Leven van Sinte Amand, patroon der Nederlanden. Dichtstuk der XIVe eeuw

Hoe Amand die reghele maecte van den vrouwen te Nivele enten clooster bestelde.

Coninghinne der goedertierheden,

Moeder Gods ende maghet mede,
Bidt voor mi uwen lieven kinde,
Dat hi mi gracie ende sin toesende,
Bi den welken dat ic moete
Vulbringhen dese materie soete,

[p. 160]

 

Dewelke niet en es ghehoort

 

Lesen vele in dietsche woort,

4940

Ende daer ic sin an wille legghen.

 

Nu hoort alle an mijn segghen,

 

Ghi hebt hier voren wel ghehoort

 

Hoe dat Nivele, de ryke poort,

 

Eerst in kerstinen gheloove quam,

 

Ende dat die drie, als ic vernam,

 

Amand, Gheertruut ende Bave,

 

Die hem seere te duechden gaven,

 

Bleven daer, in der steden,

 

Regierende 't folc met salicheden,

4950

Stichtende cloosteren ende kerken,

 

Voughende hem t'allen goeden ghewerken,

 

So datter een clooster vulcomen was,

 

Daer Gheertruut, gheloovet das,

 

An leyde den meesten scat,

 

Die men ghesien hadde voor dat,

 

Ende als hi al was vulcomen

 

So heeft so bi rade ghenomen

 

Van den tween heeren een abijt,

 

Ende wert nonne ter goeder tijt

4960

In dien clooster, ende ondboot saen

 

Jonfrouwen, die so dede ontfaen

 

Die ordene, ende als dit verstoet

 

Adeltruut, Baven dochter goed,

 

Quam so daer ende ontfinc schiere

 

't Abijt in der selver maniere,

 

Dat in de ordene was ghegheven

 

Ordinanchie ende onderdanichede,

 

Wert Gode onsen heere so bequame,

 

Dat Sente Adeltruut haren name,

4970

Ende dat Christus voor haer doot

 

Door haer tooghde miraculen grood.

[p. 161]

 

Amand die ansach dit leven,

 

Dat die vrouwen hadden upghegheven,

 

Ghenoughde hem wel te maten,

 

Maer hi gheloofde dat na de staten

 

Die saken niet vaste en mochten staen,

 

Sine moesten bedwanc ontfaen,

 

Ende een hooft hebben, 't welke mede

 

Soude wesen Regend van der stede.

4980

Dies heeft hi ondboden schiere

 

Van Wasmens den goedertieren

 

Bisscop, die daer ghereet quam,

 

Als hi die boodscip vernam.

 

Daer was hi vriendelike ontfaen,

 

Ende Amand heeft verhaelt

 

Sine glose ende sijn dinken,

 

Ende bad den bisscop sonder mijnken,

 

Dat hi hem hier up gave raet.

 

Die goede man seghet: ‘Na dien dat staet

4990

So dincke mi dat ware goed,

 

Dat men core eene vrouwe vroet,

 

Ende maecte se habdesse hier,

 

Waerrer eenighe dan fier

 

Van den nonnen of rebel,

 

Dat so se corrigierde wel,

 

Ende hadso danne niet de macht,

 

So wildic met miere cracht

 

Selve Upperreghent sal wesen,

 

Of die na mi commen na desen.’

5000

Amand seide: ‘Dits wel vonden,

 

Nu laet ons besien nu ten stonden,

 

Wie datter nutte toe mach sijn.’

 

Bave seide: ‘Ten trouwen mijn,

[p. 162]

 

So soude mi dincken in minen sinne,

 

Na dat ic mi in redenen bekinne,

 

Dat het niement bet en behoort toe

 

Dan vrouwen Gheertruden, want so

 

Beghinsel si ende ooc mede

 

So eyst haer land ende stede,

5010

Daer toe es so wijs ende vroet,

 

Ende comt yement, die jeghen haer mesdoed,

 

So mach so dat beteren bedt

 

Dan yement, diere worde ghesed

 

In den staet, dies niet en vermochte.’

 

Die bisscop seide: ‘Dit ghedochte,

 

Edel man, dit es wel vonden,

 

Dies laet ons gaen nu ten stonden,

 

Ende vergaderen 't covent ghemeene.

 

Daer zullen wi ontbieden die reene

5020

Vrouwen, ende segghen haer onsen raet.’ -

 

‘Dit dincke mi goed na dat staet,’

 

Seide Amand, die helighe vadre.

 

Dus so ghinghen si te gader

 

Alle drie, ende sijn comen

 

In 't capitel, daer si vernomen

 

Hebben vergadert groot ende cleene

 

Van den jonfrouwen al ghemeene.

 

Daer leide hem Amand te voren

 

Van dies ghi hier mooght lesen hooren

5030

Van der onderdanichede, die si ghemaect

 

Hadden, ende dat si gheraect

 

Waren in eenen goeden weghe,

 

Na dat die saken sijn gheleghen

 

Om 't profijt van den covente.

 

Voort bat hy hem dat si atente

 

Wilden gheven, ende ghestade

 

Van dies si worden waren te rade.

[p. 163]

 

Daer seiden sij huut ghemeenen monde,

 

Dat si wilden t'allen stonden

5040

Werken altoos bi sinen wille,

 

Ende niet ontbeeren lude no stille.

 

Doe coren si abdesse bi desen

 

Gheertruden, die 't noode wilde wesen,

 

Maer dat sijt alle ghemeene

 

Haer baden groot ende cleene.

 

Dus so moest so anegaen,

 

Ende die bisscop die wilde se saen,

 

Ende dede datter toe behoort.

 

Abdesse so bleef so voort

5050

Haer leven lanc, ende tamelike

 

Regierde so den clooster sekerlike,

 

Also men noch voor oghen sien mach,

 

Want en staet up desen dach

 

Gheen clooster van vrouwen bet voorsien

 

Dan segghen mach van dien,

 

Wand dat lantscip ende die poort,

 

Noch ten clooster toebehoort,

 

Ende wie datter abdesse sy,

 

Die esser vrouwe af, ghelooves mi,

5060

Ende mach doen al haren wille;

 

Hier af willic maken een ghestille,

 

Ende hu een deel laten hooren

 

Van dat Gheertruut hadde vercoren

 

Adeltruden, der maghet reene,

 

So seere dat het al ghemeene

 

Was, wat elc vermochte,

 

Ende elc sette sijn ghedochte

 

In minnen up anderen omme te ghevene

 

Exemple van goeden levene,

5070

Daer si Gode bi mochten ghenaken,

 

Ende bi dusdanigher saken

[p. 164]

 

Worden si van Gode so vermint,

 

Dat men van hemlieden kint

 

Dat si met Gode sijn vercoren,

 

Ende dat men menighe miracle hooren

 

Mach, die hemlieden daer

 

Gheviel, ende dat Ons Heeren maecte maer

 

't Goede leven dat si leedden

 

Te gader beede, sonder sceeden;

5080

Recht als susteren waren si te gader,

 

Dies hebbe danc, God ons vader.