Vuur over Soemerië

[p. 123]

De oude Koedoer.

Een paar dagen na zijn vertrek uit Soesa kwam Kadiri in Oer terug. Hij leek in niets meer op de rijke koopman, die zo trots en fraai gekleed door de straten van Oer kon rijden. Hij hing meer op zijn ezel dan hij zat; zijn pijnlijke rug rustte tegen een stapel kussens en dekens, die zijn metgezellen achter zijn zadel hadden aangebracht, zijn kleren waren vuil, en zijn hoofd, zijn handen en voeten waren omwonden met doeken en lappen.

Zó had men hem, in een karavaan van kooplieden, de zware poort van Oer zien binnenrijden, een menselijk wrak. Nu viel het wel wat mee, want de wonden genazen al, en edele delen waren niet geraakt. Maar spoedig verspreidde zich het gerucht door Oer, dat Kadiri uit Elam was teruggekeerd, halfdood, en zonder de drie bedienden waarmee hij was uitgereden: Ikkaroe en de beide Soemeriërs. Deze hadden natuurlijk met elkander een aanslag op Kadiri beraamd om hem van zijn geld te beroven, maar de koopman was door het oog van een naald gekropen en had er het leven afgebracht...... Ook vertelde men, dat Ikkaroe de beide Soemerische knechts had doodgeslagen, en daarna had geprobeerd, Kadiri te plunderen. Zó waren die Elamieten immers: onbetrouwbare kerels, ruw en roofzuchtig: als men alleen maar dacht aan de onophoudelijke schermutselingen aan de grenzen van Soemerië....

De praatjes drongen ook door tot het gezin van Oerba, maar niemand geloofde ze daar. Hoe zich alles had toegedragen, wist men niet, en welke rol Ikkaroe had gespeeld, al evenmin. Maar de geruchten, die door Oer gingen, moesten leugens zijn.

[p. 124]

Kadiri zou zelf wel verteld hebben, wat er gebeurd was, maar door de wonden en door de emoties en vermoeienissen van de reis was hij zo ziek geworden, dat hij zijn kamer niet kon verlaten. De dokter kwam met zijn medicijnen en zijn toverformules bij hem aan huis. Zou Kadiri moeten sterven? Zou hij nooit meer zijn mooie kleren kunnen dragen en als een vorst door Oer rijden? De goden beschikten anders: hij knapte vrij snel op. Toen hoorde hij van de geruchten, die er omtrent Ikkaroe gingen. Hij was wel een ijdel, maar toch ook een rechtvaardig man, en hij begreep, dat zijn eerste tocht door de stad naar het huis van Oerba behoorde te zijn. Hier zouden immers de praatjes de meeste opschudding hebben verwekt, naar hij meende. En bovendien had hij op zich genomen, aan de familie de groeten te brengen van Ikkaroe.

Op een mooie dag, toen hij zich bijzonder goed voelde, liet hij zijn ezel voorkomen. Niet zonder moeite klom hij op het dier, en reed naar de woning van Oerba.

‘Ik had Ikkaroe eigenlijk rijkelijk moeten belonen, zó goed is hij voor mij geweest, en zó heeft hij voor mijn eigendommen gezorgd, toen ik zelf bewusteloos in de tent lag,’ zei de koopman. ‘Ik bood hem goud en zilver aan, maar hij wilde niets aannemen. Maar nu kan ik in ieder geval íets voor hem doen: een eind maken aan de roddelpraatjes.’

Hij vertelde in geuren en kleuren van zijn avonturen in Elam, van zijn Soemerische bedienden, die hem naar het leven hadden gestaan, en van de dapperheid en goedheid van Ikkaroe.

‘Wij wísten, dat hij zo was,’ zei Oerba eenvoudig. ‘Daarom hebben we hem een ring gegeven ter gedachtenis.’

‘Misschien is hij zo geworden, doordat jullie ook goed voor hém waren,’ veronderstelde Kadiri. ‘In ieder geval: zonder zijn hulp zou ik niet meer in het land der levenden zijn geweest. En o ja, hij vroeg me ook nog, jullie zijn groeten te doen.’

