De Rotterdamsche Hermes

[p. 1]

No. 1
Rotterdamsche Hermes.
Vrydag den 13 Septemb. 1720.

Semper ego auditor tantum? numquamne reponam,
Vexatus toties rauci Theseïde Codri?
Impune ergo mihi recitaverit ille togatas,
Hic elegos!
J. Juv. Satyra I.

NIeuschierigheit, het verlokkend ooft van Temptatie, waaraan de aangename Sexe zig noch dagelyks overgaapt, dwong my onlangs een vriendelyk oog te slaan op een blad papiers, 't geen tot een Surtout verstrekte aan een pond Confituren, en in 't front met een prentje was gesierd, een keerel verbeeldende die een Koe met de reghter hand by een' hoorn had gevat, en in den linker poot een hart liet zien, apparent een Egyptisch zinnebeeld, dat, zoo ymand roekeloos genoeg durfde zyn hem of zyne schriften te critizeren, hy aan de zulke het hart in de hant zoude geven. De Tytel zelfs was Argus. Het eerste dat zich aan myne gedaghten opdeed was een aardig uitheemsch Vaersje, ten naasten by van dezen inhoud:

't Geen Nazo eertyts heeft gedigt
Bevind ik aan myn lieve Night;
Want dat door God Priaap zyn standert,
Niet reghts nog links, maar binnens beens,
Clarisse is in een koe verandert
En melk geeft, is niet ongemeens.

[p. 2]

Met een ongemeene nieuschierigheid visiteerde ik den inhoud of het ingewand van Argus, dog ik bevond, tot myn leedwezen, dat het met die Piramidale Tytels gelegen was als met de opperste appartementen in Paleizen of Heerehuizen, welke door de bank het slegste gemeubileerd zyn, want alle de dakvensters van dien Koehoeder waren met een doodelyke slaapzugt bekroopen, en vertoonde zig hier of daar een flikkerligtje en stalkaarsje, benevens eenige weinige Amerfoordsche Diamanten, op den toets geprobeerd, veranderden die aanstonds in vergalde en corrosive Mixtuuren of ylende koorts Perioden; nu het zoude ook een wonderwerk in de natuur zyn, indien zoo veele differerende Hartstoghten, onder een zelve Zotskap broeyende, malkanderen niet verteerden.

Verder kon ik niet bespeuren uit wat oirzaak hy Argus voor zyn Uitgangbord, patroon of model neemd. Is het om deszelfs hondert oogen, waarom die niet, als een wakker Generaal, wyd en zyd gedetacheerd om kondschap te bekomen? Wil hy ze als een gebraade Winterpeer voor den besneeuden ouderdom bewaren, waarom dan de Trompet gestoken? Want de tot nog toe geschilderde oogen hebben zig niet anders vertoond op het panneel van zyn weekelyks papier dan de gemetamorphozeerde uit de Paauwestaart van Juno; een surprenante vertooning voor kinderen of zotten. Als ik my aan een oogenkeus wou vergaapen, verkoos ik veel liever Polyfemus dan Argus. Hoe geringer ophef hoe heerlyker uitslag.

Maro verhefte zyn' Heldentoon zoo schielyk niet in het begin van zyn Vergood Gezang als de Blaasbalk, die dus aanvangt:

Fortunam Priami cantabo, & nobile bellum.
'k Zal Priaams noodlot en den eedlen oorlog zingen.

Maar zyn ophef is eenvoudig: Dic mihi Musa virum.... en ruikt geenzins naar het Sublime van de Garonne,

Je chante le Vainqueur, des Vainqueurs de la terre.

of naer de Fransche Geitemelk van den schatryken St. Amant, aan wie de Hemel tot een erfdeel had gegeven de Poëtische ader, een Rustbed, benevens vyf processen.

Sur le lut eclatant de la noble Uranie.

Ik verzoek, Heer Ingenieur met honderd oogen, sla eens een van die blikken op de Inleiding van den grooten Papa aller Dighteren, den blinden Homeer: Iram cane Dea.... ik zal tegenwoordig de

[p. 3]

laatste Latynsche en Fransche Vaerzen tot uw gemak niet vertolken, dewyl ik een gruwzame idea van uwe Taalkunde heb.

