Leven van Sinte Amand, patroon der Nederlanden. Dichtstuk der XIVe eeuw

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1180 B 1-2

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van deel I en II van Leven van Sinte Amand, patroon der Nederlanden. Dichtstuk der XIVe eeuw, een editie van Ph. Blommaert van het dichtstuk Leven van Sinte Amand, patroon der Nederlanden van Gillis de Wevel. Deel I dateert uit 1842, deel II uit 1843. Het origineel dateert uit 1366.

 

Het gebruikte exemplaar bevat handgeschreven verbeteringen en aantekeningen van Eelco Verwijs. Deze zijn niet verwerkt. Ten minste één opmerking is voor het begrip van de tekst zeer relevant. Bij Deel I, p. 109, regelnummer 3349 staat de volgende opmerking van Verwijs: ‘Overplaatsen vs. 3312’. Regelnummer 3312 (Deel I, p. 108) bevat inderdaad geen tekst.

 

redactionele ingrepen

Aan het begin van de verschillende delen is tussen vierkante haken ‘Deel I’ dan wel ‘Deel II’ toegevoegd.

Op pagina i van Deel I is tussen vierkante haken de kop ‘Woord vooraf’ toegevoegd.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (Deel I: p. п1v en п3v; Deel II: p. II en V) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

Deel I

[pagina ongenummerd (п1r)]

MAETSCHAPPY
der
VLAEMSCHE
BIBLIOPHILEN.

 

N.^o 4.

 

[pagina ongenummerd (п2r)]

LEVEN
van
SINTE AMAND.
Patroon der Nederlanden.

 

[pagina ongenummerd (п2v)]

100 Afdruksels zyn voor den Boekhandel bestemd.

 

[pagina ongenummerd (п3r)]

leven
van
Sinte Amand,
Patroon der Nederlanden,
dichtstuk der xiv .^e eeuw .

 

eerste deel.

 

gent,

Drukkery van D.J. VAnderhaeghen-Hulin,

Veldstraet N.^o 64.

 

1842.

 

Deel II

[pagina ongenummerd (I)]

MAETSCHAPPY
der
VLAEMSCHE
BIBLIOPHILEN.

 

N^o 4.

 

[pagina ongenummerd (III)]

LEVEN
van
SINTE AMAND.
Patroon der Nederlanden.

 

[pagina ongenummerd (IV)]

100 Afdruksels zyn voor den Boekhandel bestemd.

 

[pagina ongenummerd (VI)]

leven
van
Sinte Amand,
Patroon der Nederlanden,
dichtstuk der xiv.^e eeuw .

 

tweede deel.

 

gent,
Drukkery van D.J. Vanderhaeghen-Hulin,
Veldstraet n.^o 64.

 

1843.

 

[pagina 239]

Inhoud.

 

Eerste Deel.

Van Amands vader ende moeder, ende hoe hi gheboren was, ende hoene Sente Machuut kerstin dede	Bl. 1
Eene miracle, die God door Sente Amande te sinen .vij. jaren, van eenen knecht, die hi ghenas.	5
Hoe Amand ter scolen ghinc ende hoe hi weder t'huus quam	7
Van eenen visioene dat Amande te voren quam	8
Hoe Amand wert scuwende die hoocheit ter werelt, ende hem gaf ter aermoede ende ter penitencien	10
Dit es die oracie, die Amand dede in sijns vaders huus eer hi wech sciet	11
Hoe Ons Heere Amant ontboot dat hi twee vadren hadde, ende gaf hem cuere te volghene welc hi wilde	16
Hoe Amand van sinen vader ende moeder sciet te sinen .xv. jaren	17
Hoe Amand clusenare ghinc sitten buten Tours, ende hoe die bisscop hem anesprac.	18
Hoe die duvel Amante tempteerde ende hoene Amand wederstont	21
Hoe Amand sijn orisoen dede te Gode ende hem pijnde den wech te leerne van salicheden.	22
Hoe Sente Amand ons bewijst drie manieren van bedinghen, daer men naest mede mach commen te Gode	23
Hoe die bisscop van Tours badt over sinen maech Amande, ende hi wert ghenesen bi sinen bede	25

 

 

[pagina 240]