Even was het, of Ikkaroe zelf in het vertrek was.

‘Zie je wel, hij vergeet ons niet,’ zeiden de kinderen.

En toen vroeg Gaga-a: ‘Waar zou Ikkaroe nú zijn?’

[p. 125]

‘Dat weet ik niet,’ zei Kadiri. ‘Ik veronderstel, dat hij verder de bergen in is getrokken, toen ik naar Oer werd gebracht.’

Zo was het.

Van Soesa trok Ikkaroe nu oostwaarts, geheel alleen en steunend op een stok, die hij zich uit een taaie struik sneed. De zon was doorgekomen. Er waren wind en witte wolken en nadruipende bomen.

Ikkaroe had wel vaker de weg van Soesa naar zijn huis gelopen, vroeger als hij met zijn vader naar de markt was geweest. Hoe verder hij kwam, hoe bekender hem alles werd; de glooiende lijn van de bergruggen, - twee bomen, die met hun dikke stammen aan het begin van een klimmend pad stonden, - het pad zelf, waarvan hij iedere kronkeling nog scheen te weten...... Met kloppend hart besteeg Ikkaroe de helling. Straks zou hij op de kam van een lage bergrug aankomen, en daarachter......

Hij zag omlaag in een ondiepe kom.

Ja, dát was het huis van Koedoer, zijn vader. Hij herkende het simpele boerderijtje, dat uit hout was opgetrokken, - de schuur, - het hok, waarin een paar varkens stonden, - de armelijke stal voor de paarden. Want in Elam had men paarden. Ze waren niet sterker en niet geduldiger dan ezels, maar vlugger en gemakkelijker te regeren. Rondom de gebouwtjes lagen de akkers, nog even schraal en steenachtig als vroeger. En op de akker stond een oude man met een hak de grond los te werken.

Ikkaroe wist: dat was zijn vader.

En nu mochten de bergen en de bossen hier niet veel veranderd zijn, Ikkaroe bemerkte, dat Koedoer veel ouder was geworden.

Wat zou hij nu doen? Roepen? Gewoon naar beneden gaan, net of hij nooit weg was geweest, en van de markt of de buren of het werk terugkwam? Maar lang behoefde hij

[p. 126]

met te overleggen, want Koedoer keek juist van zijn arbeid op. Stond daar niet iemand op de kam van de bergrug? En was dat...... Hij zag nog eens en nog eens weer. Hij legde zijn vlakke hand als een scherm boven zijn ogen. Ja, dat wás Ikkaroe. Want kijk, nu stak die man daarboven zijn arm omhoog en zwaaide. Koedoer meende, dat hij droomde, want zo'n groot geluk viel een mens in het wérkelijke leven immers nooit ten deel? En toch...... neen, hij droomde níet. Ikkaroe was terug! Ikkaroe, en hij meende nog wel, dat die allang dood was......

Koedoer legde de hak neer, en ging langzaam in de richting van zijn zoon.

Hij bleef staan, toen hij zag, dat Ikkaroe van de berghelling naar omlaag kwam...... Hij drukte zijn handen tegen zijn borst, want zijn hart klopte zwaar.

‘Ikkaroe, mijn jongen!’ riep hij. Maar zijn oude stem droeg niet ver. Och, wat hinderde het ook? Ikkaroe kwam tóch wel. Hij kwam telkens naderbij. Bij iedere stap, die hij deed......

Koedoer wachtte maar. Hij kon niet tegelijk zo star blijven kijken én lopen én gelukkig zijn. Daarvoor was hij te oud geworden. Hij kon nog maar één enkel ding tegelijk doen.

Steeds dichter naderde Ikkaroe.

Nu was hij al bijna onderaan de helling. Nu kwam hij met grote passen het veld over, dat rondom de akkers zich uitstrekte, vol stenen en verloren rotsblokken.

Hij holde naar Koedoer en legde hem de armen op de schouders.

‘Vader!’ riep hij.

