Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 2

[p. t.o. 135]

Bl. 135.

[p. 135]

Vreugdebedryven by de geboorte van Keizer Karel den Vyfden, binnen Gent¹.

Op het einde der XV^e eeuw waren onze Belgische vorsten veelal gewoon te Gent te verblyven, en betrokken dan steeds het hof te Walle², thans het Prinsenhof genaemd, door Philips den goeden vernieuwd en gedeeltelyk herbouwd. Het was aldaer dat de echtverbintenis van Maximiliaen met Maria van Bourgondie werd gevierd (1477), en dat Karel de V ter wereld kwam.

Philips de Schoone was, omtrent de maend november 1499, te Gent gekomen, om er de wintermaenden door te brengen. In een feest op St-Matthysavond (24 february 1500), ten hove gegeven, verscheen hertoginne Joanna, schoon reeds het einde harer zwangerheid naby; eensklaps gevoelde zy zich niet wel, vertrok in een zykamerken³ en beviel aldaer van eenen zoon.

1 Met dit artikel te vergelyken Die warachtighe ghesciedenisse van allen gheloofweerdighe saken van den keyser Carolus V, deur M. Van Vaernewyck, Ghendt, 1564, bladz. 2.

2 Dit hof, aldus naer deszelfs wyde grachten of wallen genaemd, behoorde in vroegere eeuwen aen de kasteleinen van Gent, die in 't Gravenkasteel hun verblyf hadden. In den aenvang der XIII^e eeuw (1331) verkocht de kastelein Hugo dit hof Wal, met den voorhof en het boomgaerdland, aen Alexander Boudewynszoon, en het bekwam sinds den naem van Sanderswal. In 1324 kwam het door koop aen Simon van Mirabelle, die eenigen tyd ruwaert van Vlaenderen was, en na deszelfs dood ging het aen den graef van Vlaenderen, Lodewyk van Male, over (8 mei 1353). Sedert werd het Princenhof genaemd.

3 Zie Histoire des troubles des Pays-Bas sous Philippe II, par Van der Vynckt. Bruxelles, 1822, tom. I, pag. 21.

[p. 136]

Groot waren te Gent de vreugdbedryven der ingezetenen, by deze gelegenheid. Op vele plaetsen richtte men tooneelen op, om spelen te vertoonen, en des avonds was gansch de stad verlicht, en in vele straten groote vieren aengestoken, terwyl elders vele huizen met brandende toortsen en fakkels waren bezet.

Den 5 maert, des namiddags, ging een talryke stoet Philips zuster, vrouw Margarita van Oostenryk, weduwe van den prins van Spanje, te gemoet. De hertog, vergezeld van een groot gevolg, reed haer tegen, tot buiten de Petercellepoort. De schepenen ontvingen de vorstin aen de stadspalen, eene half uer buiten de stadsmuren, en verwillekomden haer met blooten hoofde. Vrouw Margarita was in een rosbaer gezeten en Philips reed er nevens te peerd.

De doop van het kind werd op den 9 maert vastgesteld.

Van 's hertogenhof af tot aen St-Janskerk, nu St-Baefs, was eene gaendery gemaekt (3008 voeten lang), welke één voet boen den grond verheven, met planken was bezolderd en met tapyten bedekt. Aen beide zyden was dezelve met leuningen afgezet. Achtien honderd toortsen op vier voeten afstands van elkander staende, verspreidden hun helder licht over de bebloemde tapitsery.

Drie groote zegenbogen waren boven dezen gang opgericht: de boog der wysheid aen de Hoofdbrug; de boge der rechtvaerdigheid op de Groenselmerkt, by het ingaen der Hoogpoort; en die der eendracht by het Belfort. Op elk dezer arken zag men de vaendels van Vlaenderen en van Gent wapperen. Boven de poorten waren speellieden geplaetst, die by den doortocht een aengenaem muziek lieten hooren.

