De strijd tusschen Boer en Brit. De herinnering van den Boeren-generaal

[p. 21]

Hoofdstuk III.
Ladysmith wordt belegerd.

Op den 1sten November werd een algemeene krijgsraadvergadering van den Oranje Vrijstaat en de Zuid-Afrikaansche Republiek

GEREED VOOR BRANDWACHT.

gehouden, waarop besloten werd Ladysmith te belegeren. Ook kwam men overeen een paarden-commando te zenden in de richting van Estcourt. Dit paarden-commando ging later onder waarnemenden

[p. 22]

Gen. Louis Botha, en had, onder anderen, een voorval met een gepantserden trein op den 15^den Nov., waar 100 Britsche troepen krijgsgevangen genomen werden. Na andere kleine botsingen met den vijand keerde Gen. Botha terug.

Maar ik loop vooruit.

In den nacht van den 1sten November ging Gen. A.P. Cronjé met de burgers van Heilbron en gedeelten van de commando's van Winburg en Harrismith, en met twee Krupp-kanonnen ten westen van Ladysmith om, ten einde posities in te nemen ten Zuiden en Zuidwesten van dat dorp.

Den volgenden dag vond een kleine schermutseling plaats met de Fngelschen, die echter schielijk naar Ladysmith terugtrokken.

Op den 3^den gebeurde er iets van grooter beteekenis. Op dien dag trokken de Engelschen uit Ladysmith in een Zuidwestelijke richting met twee batterijen van 15-ponder en 12-ponder Armstrongkanonnen. Er waren een paar regimenten infanterie en naar schatting van tien tot vijftien honderd beredene troepen. De Engelschen plaatsten hunne stukken op zulk een afstand, dat het onmogelijk voor ons was om hen uit onze stellingen met het Mauser te bereiken; en er viel niet aan te denken dat wij nader zouden gaan, omdat het van onze posities tot waar 't Engelsch grofgeschut stond een opene vlakte was. Eén onzer kanonnen, dat vlak vóór den vijand geplaatst werd begon te vuren; maar het werd, na het één of tweemaal geschoten had, zoo bitzig door de Engelsche stukken aangevallen, dat het, zooals te Rietfontein, dadelijk 't zwijgen opgelegd werd.

De infanterie en cavallerie der Engelschen schenen min lust te hebben ons aan te vallen; en wij evenmin hen aan te pakken. Toch deden de Britten een poging, toen het voetvolk, weldra, onder het donderen der twaalf kanonnen trachtte nader te komen. Een paar malen rukten deze troepen op, maar zij zorgden er voor dat zij niet onder het bereik van onze geweren kwamen; of deden zij dit, dan zagen zij zich telkens verplicht met verlies te retireeren.

Ons ander kanon stond op een tafelkop ten oosten van waar het gevecht plaatsvond. Dit kanon deed goed werk, want toen de beredene troepen het telkenmale beproefden ten oosten van onze posities om te trekken, bestookte het hen zoo heftig, dat zij van hun voornemen afstand moesten doen.

[p. 23]

15 cM. BELEGERINGSGESCHUT (CREUZOT) DER BOEREN.

[p. 24]

De vijand kon ook nu zijne kanonnen niet verder oostwaarts, nader aan den Tafelkop plaatsen, omdat er gevaar was dat zij daar door ons genomen zouden worden. Toch trachtte hij eenige stukken tusschen ons en Platrand, die, ten noorden, vóór den Tafelkop lag, te brengen, om zoodoende ons van de zijde te beschieten, doch hij slaagde hierin niet, omdat ons kanon op den Tafelkop de troepen en artilleristen zoo fel beschoot dat het voor hen onbestaanbaar werd.

En voor ons, zooals ik reeds gezegd heb, was het ook onmogelijk stormenderwijs op te treden; want gingen wij uit onze posities naar voren toe, zouden wij geheel blootgesteld zijn aan het geschut der Engelschen, en deden wij een uitval ten zuiden, zouden wij ons exponeeren aan zekere kanonnen, die onze tegenstanders op Platrand hadden, en ons aldus in een kruisvuur begeven.

Het was een onbevredigend gevecht. Van geene zijde kon iets uitgericht worden; en, zooals het gewoonlijk in zulke slagen het geval is, werd er weinig meer gedaan dan met het geschut te bombardeeren. Het bulderen der kanonnen duurde van 's morgens 10 uur tot 's namiddags 5 uur. Toen trokken de Engelschen naar Ladysmith terug.

Ons verlies was één dood en zes gewond. Onder de gewonden was Marthinus Els, veldcornet, van Heilbron. Dat de Engelschen ook verlies hadden konden wij zien, doch hoe groot kon niet bepaald worden. Ik geloof echter niet dat het bijzonder groot was.

Van nu totdat ik Natal verliet vonden er af en toe kleine schermutselingen plaats, zoowel aan den kant der Transvalers als aan dien der Vrijstaters; doch niets van bijzonder belang gebeurde. Het was in dezen tijd dat ('t was den nacht van 7 en 8 December) het groote kanon van de Transvaal, Long Tom, dat op Bulwana stond,met dynamiet zoo erg door de Engelschen beschadigd werd, dat het een tijd lang buiten werking gesteld werd. Allen moesten erkennen dat de Engelschen dien nacht een kloeke daad deden. Aan de aanvoerders van die dapperen moet allen lof toegezwaaid worden. Waren wij maar op onze hoede geweest dan was de stormpartij er heel kaal van afgekomen; maar wij waren niet, en het ongeval leerde ons de les van meer waakzaam te zijn. De Transvaalsche hoofdofficieren traden nu ook strenger op, en wat zij verordenden had een goede uitwerking zoowel op de commando's als op de artillerie.

[p. 25]

Ben Viljoen.
Louis Botha.
KRIJGSRAAD DER BOEREN AAN DEN TUGELA.

[p. 26]

Generaal Sir Redvers Buller was te Kaapstad reeds in 't begin van November geland. Tegen het midden dier maand werd het gedurig verwacht dat wij hooren zouden, dat hij 't opperbevel aanvaard had over het Engelsche leger, dat tusschen Estcourt en Colenso gekampeerd stond. Die kampen werden dagelijks grooter door versterkingen, die maar gedurig over den Oceaan kwamen, totdat zij groote afmetingen aannamen.

Iedereen had groote verwachtingen van Sir Redvers Buller, aan wien de Boeren, door de verdraaiing van zijn naam, een eigenaardigen toenaam gaven. Hij was dan ook niet lang in Natal of hij beproefde zijn horens. Ik wil, echter, over hetgeen hij deed, en hetgeen waarin hij niet slaagde hier niets zeggen, omdat, daar ik op den 9^den Dec. Natal verliet, ik hem persoonlijk niet kon gadeslaan; doch dit moet ik getuigen, wat ook zijn eigen volk tegen hem gezegd heeft, dat hij van al de Engelsche bevelhebbers in dezen oorlog, tegen de sterkste posities in Zuid-Afrika te opereeren had, en dat zegt veel.

[p. 27]

VERNIELDE SPOORWEGBRUG BIJ COLENSO.