Vuur over Soemerië

[p. 115]

De rovers.

Wel was het winter, maar hier, in het land van de grote stromen, bleven de dagen zacht en de nachten mild. In Elam, bij de bergen, zou het anders zijn.

De kleine karavaan trok van Oer naar het noorden, langs Larsa en Lagasj. De steden lagen, omringd door tuinen en vruchtbare velden, aan de oever der rivier. Van Lagasj ging het rechtuit naar het oosten, de steppen door. De vlakte was dor en geel, en omcirkeld door een effen horizon, waaruit de helderblauwe hemel naar omhoog klom. Traag gingen de ezels voort, moe van het stappen door het mulle zand. Nergens kon men eenzamer zijn dan hier op de kale velden en onder de wolkeloze hemel.

Kadiri kon de stilte moeilijk verdragen. Hij begon telkens lange gesprekken met zijn beide bedienden, maar vrijwel nooit richtte hij het woord tot Ikkaroe.

Waarom zou hij ook?

Ikkaroe was immers een Elamiet en slechts bij hem in dienst. Wanneer de koopman naar Ikkaroe keek, zoals die daar kon zitten met zijn grote, grove gezicht, zijn blauwe ogen en zijn blonde haar, dat krulde als van een schaap, dan kreeg hij ronduit een afkeer van hem. En ja, Kadiri gevoelde zich ook wel verheven boven de beide andere bedienden, maar dat waren tenslotte Soemeriërs, zwartkoppen, met bruinachtige, fijnbesneden gezichten, haast blauwzwarte haren en kleine, lenige gestalten. En zij behoorden tot het volk, dat kon lezen en schrijven, de oppervlakte van figuren kon berekenen, kanalen groef, wegen aanlegde, paleizen bouwde: een volk met een grote beschaving.

[p. 116]

Ikkaroe daarentegen behoorde tot een ander ras en tot een volk, dat eeuwen en eeuwen bij de Soemeriërs in ontwikkeling achterlag.

Ikkaroe bemerkte best, dat Kadiri hem eigenlijk met de nek aankeek. Maar hij verdroeg het geduldig en liet niet blijken, dat hij het minder prettig vond.

Men trok verder oostwaarts. De bodem begon heuvelachtiger te worden, de steppe ging over in bos. Eerst waren de wouden licht en zonnig, maar spoedig werden ze dieper en donkerder.

Toen begonnen de bergen. Paden zag men hier niet. Maar Ikkaroe wist uit zijn jeugd heel goed, hoe men bergen moest beklimmen, en de ezels schenen bij instinct de plaatsen te vinden, waarlangs ze omhoog konden gaan.

Het werd kouder. Gure winden woeien uit het westen en noorden. Het regende en af en toe viel er zelfs natte sneeuw. Kadiri vond zo'n klimaat verschrikkelijk. Hij huiverde nog in de dikke lagen kleren, die hij over elkander aantrok. Glimmend van de regen trokken de ezels door de donkere bossen verder. Af en toe kwam men in een dal, waar enkele armoedige hutten stonden. Dan voerde Ikkaroe het woord, en informeerde naar de waren, die Kadiri zocht. Waren er reukbomen? Wist men iets af van edelstenen? Had men pelswerk te koop? Maar het leverde allemaal niets op.

Kadiri werd woedend. Was hij misschien in dit vervloekte land gekomen om er niets te bereiken? Het begon te plenzen van de regen. De bomen stonden schemerig blauw achter grijze sluiers. Kadiri liet zijn tent uitzetten, die op de reis allen tot eet- en slaapplaats had gediend: er konden wel vijf mannen onderdak vinden. Hij vroeg de Soemerische bedienden, bij hem onder het zeil te schuilen, maar Ikkaroe Eet hij buiten staan om op de ezels te passen.

‘Zou u hem ook niet binnenlaten?’ vroeg één van de Soemeriërs aan de koopman.

‘Ik zou je danken,’ antwoordde Kadiri. ‘Die Elamieten hebben zo'n vreemde lucht aan zich, vooral als het regent. Ik kan ze gewoon niet uitstaan.’

[p. 117]

Ikkaroe hoorde het gesprek.

Het hinderde hem niet, in de regen te moeten blijven. Maai het verzinsel van die lucht deed hem pijn. Hij zei er echter niets van. Werd het kwaad misschien beter, als je het met kwaad vergold?

Toen de regen was opgehouden, werd de tocht voortgezet.

Kadiri reed, trots als altijd, achter Ikkaroe aan, die de leiding had. Helemaal achteraan bevonden zich nu de Soemerische bedienden, die meer dan genoeg kregen van de reis.

Ze hadden er al eens een balletje van opgegooid, dat ze graag naar huis terug wilden. Maar ofschoon ook Kadiri de tocht een bezoeking vond, dacht hij niet aan teruggaan. Hij was nu eenmaal hier en wilde zijn pogingen niet dadelijk opgeven. Een vliegende bij vindt altijd wel iets, dacht hij.