Dits een orisoen, dat hi dede te Marien der moeder Gods, door die temptacie van den viand	Bl. 27
Hoe Maria Amande ontboot dat hi trecken soude in Scolland, bi den inghel Gabrieele	29
Hoe God Amande weten liet bi den inghele dat hi soude gaen in Scollant	30
Hoe Sente Amand quam in Scollant waer hi vant sine ghesellen, also hem God weten liet	31
D'ordinancie van den cloostre, entie die si hilden Amand met sine ghesellen	34
Hoe de viant Amande tempteerde in de ghelike van eenen man	37
Hoe de viant lien moeste wie hi was, ende waeromme datti die kerstine so gheerne tempteerde	41
Hoe d'inghel van Hemelryke Amande te wetene liet, dat hi corts Priester wesen soude	43
Exemple hoe wi souden begheren alle hemelsche dinghen ende erdsche dinghen	44
Hoe Sente Amand eens sinen hongher claghde, ende hoe hem Christus sende sine lijftocht bi voghelen	46
Hoe Amand verhiesch die pardoene, ende hoe hi herte hadde te Roome te gane, in 't jaer van gracien	48
Hoe Amand sinen ghesellen seide dat hi te Roome wilde, ende sijt hem seere blameerden	50
Hoe de .VIII. moncke Amand ende sine ghesellen scieden, ende elc ghinc prediken achter lande	54
Hoe Amant te Roome waert ghinc, ende hoe hi bekeerde die stede van Nicena in sinen wech	54
Hoe Sente Amand hier doet sijn orisoen omme 't folc te bekeerne	57
Hoe dat d'inghel van hemelryke destrueerde bi Amands bede den tempel ende hoe 't folc bekeerde ten gheloove	59
Hoe Amand sine bedinghe dede in Sente Pieterskerke ende hoene die costre meshandelde	63
Hoe Amand huut Roome ghinc, ende hoe de paeus boden huut-sende, omme hem te soukene	68
Hoe alle die ghevanghene verlost waren van der stede bi Amands bede, ende hoe d'inghel Amande verloste	69
Hoe Amand wederkeerde te Roome bi bevelnessen van den inghele, met 's paeus bode	71
Hoe God Amande ontboet daer hi messe dede voor den paeus dat hi campioen soude sijn voor 't gheloove	74

 

 

[pagina 241]

Hoe dien brief spreect die hem d'inghel brochte van Gode van hemelryke	Bl. 75
Hoe dat Amand huut Rome sciet ende wederquam te Nisena, ende was daer een stic	77
Hoe Amand quam te Wasmens, ende hoe hi den bisscop seide wie hi was, ende dat hi wilde gaen in Vlaenderen	78
Hoe Sente Amand quam te Winendale, ende sadt in den bosch	81
Hoe dat twee leuwen quamen tote Amande, ende hoene d'inghel van hemelryke hiet gaen te Thoorout predeken	82
Hoe Sente Amand te Thorout quam, ende predicte, ende 't folc bekeerde	84
Hoe Amand hier ontband die ewangelie den volcke, daer Sente Jan spreect van der penitencien	85
Hoe Amand ontboot den bisscop van Wasmens, ende hoe hi te Thorout quam	87
Hoe Amand dede maken eene kerk te Thorout ende Dommeline maecte prochipape	89
Hoe Sente Amand ghinc te Ghend waert om 't folc te predikene, ende wat hem daer ghevel	92
Hoe Sente Amand ghenas den man van den helschen viere	97
Hoe Sente Amand bleef te Ghend eenen tijt	99
Hoe Sente Amand bekeerde 't folc tusschen Gend ende Curteryke	100
Hoe Sente Amand te Roeselaer trac ende bekeerde 't folc daer omtrent	102
Hoe dat Sente Amand bekeerde 't folc te Oedelem en te Knesselare, ende dat daer gheviel	104
Hoe dat Amand eenen pape lied, diese regierde, ende hoe hi voorttrac ten casteele waert, dat nu Brugge es	109
Hoe groote roeringhe was te Ghend om eenen afgod, die stond in den torre Blandijn, ende hoene Amand velde	113
Nu hoort van eenen orisoene ten helighen cruce, ende hoe daer naer miracle af ghevel	117
Hoe een coopman was bescermt van eenen cruce jeghen sine viande, mids eenen ghebede dat hi t'segghene plach	119
Van den coopman, die gherooft was van Baven, ende wat daer af ghevel	122
Exemple, die ons Amand alle leert ende prouvet bi sinen ghewerke	127
Hoe Amand trac te Haspergauwen, ende in sinen wech bekeerde Aelst, Dendermonde ende 't land daer omtrent	128

 

 

[pagina 242]

Hoe Sente Amand wert predekende te Tongherne ende hoe Adeltruut tote hem quam	Bl. 130
Hoe Adeltruut sende omme Amande dat hi quame tote Baven	133
Hoe Adeltruut Baven so vele castide dat hi begonste naer haer hooren	139
Hoe dat die van Aspergauwen bekeert waren bi Sente Amande	144
Hoe Bave toebrochte dat Sente Amand bekeerde Sente Gheertruuden	151
Hoe Bave en Amand trocken te Nivele toot Gheertruuden, om haer te doene bekeerne	155
Hoe Amand die reghele maecte van den vrouwen te Nivele en ten clooster bestelde	159
Hoe Amand ende d'ander een conincspel speelden te Nivele, ende hoe mer vraeghde gheestelike	164
Hoe de heeren scieden te Nivele, ende hoe Bave sijn land bestelde heer hi in penitencie trac	173
Hoe Sente Bave quade cleederen aendede, ende aenvinc die penitencie	177
Hoe Sente Amand eene collacie dede den nonnen te Nivele heer hi sciet huten cloostre	179
Die miracle van Sente Amands-boorne te Gend	183
Van den levene dat Bave leedde te Thorout, ende hoe hi hem regierde	184
Hoe Amand ghinc visenteren in Vlaenderen al dat hi bekeert hadde	187
Hoe Amant ghinc sterken ende prediken alle vriendaghe buten Ghend, dat nu Sente Amandsberghe heet	192

 

 

[pagina 243]

Tweede Deel.

