Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 6

[p. 307]

Oude Rymalmanak.

1    A   Dits deerste dach van den jare:⁺
2    b   Up dien nacht so bloit de haselare.
3    c   Te ansichten sijn de liede milde.³
4    d   Dits de dach van sinte Verilde.⁴
5    e   Dertien avent volcht hier naer.⁵
6    f   Dits dertien dach, ic segghe u waer.
7    g   Tvolc es blide, des seker sijt,
8    A   Ende spellec in desen tijt.⁸
9    b   De helege kercke hout grote feeste
10   c   Van blischepen, dat de heere meeste¹⁰
11   d   Van Marien was gheboren,
12   e   Die starf om die waren verloren.
13   f   Cout es in desen tijt dat weder.
14   g   Tvolc loopt up ende neder
15   A   Ende heeft lettel wercs in de lede.
16   b   Cout eist an hande ende an voete mede.
17   c   Siet, dits sent Anthonis dach,
18   d   Die heere es, doe ic u ghewach,
19   e   Van der plaghen van den helschen viere,¹⁹
20   f   Daer God onse heere goedertiere
21   g   Ons af bescherme, ende van allen tormente.
22   A   Dits de dach van sinte Vincente,
23   b   Deerste mestdach van den jare,²³
24   c   Heetmen verre ende nare.

+ Verboden dach te xj huren.

3 Te ansichten, in hun aenzicht.

4 Verilde, Pharaïldis.

5 Dertien avent, de avond voor dertien dag. Zoo noemde men Drie-Koningen-dag (Epiphanie), omdat die dertien dagen na kersmis komt.

8 Spellec, voor Spelec, spelig, speelziek. Men zong overal driekoningsliederen, enz.

10 De heere meeste, de meeste, de grootste heer.

19 Heere van der plaghen, patroon tegen de plagen, enz.

23 Mesdach, heiligdag, feestdag. Het woord is nog zeer gebruikelyk in Vlaenderen

[p. 308]

 

25   d   Dits sente Pauwels dach, mi dinct.⁺

 

26   e   Als hi sine cappe droeghe brinct

 

27   f   Soe hoepmen der goeder tijt.²⁷

 

28   g   Tvolc es daer of zeere verblijt,

 

29   A   Ende van eenen goeden oexte in hopen.

 

30   b   Dus moet die tijt voorwaert loopen.

 

31   c   Hier gaet Laumaent uut te tide.³¹

1    d   Deerste dach van Sporcle es sente Bride.¹
2    e   Dits de dach der moeder ons Heeren
3    f   Dat soe haren kercganc dede met eeren,³
4    g   In den tempel Symoene den blinden.⁺⁴
5    A   Sente Aechten dach wi hier vinden,⁵
6    b   Ende hier den goeden sint Amant,
7    c   Die bekeerde al dit lant,
8    d   Ende destrueerde vele quadien⁸
9    e   In sinen tijt, gheloeves mien.
10   f   Men sprect van den vastelavende vele.
11   g   Tvolc es vol van dobbelspele,
12   A   Ende hebben den dobbelcorts in de lede
13   b   Tot vastelavont; sulc langer mede.¹³
14   c   Dits de dach van sente Valentine.
15   d   Up dien dach kiesen de voghelkine
16   e   Hare ghenoeten in den woude,
17   f   Die hebben van des winters coude
18   g   Langhen tijt ghehadt zware plaghen.
19   A   De lodder sprinct oec huter haghen,¹⁹
20   b   Ende comt met verberrende schenen:²⁰
21   c   Dat sonneschijn ic nu sijn meenen.
22   d   Sinte Pieters dach ic nu ghewaghe.
23   e   Alst scrickeljaer es doet desen dach ij daghe.

+ Verboden dach te vj hur.

27 Soe hoep men, zoo hoopt men.

31 Te tide, juist op zyn tyd.

1 Bride, Brigida.

3 Soe, zy.

+ te viij hur.

4 Symoene, by Simon.

5 Aechten, Agatha's.

8 Quadien, kwaden.

13 Sulc langher mede, en sommige zelfs nog langer.

19 De liederlyke mensch komt nu ook in de vrye lucht. Lodder is ook een nar, een speelman, een poetsenmaker. Zie over het woord Schmellers Wörterbuch, II, bl. 525.

20 Verberrende schenen, verbrande schenen, als hebbende den ganschen winter by het vuer gezeten.

[p. 309]

 

24   f   Dits de dach van sente Mathijs.