Niet alleen wilden de beide bedienden graag terug, maar ze hadden ook het plan opgevat, Kadiri van het goud en zilver, dat hij bij zich had, te beroven, en dan als mannen van geld in de een of andere Soemerische stad te gaan wonen. Natuurlijk niet in Oer! Als de koopman er nu eens bij omkwam? Maar kon men in deze bergen niet gemakkelijk in een ravijn storten, of door een wild dier worden gewond, of kon men niet ziek worden, of plotseling sterven, alsof men door de bliksem was getroffen? Ze zouden ook de ezels meenemen en ergens op een markt verkopen, tegelijk met de waren, die de dieren vervoerden. Ze konden toch zélf heel goed kooplui zijn, die handel kwamen drijven? Waarom niet?

‘Wanneer?’...... vroeg één der mannen aan de andere.

‘Vanavond, als hij in zijn tent slaapt......’

‘En die Elamiet?......’

‘Dié zal er niets tegen hebben! Hij heeft vast een hekel aan Kadiri, en hij wil graag naar huis......’

‘En als hij drukte gaat maken?......’

‘Wij zijn immers met ons beiden, en híj is alleen. En - onze messen zijn scherp!’

De avond viel.

[p. 118]

Men legde een vuur aan, om de wilde dieren op een afstand te houden.

Ikkaroe zou het vuur brandende houden tot omstreeks middernacht; daarna zouden de anderen hem aflossen.

Kadiri lag in de tent met de twee Soemerische bedienden.

Dicht in de buurt stonden de ezels vastgebonden.

Kadiri sliep. Die sliep toch altijd spoedig in.

‘Nu......?’ fluisterde de ene bediende.

‘Zijn geld draagt hij aan een koord om de hals......’

‘Maar als hij wakker wordt...?’

‘Wij stoppen hem een doek in de mond......’

‘En als hij zich wil verdedigen......?’

‘De messen......’

Nu richtte een van de twee zich half op, en voorzichtig probeerde hij het koord, waaraan het zakje met goud en zilver was vastgebonden, door te snijden. De ander had een doek klaar, om Kadiri hiermee tot zwijgen te brengen.

Maar in het duister ging de man met het mes onhandig te werk. Hij wondde Kadiri's schouder. De koopman werd wakker en in een ondeelbaar ogenblik begreep hij, wat er gebeurde. Zijn bedienden wilden hem......

Kadiri ontwikkelde in dit gevaar een ongelooflijke behendigheid en kracht. Hij pakte de man, die het touw had willen doorsnijden, bij de keel en slingerde hem tegen het tentzeil. Maar nu kwam de andere zijn maat te hulp. Die trok ook zijn mes, en eer de koopman erop verdacht was, had hij een snee in zijn arm. De eerste bediende was weer opgestaan, en nu was het twee tegen één. Twee mét messen, één zonder mes. Toch wist Kadiri niet van opgeven, ofschoon hij voelde, dat hij telkens een nieuwe wond opliep.

Toen werd plotseling het doek van, de tent opengeworpen. Een vierde man kwam binnen. In het licht van het wachtvuur, dat nu in de tent scheen, zag Kadiri even het schitteren van een blauwe steen.

Het was Ikkaroe. Zijn grote gestalte vulde bijna de hele tent.

[p. 119]

De beide Soemerische bedienden, die niet wisten, of Ikkaroe op hún hand of op die van de koopman was, aarzelden even. Wat zouden ze doen? Van dit ogenblik maakte Ikkaroe handig gebruik. Hij schopte de ene Soemeriër door het tent zeil naar buiten, de andere pakte hij bij de kraag en slingerde hem in de nacht. De verbouwereerde mannen lieten hun messen vallen.

Ikkaroe zag ze glinsteren in het licht van het vuur en raapte ze op.

‘Probeer nog eens hier te komen, geboefte!’ riep hij.

Maar de schurken waren al in de duisternis verdwenen.

Wat moest Ikkaroe nu beginnen?

De koopman was bewusteloos door het bloedverlies.

[p. 120]

‘Ik ben in de oorlog geweest, en ik heb wel wat verstand van het verbinden van wonden,’ bedacht Ikkaroe. Hij ging naar de ezels en haalde uit een van de pakken olie en zalf en doeken, die Kadiri met het oog op mogelijke ongelukken en blessures had meegenomen. Hiermee verbond hij Kadiri zo goed en kwaad dat ging.

Toen stookte hij het vuur hoger op. Af en toe ging hij naar de koopman, die er meelijwekkend uitzag met al dat verband om zijn hoofd en armen.

Dan zette hij zich weer neer bij de wapperende vlammen.

