. En de zoon zeide tot hum: ‘Vader, ich hem kwaat gedaan in den hemel en tegen oech, ich bin na ni' mier weêd da' gi mich oere zoon noemt.’

Maar de vader kierde-n 'um oem en zeide an zen knechte: ‘Spoed oech algau, bringt e nief kliëd en van de schuënste en doet em et aan, en geft em 'nen rink an zen hand en schoenen an zen voeten, en slaagt e vet kalf en lot ons vrolek eten en drinken en kermis haven; want mene zoon dé da es was dood en er es van 'er weêr leefteg gewödden; er was verloren en her es nou gevonnen.’ Doen hemme ze begost te smullen en te brassen.

Mar den aaste was bôaten oep 't veld; en as er omtrent dettög och fittög stappe van den hôaze was, huërde-n er

1 De duitsche umlaut wordt gehoord in het meervoud van twee zelfstandige naemwoorden: de hof, de höven, het lam, de lämmer.

2 Voor zekere consonanten hoort men mi in stede van mich, by voorbeeld, mi dunkt. Dit mi is kort, gelyk ook gi en ni'.

[p. 16]

't singen en lachen, en er kwamp tot in de nere¹ en riep ene van de knechte en vroeg hum wa' tat ver e lawait² was. Deze zeide: ‘Oer bruer es komen en oer vader hét et vet kallef geslagen, om dat er zo blê was da' sene zoon gezond gekomen wère.’ Maer den ander wied kwaad en wou ni' binne gön. En deroep is de vader ôatgegaan en hét em begost schoon te spreken. En hê antwoodde an zene vader: ‘Zie, ich dien oech nou zo veel jaren en nooit heb ich oer ordes te bove gegaan, en ge hed mich al ever³ toch nooit et kleinste kälfke, och bökske, och lämmeke⁴ gegeven, om mé mene vrinden in compagnie te eten. Mar zo gau as men bruer, dé al ze goed met de hoeren verteert het, weer gekomen es, dan slaagd-er ver em e vet kallef.’ Doen zeide de vader weêr: ‘Zoon, ge zet altêt bê mich en al wat 't mêne es, es ook 't oere (of 't ave); me moete nou vrolek zên en braaf smulle, want oer bruer was dôët, en er es nou van' er weêr leefteg gewödden, er was verloren en er es nou gevonnen.’

J.L. WEESEN,
onderwyzer te diest.

1 Plaetselyke uitdrukking waermede de eerste kamer of gang van een huis aengeduid wordt.

2 Deze in Braband zoo algemeen gebezigde uitdrukking schynt eertyds de beduidenis van aubade of sérénade gehad te hebben. (Zie Plantyn's Woordenb.) Te Hamburg beteekent lawai, eene roffeling (op zyn Brabandsch), une rossade. (Holsteinisch Idioticon, III, bl. 16.)

3 Dit woord schynt met het hoogduitsch aber (maer) verwant te zyn. Te Keulen zegt het volk ever voor maer (aber).

4 De duitsche umlaut heeft altyd plaets in de verkleinwoorden: man, männeke; huis, heuske, pot, pötteke. Deze klankverandering wordt doorgaens in Oost-Braband gehoord.