Suriname gezien door kinderogen

[p. 50]

Nationale feest- en gedenkdagen

Afi wordt vrij
Suriname, 30 juni 1863

Ze is tien jaar en ze heet Afi; ze is de dochter van slavin Amimba. Afi woont met haar moeder en twee oudere zussen in een hutje in het slavendorp van de plantage Tout Lui Faut. Elke dag gaan de zussen Mientje en Silvia met de groep veldslaven en slavinnen naar het suikerrietveld om daar te werken. Ze bundelen de suikerriet en sjouwen het naar de platte boot. Die brengt het naar de suikerfabriek.

Moeder Amimba kan door een ongeluk niet meer goed lopen. Daarom werkt ze in de koekerom. Afi moet haar moeder helpen. Zo doet Afi altijd de afwas. Daarvoor haalt ze water uit de put. Ook moet ze ervoor zorgen dat de vloer van de koekerom altijd schoon is. En het is Afi's taak om te zorgen dat de omgeving er piekfijn en schoon uitziet.

Afi gaat niet naar school. Ze heeft geen vriendinnen, want er zijn verder niet zoveel kinderen op de plantage. De plantage-eigenaar heeft wel een dochter van dertien jaar en vroeger mocht Afi wel eens in het grote huis met haar spelen. Maar dat is allang niet meer gebeurd, want die dochter gaat nu naar school en woont in de stad. Toen ze een paar maanden geleden weer een week thuis kwam, was ze een echte misi geworden. Ze wilde nu niets meer met Afi te maken hebben.

Er wordt de laatste tijd zoveel gepraat door de grote mensen. Ze zullen vrij zijn; de slavernij wordt afgeschaft. Afi probeert het zich voor te stellen, maar het lukt haar niet. Ze weet heus wel dat zij en alle zwarte mensen die op de plantage wonen en werken slaven zijn. De slaven moeten allemaal werken voor de misi en de masra; die zijn de baas. Ze dragen altijd mooie kleren en hoeven zelf nooit te werken. Maar als de slaven vrij zijn, wie moeten er dan voor de misi en masra werken?

En waar zullen de slaven wonen? Laatst heeft Afi dat aan haar moeder gevraagd en die heeft geantwoord dat iedereen gewoon op de plantage blijft wonen en dat het werk gewoon doorgaat. Afi begrijpt dat niet. Als dat zo is, dan ben je toch niet vrij?

[p. 51]

Als zij en de zussen 's avonds op hun matje in de hut liggen, hebben ze het er over. Mientje en Silvia zeggen dat zij meteen naar de stad gaan wanneer ze vrij zijn. Maar moeder zegt dat dat vast niet kan. Ze zullen op de plantage moeten blijven en gewoon moeten werken. Maar de meisjes schateren en roepen dat ze er niets van snapt. Als je vrij bent, kan je staan en gaan waar je wilt. Dan is niemand je baas. Dus masra kan ze niet hier houden. Zij willen naar de stad. Daar wonen alle mensen in mooie huizen, daar rijden rijtuigen, daar is iedereen mooi gekleed. Dat willen zij ook. Ze zullen nooit meer werken in een suikerrietveld, waar ze steeds in hun gezicht en op armen en benen geschramd worden door de lange scherpe bladeren van het suikerriet.

Morgen is het zover, dan is het 1 juli. Daarom is het heel druk in de koekerom. Wel tien vrouwen zijn er om te helpen. Er wordt veel lekkers klaargemaakt voor deze bijzondere avond. Alle slaven komen bij elkaar op het pleintje midden in het slavendorp. De mannen maken een vuur. De vrouwen zitten op bankjes, de kinderen zitten op de grond. Ze praten allemaal door elkaar, totdat opeens de oudste man van het dorp opstaat en in zijn handen klapt. Het is Ta Jusu; iedereen is stil en kijkt naar hem. Hij begint te praten. Hij zegt dat ze morgen vrij zullen zijn, maar dat dat niet betekent dat ze niet meer zullen werken. Ze zullen moeten werken om voor zich zelf te zorgen. Ze moeten nooit vergeten hoe en waarom hun voorouders hier zijn gekomen. Maar ze mogen nooit boos worden op het land en op de grond waar het bloed en zweet aan tranen van hun voorouders gevloeid hebben. De band die ze met die grond hebben moet voor eeuwig bestaan. De mensen luisteren en knikken.