Hij voelde zich moe, maar voldaan, en onwillekeurig keek hij naar de blauwe steen, die aan zijn vinger glansde. In zijn gedachten was hij in Oer. Hoe zou het gaan met Oerba en Agoea, met het kleine meisje en de twee jongens?

‘Kadiri heeft ongelijk,’ dacht hij. ‘Soemeriërs kunnen wel van een Elamiet houden. En...... een Elamiet van een Soemeriër.’

Toen kwam er een overweldigende gedachte in zijn logge hoofd op.

‘Kadiri is een mens als ik, en ik ben als Kadiri. Wij verschillen van kleur en haar en taal. Wat heeft het te betekenen? Toch is hij mijn vriend en broeder, al weet hij het zelf niet.’

Hij hoorde gerucht in de struiken. De twee bedienden waren teruggekeerd, en probeerden nu de ezels weg te halen. Maar Ikkaroe stond op en begaf zich in de richting van de dieren. De beide schurken slopen weg: ze hadden gevoeld, hoe sterk de Elamiet was.

Ze dachten er niet over, het later nog eens te proberen, want ze veronderstelden, dat Ikkaroe de hele nacht bij het vuur zou blijven om het leven en de bezittingen van de trotse Soemeriër te bewaken.

Zo was het ook.

Ikkaroe wierp telkens nieuwe takken op het vuur, en vervuld van de grote gedachte, die in deze nacht tot hem was gekomen, keek hij verblijd in de vlammen.

[p. 121]

Hij bleef dit doen, tot in de ochtend de hemel licht werd, en de vogels begonnen te ritselen in de boomkruinen boven hem.

Kadiri, die wel behoorlijk was toegetakeld, maar niet levensgevaarlijk was gewond, sloeg de ogen op. Hij zag Ikkaroe naast zich zitten, en nu herinnerde hij zich weer, wat er des nachts was gebeurd.

‘Hoe gaat het? Zou u kunnen reizen, heer?’ vroeg Ikkaroe.

‘Als je mij op een ezel zou kunnen zetten, zou het wel gaan,’ meende Kadiri. ‘Maar we zullen wel geen ezel meer bezitten......’

‘Ze staan er nog alle acht, heer,’ antwoordde Ikkaroe eenvoudig.

‘Hebben die schurken ze dan niet weggehaald?’ vroeg Kadiri verwonderd.

‘Ze hebben de kans niet gekregen,’ antwoordde Ikkaroe.

Met halfgesloten ogen keek de koopman de Elamiet verbaasd aan.

‘Waarom doe je dat allemaal voor me?’ vroeg hij beschaamd. ‘Ik ben niet vriendelijk voor je geweest. Om eerlijk te zijn, ik verachtte je, omdat je geen Soemeriër was, en ik vond, dat je stonk, dat je ánders rook dan wij.’

Ikkaroe hield hem met een goedige glimlach de ring voor met de blauwe steen.

‘Vannacht dacht ik: er zijn geen Soemeriërs en geen Elamieten. Er zijn alleen maar mensen,’ zei Ikkaroe eenvoudig.

‘De goden hebben mij nu al tweemaal een lesje gegeven,’ zei Kadiri. ‘Ik heb een tyfoon over mijn hoofd en over de wereld zien gaan, en toen heb ik begrepen, dat ik maar een ellendige mug ben...... En vannacht hebben ze me geleerd, dat de mensen broeders van elkaar kunnen zijn, en dat ik niet méér ben dan de anderen...... Het zal mij benieuwen, of ik déze les ook weer gauw vergeet......’

‘Ik zal u naar Soesa brengen,’ zei Ikkaroe. ‘Daar zullen wel kooplui zijn, die naar Oer reizen, en die u mee willen nemen.’

[p. 122]

Hij maakte de ezels los, en bond ze nu twee aan twee achter elkander. Op het voorste dier maakte hij een zadel, zo zacht en zo dik, dat de koopman er gemakkelijk op kon zitten. En zo trok Ikkaroe met Kadiri en de acht ezels naar de hoofdstad van Elam.

Lang duurde de tocht niet.

Een uur of zes later tripten de ezels Soesa binnen.

Hier leverde Ikkaroe de dankbare Kadiri over aan een handelsgezelschap, dat over twee dagen naar Oer zou afreizen.

‘Hoe zal ik je belonen?’ vroeg Kadiri, en hij scheen van plan te zijn, om zijn redder goud en zilver te geven uit de zak, die hij om de hals droeg. Maar hiervan wilde Ikkaroe niets weten.

‘Maar één ding kunt u toch wél voor mij doen, heer,’ zei hij. ‘Als u in Oer terugkomt, doe dan mijn vriendelijke groet aan Oerba en Agoea en de drie kinderen.’

Kadiri beloofde het graag.

Zelf ging Ikkaroe nu de bergen in om zijn oude vader op te zoeken.