 

25   g   Up desen dach, des sijt wijs,

 

26   A   So comt de soete lentin in,⁺²⁶

 

27   b   Die es des somers broederkin.

 

28   c   Dits van Sporcle dachterste dach.

1    d   Van Maerte doe ic nu gewach.⁺
2    e   Dan comen die liede van tavernien:
3    f   God moetse vermalendien
4    g   Die sulker saken vele pleghen!
5    A   Als maerte es droeghe, sonder reghen,
6    b   Dat dinct den lieden wesen goet:
7    c   Noyt was ghepresen martse vloet;
8    d   Maer men prijst waren sonneschijn.
9    e   De vrouwen, die hebben cleeder fijn,
10   f   Roet, scharlaken, ende groene,
11   g   De sonne es wel van haren doene:¹¹
12   A   Si hanghense uut jeghen de motten,
13   b   Dat si niet en souden rotten.
14   c   Ander vrouwen, die dat aensien,
15   d   Die gheene hebben, gheloeves mien,
16   e   Wilden wel datse up de stat¹⁶
17   f   Die reghen alle maecte nat,
18   g   Ende caerden dicken haren man¹⁸
19   A   Om datse gheene te doene hebben an.
20   b   Dus voert ende voert gaet de tijt.
21   c   De hackerman, des seker sijt,

+ jx huren.

26 Lentin, de lente. De lente op den 25 february? Onze hedendaegsche Almanakken verzekeren dat de lente maer eerst op den 21 maert begint, dat is, 23 dagen later. Van waer dit verschil? van de slechte tydberekening dier vroegere tyden. In het jaer 1582 was men tien dagen van het natuerlyke zonnejaer afgeweken, 't geen men weêr te regt bragt door het laten wegvallen van een gelyk getal dagen in october van dat jaer, zoodat toen de 15 october omiddelyk naer den 4^en volgde.

+ te j hure.

11 De zonneschyn komt haer wel te pas.

16 Up de stat, daer ter plaetse.

18 Caerden dicken, roskamden dikwyls.

[p. 310]

 

22   d   Vaert te velde, met sijnder plouch:

 

23   e   Schoen weder dats wel sijn ghevouch

 

24   f   Om te sayene sijn somersaet.

 

25   g   Dits Onser Vrouwen dach, verstaet,

 

26   A   Dat soe den Gods sone sonder smette²⁶

 

27   b   Ontfinc. Nu spruut de vyolette;

 

28   c   De mettelieven beghinnen verbliden;⁺²⁸

 

29   d   Teerderike wert open te desen tiden,

 

30   e   Ende de lieden herstellen haer boemkin mede,

 

31   f   Ende sayen haer saet, te menegher stede.

1    g   Dits deerste dach van Aprille.
2    A   De soete tijt nu commen wille.
3    b   Tcoren, dat bloet heeft ghestaen,
4    c   Beghint nu groene te werdene saen;
5    d   De voghelkine draghen te neste,
6    e   Daert hem dinct wesen beste,
7    f   De leewercke meeret haren sanc,
8    g   Ende die nachtegale, die lanc
9    A   Ghesweghen heeft, beghint te met
10   b   Haren sanc in lanc so bet.⁺¹⁰
11   c   De cockouc, die in sine plumen
12   d   Gheleghen heeft, beghint ander costumen,
13   e   Ende roupt cockouc overluut.
14   f   Dies verblijdt menich cornut¹⁴
15   g   Als hi die cockouc roepen hoort.
16   A   Dus gaet den tijt voort ende voort,
17   b   Met elcken verse eenen dach.
18   c   Hi dinct mi ruut die niet en mach¹⁸
19   d   Sinen kalendier aldus verstaen.
20   e   De quackele hoert men int coren slaen:⁺

26 Dat soe, waerop dat zy (O.L.V.)

+ te ij huren.

28 Mettelieven, matelieven.

+ te j huren.

10 In lanc so bet, hoe langer hoe beter.

14 Cornut, fr. cornu, hoorndrager, doch het is veeleer de hoornaenzetter die dan lust moet hebben om te lachen.

18 Hi dinct mi ruut, ik houde hem voor een lompaerd.

+ xj.

[p. 311]

 

21   f   De lijste, de meerle ende de fluceele²¹

 

22   g   Sijn blide ende in groten riveele,²²

 

23   A   Ende alle dinc, wide ende side,

 

24   b   Van den over soeten tide.

