Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 2

[p. 139]

Relaes van een paer criminele vonnissen, gegeven binnen Gent, in de XIV^e eeuw.

Item dede Jan van Zele een fait up Gillise van der Stichelen, daer hi sat, bi zinen viere, noenen sdaeghs, boven zoendinghe ende boven blivene van scepenen¹, daer Gillis voors. af staerf. Ende de vrienden van hem versochten die haestighe wet². Ende scepenen van ghedeele claegden zelve van den blivene ende zoendinghe, datter te broken [was]³. Doe was, binnen dachvaerden, paeys ghemaect ieghen partien, ende ieghen den heere, van der doot voorseit. Nochtan wart daer boven, ten versouke van den drien dekenen, in de ghemeene collacie, so vele ghedaen ende gheclaeght, dat Jan van Zele voors., boven dat hi versoent hadde, also voorseit es, wetteloos ghemaect was. Ende dit gheviel omtrent uutgaen van spoorkele⁴ int jaer lxxxiiij, int scependom mer Raes van den Voorde, her Robrecht van Eeke, ende haren ghesellen. Ende doe was Jacop van Scotelaer overbailliu van Ghend.

1 Boven zoendinghe, enz. dat is, niettegenstaende er reeds een zoending (compositie) tusschen beiden was aengegaen, en hunne zaek ter beöordeeling van schepenen verbleven was. Zie over het blivene ten schepenen: Cannaert's Bydragen tot de kennis van het oude strafrecht in Vlaenderen, bladz. 369.

2 Haestighe wet, prompte justitie.

3 Wegens dat de zoen enz. gebroken was.

4 Spoorkele, februarius.

[p. 140]

Item, cort hier na, int selve scependom gheviel een fait, bi nachte, in de ghebuerte up den Calanderberch, daer een Joes van Cattenbeke doot bleef, alse in nootweren van fortchen ende crachten, die de voors. Joos ende Heyne Quaethaer daden, up Janne van Buxstale ende up eenre vrouwen, die zine ghevadere was¹, daer hi thuuswaert mede commen soude paysivelic. Daer wilden die voorseide twee persoonen tvroukin vercracht hebben, ende daer toe, bi fortsen, zijn ghelt Janne van Buxstale uut ziere tasschen namen, dat zy beede hulpe riepen up die ghebuerre, die ghetrouwelike uutquamen. Ende daer bleef die voors. Joos van Cattenbeke doot, in de nootweere van der voors. overdaet. Jan van Buxstale ende zine ghevadere, midsgaders zinen ghebueren, ende wel met drien hondert persoonen, van huussetenen lieden binnen Ghend, quamen groote clachte doen in scepenen camer, van der fortsen ende crachten voorseit; segghende dat alle lieden anghinghe, grooten ende cleenen, ende dat scepenen wilden houden in ghedinckenessen, of zy eeneghe claghe hoorden, dat zy daer up verandwoorden mochten ende onverlet staen. Daer na was de wonde ende de doot ghetooght van Joesse van Cattenbeke, ende de vrienden quamen voor scepenen ende hiesschen berecht, na die wet van der poort, als van faiten bi nachte ghevallen. Doe waren de saken an beede ziden uute ghestelt teenen zekeren daghe, daer Jan van Buxstale met meeneghen man voren in hove quam, ende dede toghen, bi Heinricke van Meerelbeke, zinen taelman²: Waer daer yement, die themwaert iet segghen wilde, hi wilde anhoren ende andwoorden, also zijn raet met ghebueren gedraghen zoude, ende so langhe

1 Dat is, waer mede hy was gaen peter zyn. Ghevadere by Kiliaen susceptor (in baptismo).

2 Taelman, advokaet.

[p. 141]

verbeidense, dat die vrienden van Joesse van Cattenbeke voort gheroupen waren, een waerf, anderwaerf ende derde waerf, ende het was doe noene gheluudt; maer daer na, doe de voortheesschinghe leden was¹, quamen Joos vrienden inne, met Farrant Wandaerde, haren taelman, de welke hiesch berecht van der doot voorseit, na de wet van der poort, daer Heinric van Meerelbeke scone toe tooghde, als verweerre over Janne van Buxstale ende zine partye, [soo] dat scepenen wijsden Janne van Buxstale, ende hem allen, dien mens wancost weten mochte², los ledich ende quite van der doot van Josse van Cattenbeke voors., mids dat de redenen zijn dat vrienden ende maghen up haren wetteliken dach niet in hove en quamen, voor dat noene gheluut was, ende zy anlegghers twaren, die sculdich adden gheweest voren in hove te zine.

Getrokken uit een HS. der XV^e eeuw (van omtrent het jaer 1460) in de bibliotheek van den heer Van Hulthem, getiteld Verzameling van wetten enz. van het graefschap van Vlaenderen. (Bibl. Hulthemiana, VI, n^o 567) bl. 109.

J.F. WILLEMS.

1 Leden was, voorby was.

2 Dien men deswege suspicieerde.