Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 2

[p. 432]

Achte personen wenschen.

Achte persone saten,
Op eenen lichten, dach,
Ende si droncken wel ende aten
In een vri ghelach,
Een ridder wel gheheer¹,
Een maghet van hoger connen,
Ende een clerc van wiser leer,
Met eener fresscher nonnen,
Een moenc, met eenre baghine,
Een pape, ende een ghehuwet wijf.
Si droncken van den wine;
Vol vrouden² was hem dlijf.
Si conden wel boerderen³,
Singhen, boerden, saghen,
Dat si vrouden willen fruweren⁴,
Ende hebbens eens ghedraghen⁵,
Wi argher, na sinen staet,
Aldaer wenschenen⁶ soude,
Dat hi, sonder verlaet⁷,
Tghelach te male goude⁸.
Ic wenschene ter stonde
(Sprac een ridder wert)
Om voghelen ende om honde,
Om wapene ende om peert,
Van den hoechsten fore⁹
Van al erterijc,
Ende ic¹⁰ om aventure
Moeste varen ewelijc,

1 Gheheer, heerlyk, goed, mild, zacht. Zie Primisser's Glossarium op Suchenwirt's werke, verbo Gehewr.

2 Vol vrouden, vol van vreugd.

3 Boerderen of boerden, jokken, fr. conter des bourdes.

4 Fruweren, genieten, lat. fruere.

5 En zyn des overeengekomen.

6 Wenschenen, voor wenschen; doch in den zin van wenschen uit jokkerny.

7 Verlaet, nalating.

8 Goude, gold, betaelde.

9 Fore, voor vore of voere; van den hoechsten voere, van de beste soort, die het meest geacht zyn.

10 Ende ic, versta: ende dat ik.

[p. 433]

 

Met goede ende gesmide¹,

30

Met vrouwen ende met vrome knechten,

 

Vlieghen², jaghen met winde³,

 

Tornieren, joesten⁴, vechten,

 

Die werelt dore, in eren,

 

Altoes vol die malen⁵,

35

Soe waer ic wilde hoveren

 

Willic wel betalen;

 

Ende ons niet en ghebrake,

 

Noch over en scote niet;

 

Ende men in eren van ons sprake,

40

Waer wy hadden ghelet⁶;

 

Te leven in ghesonde

 

Op dit erterijc,

 

Ende, na die leste stonde,

 

Te varen in hemelrijc.

45

Die maghet wel ghedaen

 

Haren mont si ontdede:

 

Den ridder sach si an,

 

Dese worde dat si sede:

 

Soe wensche ic u bi te sine

50

In suverliken state,

 

Al dat leven mine;

 

Ende ic u niet af en sate;

 

Ende wi minden beide,

 

Sonder eneghe dorperen nijt⁷,

55

In goeder ghestadicheiden.

 

In gheerde els gheen delijt⁸.

 

Danssen ende reyen,

 

Vlieghen ende jaghen,

 

Pipen ende scalmeyen,

60

Ende al die ons saghen,

 

Dat si ons onsten,⁹ doghet¹⁰,

 

Ende oec ere daden,

1 Goede ende ghesmide, goederen en kostbaerheden, juweelen.

2 Vlieghen, met valken ter jacht gaen.

3 Winde, windhonden.

4 Joesten, fr. joûter.

5 Die malen, de mael, de zak. de geldbuidel.

6 Ghelet, lees geliet, gereisd; van liden, doortrekken.

7 Dorperen nijt, nyd van slechte lieden.

8 Geen ander genoegen zou ik begeeren. In is de contractie van Ic en.

9 Dat zy ons gunst.

10 Doghet, deugd.

[p. 434]

 

Sone woudic mine jonghe joghet

 

Nemmermeer bat bestaden¹.

65

Ic woude oec met u sterven

 

Ende met u gheven tseins²,

 

Ende hemelrike verwerven.

 

Dit schaffic vore een wensch.

 

Die clerc sach op die nonnen,

70

Ende seide: religiose,

 

Ic woude ghi mi wout onnen³,

 

U minne graciose,

 

Ende ic mijn studeren

 

Moeste laten varen,

75

Ende met u verteren

 

Mijn goed, al mine jaren,

 

Ghelt, pande, ende boecken.

 

Der kerken ende der scolen

 

En woudic nemmermeer roeken⁴;

80

(U minne doet mi soe dolen!)

 

Ende ic met u singhen

 

Mochte, nacht ende dach;

 

In vrouden met u minghen

 

Dat ware mi een goet ghelach;

85

Ende ons niet en ghebrake,

 

Spise, ghelt, no dranc:

 

In gheerde gheen ander sake

 

Al mijn leven lanc.