 

25   c   Dits sente Mercs dach,

 

26   d   Die elc mensche, doe ic u ghewach,

 

27   e   Es sculdich te vasten jeghen de plaghen.²⁷

 

28   f   Groene worden bosschen ende haghen,

 

29   g   De jonghelinghen loepen sonder rouwen

 

30   A   Om de Mey haer tsertsen vrouwen.³⁰

1    b   Sinte Philijps ende sent Jacops dach.
2    c   Dits danderdach, daer na ghelach²
3    d   Der crucen dach, Brugghe ommeganc.⁺
4    e   Tcoren wert nu zeere lanc,
5    f   Ende daer toe met schoenen haren.
6    g   De nachtegale hoort men verclaren
7    A   Haren sanc met luder kelen:
8    b   De soete tijt doetse vervelen.⁸
9    c   Dits sente Macharis de heere groot,
10   d   Die voer de plaghe coes de doot.
11   e   De winter es nu vergaen.
12   f   Dat raepsaet siet men schoene staen
13   g   Bloijen, oft guldin ware;
14   A   De voghelen singhen hier ende dare,
15   b   Ende maken wel groot gheschal;
16   c   Teerderike wert open overal,
17   d   Ende dat coren begint te bloyen;
18   e   Scape, paerde ende coyen
19   f   Siet men nu te velde gaen.
20   g   Die in dat cot hebben ghestaen
21   A   Te winter-heten, stroe ende hoy,²¹
22   b   Werden nu van gherse moy,²²

21 Fluceele. Ik vinde in den Nomenclator van Junius geen enkel vogelsnaem, die op eele rymen kan. Het woord is vermoedelyk slecht geschreven.

22 Riveele, feest, lustigheid.

27 Te vasten, te vieren.

30 Haer tsertsen vrouwen, hares harten vrouwen, voor de vrouwen van hun hart.

2 Dander dach, de tweede dag.

+ vi.

8 Vervelen, vermenigvuldigen, paren.

21 Te winter-heten, op winter-kost.

22 Moy, moede.

[p. 312]

 

23   c   Datsi metten dauwen

 

24   d   In vruecheden sijn, hoeren ende vrouwen.²⁴

 

25   e   Sente Urbaens dach gaet de lentin uut:

 

26   f   Dan comt die somer met sijnre virtuut;²⁶

 

27   g   Dat weder beghint te wesen schoene;

 

28   A   De sonne warm an den trone.²⁸

 

29   b   Gheduerde dese soete tijt,

 

30   c   Al daer dore ic ware verblijt!

 

31   d   Maer neen hi! dits dachterste dach van meye.

1    e   De nachtegale laet haer leye,¹
2    f   Ende beghint haer jonghen te broeden;
3    g   Dat coren beghint hem selven voeden,
4    A   Ende dat ghers wert schoene ende stranc,
5    b   De mersche droeghe, de daghe lanc.⁵
6    c   Dits sente Godewaels dach.⁶
7    d   Die boeme, die men bloyen sach,
8    e   Siet men nu haer bloemen sluten,
9    f   Ende schone vrucht daer ute spruten,
10   g   Crieken, kersen, appelen, peeren,⁺
11   A   Ander vrucht; wat mach hem deeren?
12   b   Dits de lancxste dach van den jare.
13   c   Sente Laudolfs dach volcht hier nare.¹³
14   d   Dits de dach sente Basilis,
15   e   Die in den somer gheleghen is.
16   f   Nu werden de crieken roet,⁺
17   g   Die jeghen de sonne staen al bloet,

24 Vruecheden, vreugden.

26 De zomer: op den 26 mei? Zie onze aenmerking op den 26 februarius, waerby ik nog voegen zal dat in een zeer oud kalender, geplaetst achter myn HS. van Van Maerlant's Naturenblome, schrift van omtrent het jaer 1300, de jaergetyden aldus verdeeld zyn: Lente 22 febr.; Zomer 24 Mei; Herfst 23 Augustus en Winter 23 November.

28 Trone, firmament.

1 Leye, zang, fr. lay; later by ons leissen.

5 Droeghe, droog.

6 Godewaels dach. Godewael, lat. Gudwalo, is een Gentsche heilige (in Blandinio). Zie Molani Natales sanctorum Belgii, p. 109 verso.

+ iiij.