Dog voornamelyk supreneerd my dit volgende, dat, daar gy altoos zoo een voornaam Liefhebber van Tuinen en bloemperken zyt geweest, zelfs die geene niet uitgezonderd die twaalfmaal in een jaar bloeien, dat, zeg ik, gy niet hebt geobserveerd hoe Natuur hare uitspanning neemt in de Varieteit van Productien. Zy brengd immers ieder maand geen Comcommers, Perzikken of Heulbloemen voort. Neen, Argus; 't past altoos niet, een' vrolyken Lezer in slaap te sussen door Opiaaten of verkoelende gewassen van een waterzughtige veder: zy schenkt altoos geen Anemiàs of Windbloemen, schielyk bevat, eerder vergeten; altoos geen Aconyt, Thora, of donkerblauwe Munnikskapjes, schoon in 't oog, maar inwendig doodelyk. Neen; nogmaals neen, Argus; zy vereerd ons mede Roozen, waar van Anakreon zoo lieffelyk opdeund;

Rosa honos decusque Florum.
De Roos, sieraad en eer der bloemen.

zy geeft Violen en Lelytjes van den Dale, waaruit men hartsterkende syropen en breinverfrissende geneesmiddelen trekt. Repliceer my niet dat gy desgelyks u reguleerd naar de verdeeling van het jaar, dat uw Argus mede in vier Saizoenenverdeeld is: de Lente voor de Vrouwen; de Zomer voor de Actionisten; de Herfst voor den Godsdienst; en de Winter om de Kourant met een maskerade kleed te ontsieren; de toemaat van blauwe klugtjes, magere en uitgeteerde loopjes, koorts- en graveelverwekkende Poëzy zulje mogelyk op den hoop toegeven. Ik zal zien of ik in 't toekomende die loffelyke verdeeling kan uitcyfferen en ondertusschen den Lezer een schets van myn voornemen geven.

Tweemaal 's Weeks zal zich Hermes in 't openbaar doen zien, zullende zyn voornaamste welmeenende intentie zyn den verdwaalden Argus op de verlate loopbaan van de Reden te brengen. Want hy presumeert, zoo 'er nog eenige geinsters van Ambitie resideren, dat zulks hem tot een spoor in de zy van traagheit zal verstrekken om zig behoorlyk van zyn pligt te acquiteren.

Ik heb eens hooren vertellen, dat voor de Reformatie de Onwetenheit onder de Geestelyken zoo diep was ingewortelt, en alle beschavende Geleertheit (dat zyn de Studia humanitatis, zegt Pieter

[p. 4]

Burman) in zoo eene doodelyke Letargie verzonken lag, dat de Grieksche Taal, in een Pootuyl verandert, op een houte kruk zat, waar langs de gekapte Mussen en Spreeuwen snorrende heen schoren; en het Latynsche lighaam zoodanig was uitgeteert, dat 'er naauwlyks zoo veel van Romulus Taal overschoot als de Outerknapen noodig hadden om de Misse te zingen. Maar hoe die Talen, t'zedert de gecombineerde oorlogsdeclaratie van die twee wakkere mannen, Maarten Luther en Jan Kalvyn, ontlooken zyn, is thans voor een ieder zonneklaar. Tegenspraak scherpt den geest, want ieder sterveling tragt altoos zyne stellingen (als zynde quanswys een point d'honneur) op het serieuste te verdedigen. Men klaagt wel dat men gezontheid mankeert, geen goederen bezit, enz. maar zeer zelden, of nimmermeer dat het aan't verstand hapert. Sa, flux dan in den zadel, Argus! Wort ryker in gedaghten door het besnoeien van overtollige woorden: Rebus ditiores essemus, si verba contemneremus, zegt Plato. En of Troye het ongeluk heeft gehad van door een houte paerd verovert te worden, draag voor het minst zorg dat gy die vermaarde Koopstad, Heer Gysbrechts Burgt, niet door den stuggen Ezel uwer onkunde en verwaandheid verraad.

Zyn tweede oogmerk zal zyn, na een gesuikerde Critique van het Babelschrift, dat is, de Papiere Argus, niet van Confucius, maar van confuzie, te traghten allerlei soort van zaken, en op het vermakelykste en op het nutste te trakteren, hy zal traghten, zeg ik, en hier mede bepaalt hy zyne beloften.

Te Rotterdam, by Joan Hofhout en Arnold Willis, Boekverkoopers, en vorder te bekomen in alle de voornaamste Hollantsche Steden.