Suriname gezien door kinderogen

[p. 35]

Volken

Inheemsen

De oorspronkelijke bewoners van Suriname zijn de Inheemsen. Die bijzondere positie komt nog steeds tot uitdrukking in het wapenschild van Suriname, dat wordt vastgehouden door twee Inheemse mannen.

De diverse Inheemse stammen leefden van de jacht, landbouw en visserij. Als de opbrengst van hun land minder werd trokken ze verder en bouwden daar een nieuw dorp.

[p. 36]

Europeanen

In de 16e eeuw kwamen de eerste Europeanen naar Suriname. Na een periode onder Engels en Frans gezag, werd Suriname een kolonie van Nederland. Er kwamen veel Europeanen naar Suriname om een plantage te beginnen. Rond 1750 waren er bijna 600 plantages. De meeste lagen aan de grote rivieren in het noorden. Er werd koffie, cacao, katoen en suikerriet verbouwd voor de handel met Europa.

Om de plantages te beschermen tegen invallen door Fransen en Engelsen werden forten gebouwd. Daar omheen ontstonden de eerste steden.

[p. 37]

Slaven

Op de plantages waren veel arbeidskrachten nodig en het werk was zwaar. Daarvoor werden in het begin slaven uit West Afrika gehaald. Daar waren de mensen erg sterk. Onder vreselijke omstandigheden werden ze per schip naar Suriname vervoerd.

Slaven werden eigendom van de plantagehouder die hen kocht. Ze moesten alles doen wat hun eigenaar zei. Ook de kinderen die ze kregen werden zijn eigendom.

[p. 38]

Marrons

Een deel van de slaven ontsnapte en vluchtte het oerwoud in. Daar bouwden ze dorpen langs de rivieren. Zij leefden net als de Inheemsen van de jacht, de landbouw en visserij. Er ontstonden verschillende stammen.

Af en toe trokken er militairen het oerwoud in om de gevluchte slaven weer te vangen. Veel Marrons werden doodgeschoten of terecht gesteld. Dit diende als afschrikwekkend voorbeeld voor de nog gevangen slaven. Later werd er vrede gesloten met de Marrons.

[p. 39]

Per walvis naar Suriname

Een toverwalvis zag schepen volgepakt met mensen. Verbaasd vroeg hij hen wat ze op zee deden. Ze vertelden dat ze in Afrika gevangen waren en ver weg als slaven op plantages moesten werken. De toverwalvis ging naar zijn vriend Anansi en samen bedachten ze een manier om te helpen. Anansi spon een dikke draad. De walvis nam de draad in zijn bek en zwom achter één van de schepen aan. De oudste zoon van Anansi, die alle verhalen kende, volgde de walvis over de draad. Eenmaal aan land spon hij een draad naar alle plaatsen waar slaven naar toe gingen. Zo ontspon zich een net van verhalen in het hele Caraïbisch gebied. Het werden lichtpuntjes in het moeilijke leven op de plantages. Nog altijd worden er Anansi-verhalen verteld. Sterker nog, er komen steeds nieuwe bij.

Anansi

In Suriname worden veel verhalen verteld over de spin Anansi. Deze verhalen zijn meegebracht door de slaven uit West Afrika.

[p. 40]

Hindoestanen

Na de afschaffing van de slavernij werden landarbeiders uit andere delen van de wereld gehaald om op de plantages te werken. Er werd ze een gouden toekomst beloofd, als ze een aantal jaren in Suriname kwamen werken. De beloften werden niet nagekomen. Ze moesten heel hard werken en kregen weinig loon.

De eerste contractarbeiders waren vooral Hindoestanen uit Brits-Indië. Brits-Indië bestaat tegenwoordig uit de landen India, Pakistan en Bangladesh. Na afloop van hun arbeidscontract konden de Hindoestanen terug naar India, maar velen bleven in Suriname.

Javanen

Rond 1900 waren er bijna geen Hindoestanen meer die naar Suriname wilden komen. Toen werden mensen op Java gevraagd om een aantal jaren op de plantages in Suriname te komen werken. Java was onderdeel van Nederlands-Indië, het tegenwoordige Indonesië. Met de Tweede Wereldoorlog kwam er een einde aan de komst van contractarbeiders.

Kantjil

De Javanen brachten verhalen over Kantjil mee. Het motto van deze verhalen is: ‘Wie niet sterk is, moet slim zijn’. In Indonesië is Kantjil een slim hertje. In de Suriname is Kantjil een agouti, ook wel konkoni of konijn genoemd.

[p. 41]

Hoe Kantjil Tijger te slim af was

Het liep tegen de avond. Tijger was al vroeg op zoek naar een prooi omdat hij wakker geworden was van een knorrende maag. Hij had geluk. Hij zag het konijntje Kantjil in de schaduw van een grote boom liggen. Hij sloop naar hem toe. Maar voordat hem kon grijpen zei Kantjil: ‘Wat fijn, Tijger, dat je net langskomt. Ik houd hier al een hele tijd de wacht en ik heb behoefte aan gezelschap.’

Tijger werd nieuwsgierig en vroeg: ‘Waar moet je de wacht dan bij houden lief, klein konijntje?’ ‘Misschien weet je het niet, Tijger, maar het is vandaag de verjaardag van de grote Soeleyman. En hij heeft mij gevraagd de wacht te houden bij de grote gong in de boom. Bij de eerste stralen van de maan moet ik met deze stok op de gong slaan’, zei Kantjil enthousiast. ‘Dat is het begin van het verjaardagsfeest. En omdat ik deze belangrijke taak op me heb genomen ben ik de eregast.’

Tijger wilde ook vreselijk graag belangrijk zijn. Hij stelde Kantjil voor om zijn taak over te nemen. ‘Dat is onmogelijk’, zei Kantjil. ‘Ik ben speciaal gevraagd. Dan kan ik het jou toch niet laten doen? Soeleyman zal ontzettend boos op me worden.’ Hoe meer Kantjil weigerde, hoe liever Tijger de wacht over wilde nemen. Eindelijk gaf Kantjil toe. Hij gaf de stok aan Tijger en ging er als een haas vandoor.

Tijger kon bijna niet wachten tot hij op de gong mocht slaan. Toen de maan nog maar net te voorschijn kwam sloeg hij zo hard hij kon. Maar wat hij dacht dat een gong was, was een nest vol agressieve wespen. Honderden vielen Tijger aan. Jankend en met de staart tussen z'n achterpoten zocht hij naar een rustig plekje om zijn wonden te likken. Hij hoopte maar dat geen enkel dier hem gezien had.

[p. 42]

Omu Sneisi

In de winkel van omu Sneisi
koopt mijn moeder gele pesi
Maakt daarvan lekkere moksi aleysi
en geeft een beetje aan oom Desi.

Chinezen

Ook een klein aantal Chinezen kwam naar Suriname als contractarbeider. De Chinese keizer verbood dit al snel. Er bleven veel Chinezen naar Suriname komen, maar ze begonnen vooral winkeltjes en restaurants.