13 Sente Laudolfs dach. Volgens de Vocabulaire hagiologique in Menage's Dictionnaire étymologique, valt het feest van St-Laudulfus (fr. St-Loul, évêque d'Evreux) op den 13 augustus.

+ iiij.

[p. 313]

 

18   A   Ende dat raepsaet begint te ripen;

 

19   b   De voghelkine hoert men pipen;

 

20   c   De vader ende moeder hebben ghebroet;

 

21   d   De kinder baden in den vloet,

 

22   e   Dor de hitte, die hem pine doet.

 

23   f   Vigilie dit wel wesen mach.

 

24   g   Dits sente Jans Baptisten dach.

 

25   A   Sente Loys dach hier na comt,²⁵

 

26   b   Die men een groot maerschalc nomt.

 

27   c   Nu steken de liede met soeten crude.²⁷

 

28   d   Vigilie nomen dit de lude.

 

29   e   Sente Pieters ende sente Pauwels dach mi dinct,

 

30   f   Dat men sente Lievene te Houtem brinct.³⁰

1    g   Dits van hoymaent deerste dach.
2    A   Die liede, doe ic u ghewach,
3    b   Mayen nu met seisenen thoy,
4    c   Ende werden van schonen weder moy.
5    d   Crieken, kersen vint men nu vele;
6    e   Die lieden werden nu vul van spele.
7    f   De vrucht beghint te ripene zeere:
8    g   Dat doet de cracht van Onsen Heere
9    A   Datsi wast al sonder arghen.
10   b   Dits de dach van sente Hamelberghen,
11   c   Ende dits sinte Benedictus dach,
12   d   Up dien dach dat men sach,
13   e   Den groeten wijch van Curterike.⁺¹³
14   f   Daer bleef menich heere rike.

25 Sente Loys dach, de dag van St-Elogius, niet te verwarren met St-Eligius (St-Loy) op den 1^en december.

27 Dit ziet op een gebruik, dat ik niet ken.

30 Te Houtem. Volgens een oud stuk, geplaetst in Cannaert's Bydragen tot de kennis van het oude strafrecht in Vlaenderen, 3^e druk, bl. 414. ‘Pleight men Sinte Lieven up den 28^en dach van Wedemaent omme te draghene, ende te bringhene van Houtem.’ De baron van St-Genois stelt het op den 27^en juny (Revue de Bruxelles, mai 1841, p. 48). Op den 30^en zal men dus den heilige weêr naer Houthem terug gevoerd hebben.

+ xi.

13 Wijch van Curterike, stryd van Kortryk, namelyk op den 11 july 1302.

[p. 314]

 

15   g   Dits alre apostelen dach.

 

16   A   Sente Bertins daer na ghelach.¹⁶

 

17   b   Dus ga ic eenen dach voort.

 

18   c   Met elcken verse, verstaet mijn woort,

 

19   d   Soe overloep ic eenen dach.

 

20   e   Sente Margrieten alhier ghelach,

 

21   f   Die was eene maghet reene.

 

22   g   Dits Maria Magdaleene,⁺

 

23   A   Die Gode minde met herten fine.

 

24   b   Dits de goeden sente Kerstine,

 

25   c   S. Jacops ende Christoffels mede.

 

26   d   S. Annen dach hout hier stede.

 

27   e   Nu es dat oeft ghewijt,

 

28   f   Dies menich es verblijt,

 

29   g   Alst up de boeme es wel gheraect.

 

30   A   De oest ons nu zeere ghenaect;

 

31   b   Want de sorghe es meest van der eerde.

1    c   Sente Pieters dach apostel weerde.⁺
2    d   Nu sniden de lieden zeere haer coren,
3    e   Beede hier naer ende daer voren,³
4    f   Ende sijn zeere besich te velde:
5    g   Si mayen, si picken met ghewelde.
6    A   De mate liede, die dit verstaen,⁶
7    b   Loepen hutwaert wel saen,
8    c   Om van den corene te rapene mede.
9    d   Vigilie hout hier stede.
10   e   Dits sente Lauwereins dach,
11   f   Die men up eenen roester braden sach.
12   g   Dits de dach van sente Claren,
13   A   Ende hier volghet naren
14   b   Vigilie, de avent Onser Vrouwen.
15   c   Marien dach machmen hier schouwen,

16 Sente Bertins, namelyk de translatio St-Bertini. Zyn feestdag valt op den 4^en september.

+ xi.

+ vii.