Dan begint iemand te zingen, anderen vallen in. Afi zingt ook mee. Terwijl ze zingt, kijkt ze omhoog naar de donkere hemel met sterren en denkt bij zichzelf: ‘Wat is dat mooi; wat is het goed om hier te zijn met alle mensen die blij zijn omdat ze vanaf morgen vrij zullen zijn. Ik zal dit altijd onthouden.’

Nog lang zitten de mensen bij elkaar. Het vuur dooft langzaam. Wanneer moeder Amimba haar wakker maakt om naar hun hut te gaan, vraagt Afi met slaapdronken stem: ‘Ben ik al vrij?’

Cynthia McLeod

[p. 52]

Ketikoti

Op 1 juli 1863 werd de slavernij afgeschaft. Die dag, Ketikoti, wordt in Suriname elk jaar groots gevierd. Ketikoti betekent letterlijk: de ketenen verbroken. Er zijn veel culturele activiteiten, vooral van de Creolen. Dat zijn de afstammelingen van de slaven. Veel vrouwen lopen tijdens Ketikoti in koto, een Creoolse klederdracht. Ook zijn er veel ‘miss koto’ verkiezingen voor jong en oud. Om mee te doen moet je een koto dragen.

Koto en anyisa

De koto bestaat uit een jurk van heel veel stof. Het was de traditionele dracht van de slavenvrouwen, die in de plantagehuizen en in de stad werkten. Sommigen geloven dat de dracht speciaal bedoeld was om de schoonheid van de slavenvrouwen te verbergen. Op het hoofd droegen de vrouwen een anyisa. Door deze hoofddoek op verschillende manieren te vouwen, werden soms heimelijk berichten doorgegeven.

[p. 53]

Immigrantendagen

Het eerste schip met arbeiders uit Brits-Indië heette de Lalla Rookh. Dat kwam op 5 juni 1873 in Paramaribo aan. Elk jaar wordt op die dag de komst van de Hindoestaanse contractarbeiders herdacht. Dit heet Prawas Din.

Op 9 augustus 1890 kwam het eerste schip met Javaanse contractarbeiders in Suriname aan. Daarom is 9 augustus gekozen als dag voor de jaarlijkse herdenking van de Javaanse immigranten.

[p. 54]

Onafhankelijkheidsdag

Op 25 november 1975 werd Suriname onafhankelijk. Tot dan was Suriname een zelfstandig rijksdeel van het Koninkrijk der Nederlanden. Nu is Suriname een republiek met een eigen president. Elk jaar op 25 november wordt de onafhankelijkheid gevierd met optochten, lezingen en culturele manifestaties. Net als bij verjaardagen is de viering van kroonjaren extra groots.

[p. 55]

Het Surinaamse Volkslied

God zij met ons Suriname.
Hij verheff'ons heerlijk land!
Hoe wij hier ook samen kwamen,
aan zijn grond zijn wij verpand.
Werkend houden w'in gedachten:
Recht en waarheid maken wij.
Al wat goed is te betrachten,
Dat geeft aan ons land waardij.

Opo! Kondreman, un opo!
Sranan gron e kari un.
Wans ope tata komopo,
wi mu seti kondre bun.
Strey de f'strey wi no sa frede,
Gado de wi fésiman.
Heri libi te na dédé,
Wi sa feti gi Sranan.

[p. 56]

Dag van de Marrons en Inheemsendag

Op 10 oktober 1760 werd de eerste blijvende vrede gesloten tussen het koloniaal bewind en een Marronstam. Daarom is deze datum uitgeroepen tot dag van de Marrons. In 2007 werd 9 augustus uitgeroepen tot officiële dag van de Inheemsen. Dat is dezelfde dag waarop de Javanen hun komst naar Suriname herdenken. De dag van de Inheemsen en de dag van de Marrons worden jaarlijks gevierd met culturele activiteiten. Op de dag van de Inheemsen is er een Inheemsenmarkt in de palmentuin.