Leven van Sinte Amand, patroon der Nederlanden. Dichtstuk der XIVe eeuw

Hoe Sente Amand eene collacie dede den nonnen te Nivele, heer hi sciet huten cloostre.

Als Bave orlof hadde ghenomen

An Amande, so es comen
Die goede bisscop, ende nam orlof mede
An al datter was met ootmoedicheden,
Ende voer te Wasmens waert.
Ic ne segghe niet van siere vaert,
Maer hi bleef altoos in goeden state,
Ende drouch sijn leven in sulker mate,
Dat Gode seere ghenoughelic was.
Nu hoort hoe dat Amand na das
Schiet van Gherrtruden, der abdessen,
Ende van Adeltruut, haerrer gheselnessen.
Hi bat hemlieden te vergaderne al,
Dat binnen hove was groot ende smal.
Dat daden si met wille goed,
Ende Amand ghinc metter spoet
Voor hem allen segghen een sermoen,
Daer ic hu 't grosse af sal doen
Verstaen na mijn vermoghen;
Hi seide: ‘Kinderen, wilt hu ghedooghen,
Dat ic hu een deel moet segghen,
Dies ghi in ghewerke sult legghen,

[p. 180]

 

Wildi dese ordene vulcomen;

5570

Die ghi in gracie hebt an ghenomen,

 

Dat wert in drien poeinten wilt hooren:

 

D'eerste es Ootmoedicheit vercoren,

 

Van allen beghinsele es so graed;

 

't Ander es Minne, dat verstaet;

 

Dat derde poeint, ghelooves mi,

 

Es Ontfaermicheit sonder sy.

 

Ende dese poeinten moeten voor ooghen

 

Hebben die in hoordenen sal dooghen,

 

Want bi Ootmoedicheden eerst

5580

Wert die mensche seere ghemeerst

 

Van duechden, ende clemter by

 

In alle gracie, ghelooves mi,

 

Beede hier in de waerlichede,

 

Ende in die hemelsche salichede.

 

In 't ander point, dat men heet Minne,

 

Daer mach men wijsheit in bekinnen,

 

Want huut minne vroetscip comt,

 

Ende hatie den meinsche doemt,

 

Dus souddi onderlinghe minne draghen,

5590

Ende wachten hu van der nijt plaghen.

 

Dat derde poeint Ontfaermicheit es,

 

Ende daer spruut hute, sijt seker des,

 

Vulmaectheit ende onderhoorich wesen,

 

Sonder dit bekennen, mach in desen

 

Staet niement wel becliven,

 

No na dit leven behouden bliven,

 

Dus moetti ootmoedich sijn ende doen pine,

 

Om ootmoedich jeghen anderen te sine,

 

Ende wie hem meest vernederen can,

5600

Wert voor Gode meest gherekend dan,

[p. 181]

 

Want ghi hier af orconde siet,

 

In der eeuvanghelien bediet,

 

Dat onse heere spreect metten monde:

 

‘“Wie hem verootmoedicht t'alder stonde

 

Sal daer boven werden verheven,

 

Ende die hem verheft in dit leven,

 

Ende meest wilt sijn over recht,

 

Die sal bliven uwer alder knecht.”’

 

Nu onthout ditte ende stelt hu in ootmoede,

5610

Ende poocht te levene als susteren goede,

 

Voort moetti onderlinghe draghen

 

Royale minne, ofte der plaghen

 

Ne sullen in hu niet faelgieren.

 

Hoort van plaghen hoe vele manieren,

 

Datter hu of soude moghen rysen,

 

Van gheender vroetscip sal men hu prisen,

 

Dats d'eerste noot, ende daer toe mede

 

Soude in hu wassen nidichede.

 

Die derde plaghe, die es meest,

5620

Dats dat omtrent hu die quade gheest

 

Luusschen soude ende bringhen hu voort

 

Al datter quaetheit toe behoort;

 

Dus draghet minne d'een ten anderen,

 

So sal Gods minne bi hu wandelen.

 

Ooc moetti mede ontfaermich wesen

 

Up mallicanderen, ende neemt bi desen

 

Exemple, dat Christus neder quam,

 

Ende die bittere doot annam,

 

Door ontfaermenesse, die hi ghecreech

5630

Dat die meinsche in tsviants ghedreech

 

So langhe was, met pinen onsochte,

 

Ende bi der vulmaectheit, die 't toebrochte,

 

Dat Christus bi der Ontfaermicheit

 

Vulquam deser onderhooricheit,

[p. 182]

 

Soo moeste de viant faelgieren al

 

Van sijnder macht groot ende smal,

 

God sal ten utersten ontfaermich wesen

 

Up hu allen, wildi volghen na desen.’

 

Hier mede maecti een cort hende,

5640

Hem allen bat hi met ghenende,

 

Dat si die woorden, die hi hadde gheseit,

 

Wilden in onderhooricheit

 

Nemen, ende werken daer naer.

 

Met desen nam hi orlof daer

 

An die abdesse al te voren,

 

Ende an Adeltruden, hoghe gheboren.

 

Voort an alle die daer waren,

 

Ende ghinc vluechs, sonder sparen,

 

Den rechten wech te Ghend waert.

5650

Ic ne sal niet van up die vaert

 

Te wetene doen wat hem ghevel,

 

Maer als hi te Ghend quam, segghic hu wel;

 

Dat hi seere wel was ontfaen,

 

Ende groote heere was hem ghedaen.

 

Daer ghinc hi in den clooster goed,

 

Die in den name van Sente Pietren stoed,

 

Ende noch staed up den dach van heden.

 

Vele gracieuser seden

 

Plach hi daer men af mach sien,

5660

Noch vele teekine sijn van dien,

 

Binnen den cloostre oft daer omtrent,

 

Dies willic hu somich doen bekent.