3 Beede, beide, utroque.

6 Mate lieden, arme lieden.

[p. 315]

 

16   d   Dat soe van der weerelt schiet.¹⁶

 

17   e   Dus so eist al bediet

 

18   f   Dat ten kalendiere toebehoort.

 

19   g   Met elken verse eenen dach bet voort.

 

20   A   Dits de dach van sente Bernaerde,

 

21   b   De welke was met gode waerde.

 

22   c   Hier so gaet de somer huut:

 

23   d   Dan comt de herft met siere virtuut.

 

24   e   Dits sente Bertelmeus dach mede,

 

25   f   Die hem villen liet de lede.

 

26   g   Nu eest een vulle tijt

 

27   A   Van allen goede, des seker sijt,

 

28   b   Van appelen, peeren, noten mede,

 

29   c   (Sente Jans dach hout hier stede)

 

30   d   Prumen, ende alrande oeft.⁺

 

31   e   Des God onse heere si gheloeft.

1    f   Siet dits sente Gillis dach,
2    g   Die heere es, doe ic u ghewach,²
3    A   Van der biechten, de heleghe man.⁺
4    b   Sinte Bertins dach volcht hier an.⁴
5    c   Nu beghint te ripene die wijn
6    d   Die mi doet mijn gheldekin
7    e   Minderen, alsmi sijn smake taent.
8    f   Dits Onser Vrouwen dach in spelmaent.⁸
9    g   Sinte Omaers dach volcht hier nare.
10   A   De ackerman wert gheware
11   b   Van schoenen weder, dats sijn ghevouch:
12   c   Te velde vaert hi met siere plouch,
13   d   Ende doet den lande sijn proffijt.
14   e   Dits der crucen dach, seker sijt,

16 Soe, zy.

+ vij.

2 Heere, patroon.

+ xvij.

4 Sinte Bertins dach, lees: sinte Bertins avont, want zyn feest komt op den 5^en. Zie Molanus, l.c. p. 188.

8 Spelmaent, of speltmaent, garstmaend, september: mensis à farris messe dictus, zegt Kiliaen. Bilderdyk houdt het woord voor jagtmaend. Zie zyn Verklarende geslachtlyst, verbo Spel.

[p. 316]

 

15   f   Dat te Dornike es ommeganc:

 

16   g   Niemen en si dit te lanc.

 

17   A   S. Lambrechts moet hier staen.

 

18   b   Nu sietmen de kinder gaen

 

19   c   Om braembesien huute waert.

 

20   d   Vighelie es al hier verclaert.

 

21   e   Dits sinte Matheus dach.⁺

 

22   f   S. Mauricius daer na ghelach.

 

23   g   Die boemen, die wel stonden gheladen,

 

24   A   Werden naect, ende hare bladen

 

25   b   Beghinnen te hanghen nederwaert,

 

26   c   Van den winter, dits haer aert.

 

27   d   Scoene ende bruun staen de haghen,

 

28   e   Dat den kinderen wel mach behaghen.

 

29   f   Dits sente Michiels dach mede.

 

30   g   Dachterste dach van spelmaent hout hier stede.

1    A   Dits sinte Baefs dach.
2    b   Die zeeman, doe ic u ghewach,
3    c   Hoept nu goeden harinctijt.⁺
4    d   Dits St-Fransoys dach, seker sijt.
5    e   De scipman ende sijn veynoot⁵
6    f   Werden nu in feesten groot,
7    g   Ende ghereeden haer ghetouwe;
8    A   Om den harinc poghen si nauwe.
9    b   Up sente Denijs dach comt de harinc,
10   c   Of daer na wel varinc:¹⁰
11   d   Dickent siet men commen voren.¹¹
12   e   De ackerman derscht nu sijn coren,
13   f   Ende coept harinc metten ghelde saen.
14   g   Sente Donaes dach moet hier staen.
15   A   Nu sijn de liede blide der dinghen
16   b   Die ghehadt hebben goede somer neeringhe,

+ jv.

+ vj.

5 Veynoot, vennoot, gezel (verwand met het deensche ven, dat wen uitgesproken wordt).

10 Varinc, spoedig.

11 Men, voor menne, men hem (den haring).

[p. 317]

 

17   c   Ende versien hem jeghen tswinters coude.

 

18   d   S. Luucs dach comt hier oude.¹⁸

 

19   e   Nu beghinnen de merschen te wesene nat.

 

20   f   De tijt van den jare bewijst hem dat.