Hoe die priesters van Maestricht verdreven waren, doe die van Tongherne daer quamen D. II.	Bl. 1
Hoe God Amande ontboot, dat hi Sente Baves clooster stichten soude	5
Hoe Amant te Roome trac, ende daer was bisscop ghemaect van Maestricht	10
Hoe eene miracle gheviel t'Sente Baefs van eenen knecht, die God verwecte van der doot	13
Hoe Amant van Roome schiet ende te Pisen quam ende daer predicte	17
Hoe dat Amant Baven vant te Mendonc in den brouke in eene hole beke ende ander dinc	19
Hoe Amant eerst te Maestricht binnen quam om 't folc te bekeerne	22
Hoe hi 't folc van Maestricht bekeerde met sijnder heligher predicacien	25
Hoe Amant te Maestrich sine syegie hielt van den bisscopdomme	33
Hoe Amant alle daghe .xii. aerme lieden t'etene gaf ende wat daer af gheviel	37
Hoe de duvel Baven persequeerde, ende hoe hi den viant wederstont	40
Hoe hem Bave dê bespotten ende in eenen bloc slaen over sine sonden	44
Hoe die bisscop van Wassemens trac te Pevele die Jueden te bekeerne	47
Hoe dat Vrankeryke eerst kerstin was, ende 't beghinsel van Arnoude	52
Hoe Amand Baven verloste daer hy hemselven legghen dede	60
Hoe Amand ende de bisscop van Waesmens te Pevele quamen, ende hoe die Jueden met hem boerdeerden	62
Hoe de conijnc van Vrankeryke voer te Pevele ter dachvaert, door die bede van Sente Amande	64
Hier dede de coninc die partyen comen daer si disputeren souden	66
Hier beginnen de argumenten tusschen den Jueden ende den Kerstinen	69

 

 

[pagina 244]

Hoe dat Amand die Jueden doopte ende bestelde mids den coninc ende den anderen tween bisscoppen	Bl. 89
Hoe Amand voer te Parijs, daer hy 't conijncs kint kerstijn dede, ende hoe 't kint sprac	93
Hoe die coninc ende die lieden wonder hadden dat 't kint sprac ende hoe se Amant trooste	95
Hoe die duvel tscoopmans kint verdranc, die Bave gherooft hadde, ende hoe 't levende wert bi Baven bede	96
Een miracle van eenen blenden te Parijs, die God dede door Sente Amande	99
Hoe Amand Sente Arnoude wijsde de poeinte daer hi naest mede commen mochte te Gode	104
Hoe Sente Arnoud orlof badt den coninc Daghobeert ende daer naer t'Oudenbuerch quam	108
Hoe Amand bad den coninc Daghobeert orlof ende hem seide dat hi wilde muenc sijn te Pevele	111
Hoe Bave badt dat hine cort verloste van der weerelt	116
Hoe Bave omme Dommeline sende ende hoe hi staerf daer na	121
Hoe God Baven te wetene dede dien dach dat hi sterven soude	125
Hoe Bave vertooghede ter eerster wylen Sente Amande sijn verscheeden	128
Hoe Bave vertooghde sijn verscheeden Sente Livine ter ander wile	129
Hoe Bave vertooghde sijn verscheeden te Nivele siere dochter ende der abdessen	131
Hoe Sente Bave verschiet, ende hoe hi hem vertooghde Amande ende den anderen	133
Hoe die bode quam ter abdessen te Nivele, ende haer seide hoe Bave begraven was	139
Een prijs van Sente Baven gheexponeert in exemplen van castigacien	140
Hoe die partyen van Vranckeryke die croone t'onderhilden, ende hoe 't daer na te payse quam	144
Hoe Sente Amant castiede voor die partien dat si versoenden bi Amants rade	148
Hoe die Sarasine verdreven waren, ende hoe Amand wilde te Pevele waert	152
Hoe dat Amand verbat eenen man, die hemselven verhinc, dat hi weder levende wart	155
Van eender collacie, die Sente Amand predicte te Pevele up

 

 

[pagina 245]

.ix. poeinten	164
Hier na comt een exemple in castigacien den mensche bi der natuere van der bie	173
Hoe Sente Amant ziec ende zwaer was in den clooster te Pevele wel twee iaer heer hi staerf	174
Hoe Amand bewijst exemple van gherechticheden den rechters hoe si leven souden	177
Hoe God Amande ontboot dat hi hem bereeden soude te stervene	183
Hoe Amand ontfinc dat helighe sacrament met ootmoedicheden	190
Die epistele up Sente Amands-dach gheexponeert in vlaemsche ten love van hem	195
Dats dewangelie gheexponeert up Sente Amands- ende Sente Baven-dach	200
Een prijs van beeden desen santen, ende daer naer een hende	206
Dit es den name van hem die desen bouc eerst dichte	207
Dit es 't hende van den bouke	209