Leven van Sinte Amand, patroon der Nederlanden. Dichtstuk der XIVe eeuw

Hoe Amand bad den coninc Daghobeert orlof ende hem seide dat hi wilde muenc sijn te Pevele.

Voor den coninc es hi ghegaen,

Ende knielde neder sonder waen
Te wien hi seide: ‘Coninc heere,
Ic bidde hu huter maten zeere,

[p. 112]

 

Dat ghi nu doet eene bede

 

Door uwe groote hedelhede.’

 

Die coninc heeft Amande verstaen,

 

Van der heerden hief hine saen

 

Ende seide: ‘Vrient met Gode vercoren,

 

Wat begheerdi, laet mi hooren,

 

Ic sal vulcomen uwen wille

 

Na mine macht lude ende stille,

 

Wat ic vermach es hu ghereet.’ -

3390

‘Heere coninc, dat es een ghesceet

 

Van hier mine staets niet t'onbeerne,

 

Te Pevele so ware ic gheerne,

 

Ende soude mi daer gheerne begheven

 

In eenen clooster al mijn leven,

 

Want ic bem so hout van daghen

 

Dat ic seere beghinne traghen,

 

Ende mach qualike ieghen pine,

 

Dies so ware mi liever te sine

 

In eenen clooster sonder blijf,

3400

Ende daer in te leedene mijn lijf

 

In rusten dan die singerye

 

Van der weerelt heerscipie,

 

Dies biddic hu te deser steden

 

Dat ghi senden wilt met beden

 

An onsen vader, den eerdschen God,

 

Dat hi wille sonder spot

 

Eenen anderen senden in mijn stede

 

Bisscop te sine, die moylichede

 

Diene maghic niet ghedraghen.’

3410

Als die coninc des hoorde ghewaghen

 

Dat van hem sceeden soude Amand,

 

Was hi drouve, es mi becant,

[p. 113]

 

Doch dede Amand vele beden

 

Dat die coninc sende ter steden

 

Van Roome an onsen eerdschen vader,

 

Ende liet hem weten al te gader

 

Den wille van Amande al,

 

Beede groot ende smal

 

Hoe hy dbisscopdom mochte berecken,

3420

Ende hoe dat hi wilde trecken

 

In eenen clooster ende hem begheven,

 

Ende daer bliven al sijn leven,

 

Ende dat hem die coninc bade

 

Beede door Gode ende door ghenade

 

Dat hijt wilde consenteren

 

Amands wille ende sijn begheren.

 

Die paeus hem hier up beriet,

 

Des conincs bede ne wilde hi niet

 

Verhooren in negheender manieren,

3430

Eenen helighen man coes hi schiere,

 

Dien hi te Maestricht heeft ghesend,

 

Maer ic doe hu wel bekent

 

Dat hi daer gheen bisscop was

 

Binnen Amands levene, sijt seker das,

 

Maer vicaris, wilt verstaen,

 

Ende na Amands doot heeft hy ontfaen

 

Alder eerst bisscoppeliken name,

 

Dus keerde die bode sonder blame,

 

Daer hi Amande hadde ghelaten,

3440

Die blyde was huter maten,

 

Als hy 's paeus brieve bekende.

 

Ten coninc ghinc hi met ghenende,

 

Ende badt hem orlof ootmoedelike.

 

Daghobeert, die coninc ryke,

[p. 114]

 

Die wert drouve in sinen moet,

 

Als hi Amande wel verstoet

 

Dat hi heldere wilde wesen,

 

Ende hy seide: ‘O huutghelesen,

 

Helich man, met Gode vercoren,

3450

Ghi hads mi vele liever onboren

 

Dat ghi sceeden wilt van mi,

 

Maer na dat hu wille sy

 

Te Pevele te treckene, sone willic niet

 

Daer ieghen steken, wats ghesciet,

 

Trect daerwaert als't hu voughet

 

Ende hu niet langher hier ghevoughet

 

Te sine, maer bidt voor mi,

 

Wel lieve vrient, dies biddic di,

 

Ende of ic huwes hadde noot

3460

Dat ghi mi ne let smal no groot,

 

Ghine comt, als ic 't hu late weten.’ -

 

‘Heere coninc, dat en sal ic niet vergheten,

 

Uwen wille ende uwe ghebode

 

Die soudic verhooren noode,

 

T'uwen bevelene na mine macht

 

Ben ic bereet dach ende nacht.’

 

Mettien neech hi den coninc

 

Ende schiet van hem in warer dinc

 

Al sijn herte ende sijn ghedochte

3470

Was hoe hi commen mochte

 

Te Pevele die helighe man

 

Als hi heerst mochte, sciet hi van dan;

 

Parijs so heeft hi ghelaten

 

Ende quam neder die rechte strate,

 

De welke laghen te Pevele waert.

 

Niet ne weet ic hoe menighe dachvaert,

[p. 115]

 

Dat die helighe Amand dede

 

Heer hi te Pevele quam in de stede,

 

Daer hi vriendelike was ontfaen,

3480

Groote eere was hem ghedaen,

 

Alle die lieden waren sijns blide

 

Daer naer in harden corten tiden

 

Dede hi toelegghen eene kerke,

 

Ende eenen clooster van scoonen ghewerke,

 

Dien hy stichte in Marien name;

 

Van .xij. moncken sonder blame

 

So maecte hi daer een convent,

 

Selve was hi, es mi bekent,

 

Die dertienste daer ter stede.

3490

Eenen monc hi wien dede,

 

Die abt soude wesen van den clooster,

 

Ende haer hooft ende trooster,

 

Door wien si doen souden ende laten.

 

Groot ende scoone huter maten

 

So stichte Amand, als ic ghevroede

 

Desen clooster metten Jueden goeden,

 

Die bekeert waren daer te voren.

 

Als dus dese helighe man vercoren

 

Desen clooster hadde ghemaect,

3500

Scoone upgheheven ende wel gheraect,

 

Also men 't al noch mach sien,

 

Wandt desen clooster, sijt seker van dien,

 

Es verwisselt sinen name,

 

Na dat Amand, die sonder blame

 

Was, van deser weerelt sciet,

 

Ende dat menschelike leven liet,

 

So was hi begraven daer,

 

Ende oynt sindent daer naer

[p. 116]

 

So bleef die clooster ende die stede

3510

Sente Amands heetende, dat's waerhede,

 

Om dat hi daer leghet begraven.

 

Die vrancsche coninc gaf vele haven

 

Den clooster beede rente ende land,

 

Door der heere van den goeden Amant,

 

Die hi dicken quam visenteren,

 

Want bi siere heligher leere

 

So was die coninc seere verblijt,

 

Ende quam daer ter menigher tijt.

 

Dus bleef Amand ten clooster binnen

3520

Levende in godliker minnen,

 

Ende wert een recht exemplare

 

Vul van duechden, daer elc nare

 

Mochte leeren goede ghewerken,

 

Ende sine salicheit mochte merken,

 

Up dat hi volghen wilde ziere leeren,

 

Nu eist tijt dat wy keeren

 

Up Baven, ende laten bliven

 

Van Amande, ic sal scriven

 

Van hem weder cort hier naer

3530

Scoone redene ende waer,

 

Maer van Baven scrivic voren

 

Den helighen man met Gode vercoren.