 

21   g   Dits der xi^m maechden dach.

 

22   A   De harinc, doe ic u gewach,⁺

 

23   b   Comt nu machtich uter zee.

 

24   c   Dweder wert nu cout in lanc so mee.

 

25   d   Die nu qualic es ghecleet,

 

26   e   Ende lettel ghelts int scriven weet,

 

27   f   Mach drouve sijn. Vighelie es hier.

 

28   g   S. Simoen ende S. Juden dach volcht schier,

 

29   A   Dat men heet half harinctijt,

 

30   b   Dies vele heeft; dats sijn prouffijt.

 

31   c   Vighelie, ende de dach sente Quintijn.

1    d   Alderheleghen dach moet hier sijn.
2    e   Dits alderzielen dach mede.
3    f   Nu beghint te magherne de weede:³
4    g   De beesten heten stroey,
5    A   Coren, gherste, ende hoy.⁺
6    b   Dits de dach van St-Ledenare.⁶
7    c   S. Wynocs volcht hier nare.⁷
8    d   Nu eist goet voor de colen sitten,
9    e   Ende vier, niet te groot van hitten,
10   f   Ende drincken van den duutschen wine.
11   g   Dits de dach van sinte Martine.
12   A   Sente Lievins dach volcht hier na.
13   b   Dits sente Brixis dach, als ic versta.¹³
14   c   Dat men most hiet heet men nu wijn.
15   d   De ghene die hebben gheldekin
16   e   Moghens drincken als hem lust,
17   f   Al sijns de wijfs qualic gherust

18 Oude, voor houde, spoedig.

+ jx

3 Weede, weide.

+ viij

6 Ledenare, Leonardus. Hier mist de schryver tweemael; want de feest van St-Leonard valt op den 5^en, en die van St-Winoc op den 6^en.

7 Ledenare, Leonardus. Hier mist de schryver tweemael; want de feest van St-Leonard valt op den 5^en, en die van St-Winoc op den 6^en.

13 Brixis, Albericus.

[p. 318]

 

18   g   Dat haer mans de taverne antieren,

 

19   A   S. Lijsbetten dach volcht hier schiere.¹⁹

 

20   b   Nu beghint te nopene dat coude:

 

21   c   Die voghelkine in den woude

 

22   d   Laten hare vruechden al onttrent.

 

23   e   Siet hier den goeden sente Clement,

 

24   f   Dat men den lesten dach van erfste noemt.

 

25   g   Sente Kathelinen dach hier na comt.

 

26   A   Nu wert de wtnter een machtich man;

 

27   b   De liede doen meer cleeder an,

 

28   c   Om dat hem beghint te nopene tcoude.

 

29   d   Vighelie comt hier oude.

 

30   e   Dits sente Andries dach.

1    f   Sente Loys dach daer na ghelach.
2    g   De vroukine, die dat laken widen,
3    A   Beghinnen om de colen striden.
4    b   Dits sente Barberen dach,
5    c   Die men viert doe ic u ghewach.
6    d   Sente Niclaus dach volcht hier naer:
7    e   Al eist dan cout en is gheen vaer.⁷
8    f   Dits de dach Onser Vrouwen.
9    g   Ay lacen, hem mach wel rouwen
10   A   Die nu vele sijn schuldich,
11   b   Ende lettel hebben: onverduldich
12   c   Moghen si wel sijn, gheloeves mie.
13   d   Sente Audeberts ende S. Lucie.
14   e   S. Nichasis dach volcht hier nare.
15   f   Dits de cortste dach van den jare.
16   g   De blutskine, metter quader brayen,¹⁶
17   A   Die in den somer sloughen delaye,¹⁷
18   b   Maken nu verberrende schenen:
19   c   Ten viere waert es al haer meenen,

19 Lijsbetten dach, Elisabeths dag.

7 En is geen vaer, 't en is geen vrees.

16 Blutskine, 't zelfde als lodders, hierboven, 19^en febr. Het is het verkleinwoord van Blutten, in 't meervoud. Zie Kiliaen.

17 Sloughen delaye, uitgesteld werden.

[p. 319]

 

20   d   Daer si in nemen groot solaes.

 

21   e   Dits dapostel sente Thomaes,

 

22   f   Die men in vele steden vast;²²

 

23   g   Maer hier esmer niet met ghelast.

 

24   A   Vighelie kersavent volcht hier an.

 

25   b   Gods gheborte daer na dan.