De stoet werd, door de heeren en de wet der stad, drie honderd in getal, geopend; hierop volgden de heeren van den raed en het hof, door veel jonkers voor-

[p. 137]

gegaen. Vrouw Margareta van York, weduwe van Karel den Stouten, droeg het vorstelyk kroost, en werd door twee heeren opgeleid, even als Margarita van Oostenryk, die met Eleonora achteraen kwam. De prins van Chimay, de heer van Bergen, vrouw Margarita van York en Margarita van Oostenryk hieven het kind over de vonte. De bisschop van Doornyk doopte hetzelve en het kreeg den naem van Karel, ter gedachtenis van Karel den Stouten, zyn oud grootvader.

Te dezer gelegenheid werd de jonge vorst, door den hertog zyn vader, met het hertogdom Luxemburg beschonken. De stad Gent vereerde hem een zilveren schip, twintig ponden zwaer, de prins van Chimay een zilveren helm en de heer van Bergen een gouden zweerd. De gift van Margarita van York was een gouden kop, vol edele gesteenten, en die van Margarita van Oostenryk eene gouden schale, vol diamanten en peerlen. De vlaemsche geestelykheid bood den prins een kostelyk evangelieboek aen, dragende tot opschrift: Scrutamini scripturas (doorgrond de schrifture).

By de wederkomst des stoets, gingen twee schildknapen vooruit, die namens den hertog en de stad gouden en zilveren penningen onder 't volk strooiden.

Des avonds werd er andermael met ongemeenen luister gevierd. De stad had eene galery van koorden, welke van St-Nikolaeskerk tot het Belfort leidde, doen vervaerdigen. Deze als in de lucht hangende gang werd met toortsen en lanteernen verlicht, en van de straet zag men daer volk heên en weêr op wandelen: ‘Ende noch esser een alleye ghemaeckt van coorden,’ zegt een gelyktydig aenteekenaer¹, ‘soo hooghe in de lucht, van in 't upperste

1 Bladz. 77 van Copie gheschreven uyt zekeren ouden boeck, behelzende oorspronk van Nederlant, HS. berustende ter provinciale archiven, te Gent, n^o 34.

[p. 138]

van het Belfrood tot aen sinte Niclaesturre¹, ende den principale cavele ofte reep, daer deze alleye aenhingh, was eenen grooten dicken cavele, ende in dese galderye ginghen lieden inne, ende men vierde met lanternen, ende dese alleye was vaste ghemaeckt boven de voye van sinte Nicolaes turre, tot het Beelfrood; en dat was het vreemste dat men oyt sagh; ende onder dese alleye laghen berderen gheleydt, daer men op ghingh, ende was onder ghereydt met coorden, daer men volck op sach wandelen; ende dese man, die ditte aldus fantaseerde, dat was den schalliedecker van der stede van Ghendt, ende hiet Marten, ende men vierde langs henen dese alleye met toortsen ende lanternen.

‘Dese meester Marten dede noch een wonderlijck werck al boven Sinte Niclaes turre op het cruyce, want hy dede het vaenken van boven den turre af, ende hy haelde eenen langhen mast: die sette hy boven het cruyce van den turre om hooghe, ende hy droegh een wiel boven den mast daer uppe, daer hy vierde met vierpannen en toortsen; want mijn grootheere Andries De Vooght, die ditte beschreven heeft, die saght; want sijn vader was stedesmet, die alle naghelen en yserwerk was leverende, dat tot alle dese alleye, poorten, stellaygien, waren dienende, ende oock totter vieringhe.’

De hiernevens ingevoegde plaet is naer eene gelyktydige schildery vervaerdigd, welke thans in 't Museum der stad is berustende. Op den voorgrond ziet men het vorstelyk hof, waer de stoet met de geschenken binnentrekt; in het verschiet doen de torens van de stad zich op, benevens de koordengaendery, welke St-Nicolaestoren met dien van 't Belfort verbond.

Ph. BLOMMAERT.

1 Niclaesturre, toren der St-Nicolaeskerk.