 

Doen quicte metten oghen

90

Dat soete soete nonnekijn,

 

Ende sprac: bi gode, den hoghen,

 

Ic wille den wiele⁵ mijn,

 

Ende mijn nonne ghewant⁶,

 

Ende cloester al te male

95

In gloede ware verbrant;

 

Ende ic wiste wale

 

Dat ghi mijn minne droecht,

 

Ghelijc dat ic u an⁷,

1 Bat bestaden, beter besteden.

2 Tseins, chyns, de chyns der natuer betalen, sterven.

3 Onnen, jonnen.

4 Kerk en school zou ik my niet meer aentrekken.

5 Wiele, wyle, nonnendoek.

6 Ghewant, kleed.

7 An, van onnen, gunnen.

[p. 435]

 

Soe ware ic vernoecht

100

Met u, lieve man:

 

Ic liete dat covent

 

Te male, ende die abdesse,

 

Ende gave al mijn consent

 

Te leren uwe lesse.

105

Het es ene grote pine

 

Dit lesen ende dit singhen,

 

Ende dus besloten te sine

 

Vore vrie wandelinghen!

 

Die moenc daer omme loech,

110

Ende sach op die baghine.

 

Ic wensche om mijn ghevoech

 

Van spisen ende van wine,

 

Ende aldertieren wiven;

 

Om ghelt ende om abijt;

115

Soe woudic altoes driven

 

Met hem¹ mijn delijt,

 

Baden ende stoven²,

 

Altoes, ende banketeren,

 

Springhen, dansen, hoven,

120

Dobbelen, goed verteren.

 

Hemelike green

 

Al doen die baghine³,

 

Ende seide: here, al in een

 

Begheerdi vroudelijc te sine!

125

Ic wenschene om grau abijt,

 

Ende omme doeke wit,

 

Om tsondaghes enen maeltijt,

 

Ghelijc dat hi es dit⁴,

 

Ende met allen cloesterieren

130

Wel te sine ghemint;

 

Mi woudic dan anteren⁵

 

Alse een heilich kint,

1 Hem, haer.

2 Stoven, ter stove gaen. De stoven, de badhuizen, waren toen vergaderplaetsen, gelyk nu de koffyhuizen zyn.

3 Heimelyk grynde (lachte) toen de begyn.

4 Gelyk hier deze maeltyd is.

5 Anteren, gedragen, handelen.

[p. 436]

 

Mijn sonden hem verclaren,

 

Ende doen al haer bevel.

135

Dus woudic mine jare

 

Altoes leven wel.

 

Die prochipape sprac:

 

Ic wenschen om hoghe cueren¹,

 

Ende om solaes ende om ghemac;

140

Vette kokene, ende volle scueren;

 

Om offerande groet;

 

Om vele cappelrien;

 

Om wijn, wit ende roet,

 

Ende om vette amien

145

Ende vele cappelane

 

Te hebben onder mi;

 

Als mi niet en luste op te stane,

 

Dat si mi hielden vri

 

Int dopen, graven ende trouwen,

150

Int² moneghen ende int singhen;

 

Ende int biechten van den vrouwen

 

Woudic mi somtijts minghen.

 

Aldus woudic mi gheestelijc

 

Van zielen hebben cuere,

155

Ende leven ewelijc³

 

Toter lester ure.

 

Dat ghehuwet wijf

 

Te wenschene doen began:

 

Ic woude die keytijf⁴

160

Abecuc, mijn man,

 

Ware onder die moude⁵!

 

Soe nauwe dat hi mi wacht,

 

Dat ic gheender vroude

 

Te ghebruken en hebbe macht.

165

Met goeden papen vet

 

Te hebbene compaengie,

 

In gheesteliker wet,

 

Es rechte melodie:

1 Hoghe cueren, voorname functien.

2 Moneghen, communieren.

3 Ewelijc? Lees vroudelijc, of iets dergelyks.

4 Keytijf, slechtaert.

5 Moude, zand, aerde.

[p. 437]

 

Si hebben warme cledere,

170

Ende saechte leden.

 

Dese vrouwen teder

 

Eest grote salicheden:

 

Hare worde¹ sijn soe vriendelijc,

 

Boven den leken ruden.

175

Ic wenschen te leven ewelijc

 

Met desen goeden luden.

 

Alst wenschene was ghedaen

 

Elc op den andren sach,

 

Van wie men soude ontfaen

180

Moghen dat ghelach.

 

Des doet u ghewach.

 

Van der Lore Bouden,

 

Wiet best gheven mach,

184

Ghi hebbet wel onthouden.

 

Explicit.

Dit stuk wordt gevonden in het meergemelde HS. N^o 192 der Bibliotheca Hulthemiana. Het is hoogstmerkwaerdig als een staeltjen van voorvaderlyke boert, meer gedicht om te lachen, dan om te spotten; weshalve men hetzelve juist voor geen satyre of zedegisping van den tyd waerin het opgesteld is hebbe te houden. Men moet den inhoud niet ernstiger opnemen dan dien van zoovele liedekens van paterkens en nonnekens, welke nog dagelyks gezongen worden.

J.F. WILLEMS.

1 Worde, woorden.