‘Ikkaroe!’ antwoordde de oude man met een bevende stem. En toen zei hij, bijna verwijtend: ‘Ik dacht, dat je niet meer leefde...... En nu ben je toch teruggekomen, als uit de doden.’

Ikkaroe vertelde hem, dat hij al die tijd in Oer had gewoond.

[p. 127]

‘Waarom ben je me niet eerder komen opzoeken?’ vroeg Koedoer.

‘Ik was krijgsgevangene,’ antwoordde Ikkaroe. ‘Ik kón toen niet weg. Maar nu heb ik mijn vrijheid teruggekregen. Vergeten ben ik u niet, Vadertje!’

‘Het mag dan zijn, zoals het wil,’ zei Koedoer, ‘zo'n geluk zal ik niet weer beleven, al word ik ook duizend jaar...’ Samen gingen ze nu in huis.

Het was er nog even armoedig als vroeger.

Jalita, een oude kindse vrouw uit de buurt, zat in het vertrek bij de open deur erwten te lezen, die ze op een doek op haar smalle schoot had neergelegd. Een paar jaar geleden was ze als een verdwaald dier bij Koedoer komen aanlopen, en sindsdien had ze bij hem gewoond en zijn huishoudinkje beredderd.

‘Hier is Ikkaroe weer terug!’ riep Koedoer stralend van geluk. ‘Jalita, kijk eens, Ikkaroe is er weer!’

Ze zag naar hem met haar wonderlijk-glanzende ogen.

‘Ik heb je toch iedere dag gezegd, dat hij terug zou komen,’ zei ze tegen Koedoer.

‘Dat is zo,’ antwoordde de oude man. ‘Iedere morgen zei je het, en daardoor ben ik de tijd doorgekomen, al duurde hij mij lang.’

Toen viel de blik van Jalita op de ring, die Ikkaroe droeg. Ze legde de doek met erwten op de grond, kwam naar Ikkaroe toe, en greep zijn hand, waaraan de ring stak. Ze begon bijna te kraaien van plezier, zó mooi vond ze de glanzende steen.

‘Hij is blauw als de hemel,’ zei ze. ‘Maar er zit een rode weerschijn in van bloed en vlammen.’

[p. 128]

‘Wat bedoelt ze?’ vroeg Ikkaroe.

‘Ik weet het niet,’ antwoordde Koedoer, die op zijn bankje maar aldoor naar Ikkaroe zat te kijken.

‘Ze praat maar wat,’ veronderstelde Ikkaroe.

‘Zeg dat niet,’ meende Koedoer. ‘Ze is wél gek, maar daardoor ziet ze ook dingen, die voor óns verborgen blijven.’

De avond daalde. In de bergkom verzamelde zich de schemering, en de hellingen met de bossen werden eerst donkergroen en daarna blauw en paars. De bronzen hemel leek diep als water. Alleen langs de omtrekken van de bergen was hij lichter, zodat het leek, of er boven de toppen en ruggen een zilver achtige rand stond.

Ikkaroe en Koedoer liepen langs de stille akkertjes. Er viel zoveel te vertellen! Jalita zat in huis versjes te zingen, die ze als kind had geleerd, en misschien dacht ze, dat ze weer speelde met haar vriendinnetjes van vroeger.

De vreugde van Koedoer was nu geworden tot een stil en diep geluk.

‘Ikkaroe, als ik nú doodging, zou ik het niet erg vinden,’ zei Koedoer. ‘Ik heb nog geleefd om op jou te wachten...... Jalita zei al, dat je terug zou komen...... Geen dag van mijn leven zal nog zó mooi zijn als deze...... Daarom is het misschien nu de tijd, om afscheid te nemen.’

Die nacht stierf Koedoer.

Hij lag de volgende morgen koud en stil in zijn hoekje van de stal, waar hij geregeld sliep.

Ikkaroe begroef de oude man op het erf, vlak bij het huis.

Jalita bemerkte bijna niet eens, dat Koedoer er niet meer was. Zingend en spelend als een kind deed ze haar dagelijkse werkjes.

Toen nam Ikkaroe de hakbijl van zijn vader ter hand en zette diens werk voort.