 

26   c   Dits de dach van sinte Steven.

 

27   d   S. Jan evangeliste leiter neven.

 

28   e   Up den kindren dach siet men solaes.

 

29   f   Dits van Cantelberghe sente Thomaes.

 

30   g   Dus moet ment al ondersoucken.

 

31   A   Up den niewen avont bactmen koucken.

22 Vast, viert; want vasten is vieren, fr. célébrer. Zie Wiselius, in de Voorreden op zyne Mengel- en tooneel poezy, I, bl. XVIII.

Pratique om den kalendier up de hant te wetene.

Jaers dach, Van¹, Verilt².
Dertiendach ghi dan stellen silt.
Kalenden, Anthonis, Faby³.
Vincencis, Pauwels, Julien, Valeri.

Bry⁴, Licht⁵, Blasis⁶, Aecht, Mant⁷,
Sporcle, Aubert volght te hant.
Valentijn, Panche,⁸ Julien saen.
Pieter, Mathis moeter staen.

1 Van, Stephanus.

2 Verilt, Pharaïldis.

3 Faby, Fabianus.

4 Bry, Brigida.

5 Licht, lichtmisse.

6 Blasis, Blasius.

7 Mant, Amand.

8 Panche.?

[p. 320]

Maerte.

 

 

Albijn in maerte, Victorijn.

 

Daer naer moet Gregoris sijn

 

Ka¹, Geertruud ende Benedictus.

 

Marien dach hebdi dus.

In april Ambrosis es.
Ende Marien volghet des.
Kalenden tel, dan biste².
Joris, Marc ewangeliste.

Philips, Cruce, dan Jan.
Daer naer Macharis comt Servaes an.
Ka, Brandaen, Potentiane.
Naest Urbaen comt Germain ane.

Gherstmaent, daer naer Bonifaes.
Medarts, dan Barnabaes.

1 Ka, kalenden.

2 Dan biste, dan zyt gy er.

[p. 321]

 

 

Baselis volcht, daer toe zieter

 

Sinte Jan, Loy, dan Niclaus, Pieter.

Hoymaent, Maes¹, Martin naer.
Hontsdaghe; sy Benedictus daer.
Kalend, Arnout, Margriet, Magda².
Crist³, Jacob, Slapers volghen na.

Pieter, Stevin in oexst, Donaet.
Dan Laureins daer staet.
Ka, Maria, hontsdaghe enden.
Na Bertelmeus suldy Jan venden.

Gillis, Pietmaent⁴ Bertin gheeft,
Maria dan dach heeft.
Cruus Christi⁵, Lambrecht wel viel.
Matheus apostel, Jus⁶, Cosme, Michiel.

1 Maes, Thomas.

2 Magda, Magdalena.

3 Crist, Christina.

4 Pietmaent. Zoo noemde men September, b.v., in de Excellente cronike van Vlaenderen, bl. 58, col. 2: ‘Item up den vierden dach in Pietmaent naer den wijch van Kerssy, so was die stede van Kalis beleyt.’

5 Cruus Christi, de Verheffing van het H. Kruis.

6 Jus, Justinus.

[p. 322]

Octobre.

 

 

Bamesse, Francoys moeter staen.

 

Denijs, Venant¹, Adriaen,

 

Kallend, Luc dach, met ellef dusint,

 

Crispijn, dan Symoen met Quint.

Al helich settic
Ledenaert, daer naer Martin, Bric².
Kalenden, slachmaent, Lijsbetten dan,
Clement, Katheline met An³.

Loy, slachmaent, Barbre, Clais⁴ dus.
Marie, so comt Lus⁵.
Nichasis⁶, Victor hebben Thomas, Mil⁷,
Dan Kerst⁸, St-Jan, Kint⁹, Thomas, Sil¹⁰.

Handschrift der XV^e eeuw, op papier, in de Burgondische Bibliotheek te Brussel, formaet klein folio (vooraen staet eene wereldkronyk), bekend op het Inventaire, N^o 837-845, bl. 162, verso, enz.

J.F. WILLEMS.

1 Venant, Venantius, 13 october.

2 Bric, Albericus.

3 An, Andries.

4 Clais, sint Nicolaus.

5 Lus, Lucia.

6 Nicasis, Nicasius, 14 december.

7 Mil, Melchiades.

8 Kerst, kerstnacht, kerstmisse.

9 Kint, onnoozele kinderen.

10 Sil, Silvester.