Wij gelooven in den film

Een belijdenis van onze generatie

[p. 64]

Autonomie

Het scheppen van een eigen, zelfstandige wereld is de hooge mogelijkheid der Film, die een eigen schoonheid geven kan als tegengif voor het vervalen van de dagelijksche dingen. Elke vergelijking met andere kunsten gaat ten zeerste mank en het ontkennen dat Kunst ontstaan kan past nog slechts barbaren en imbecielen. Ook het spreken over ‘louter photographische reproductie’, het ‘a priori uiterlijke en mechanische der voorstelling’ doet allerminst ter zake, want de Techniek is slechts middel en bijzaak, maar het resultaat het criterium bij uitsluiting. En wie de ‘Nibelungen’, de ‘Kroniek van Grieshuus’, ‘Variété’, ‘Manon Lescaut’, ‘Die freudlose Gasse’, ‘Kean’, ‘De Dood en het Meisje’, ‘Visages d'enfants’, ‘Gribiche’ en vele andere goede films zag (ik noemde slechts enkele namen) weet dat men reeds met strengen maatstaf meten mag.

Ook in mij is, bioscoopomgeving en veel slechte producten ten spijt, in diversis cinemis het besef gegroeid, dat het bewegen van een lichaam, het spel van handen en de mimiek van een gelaat het hart kunnen voeren naar een strand, dat welhaast niet van deze streken is. En voor mij leven reeds Boeddha en Gopa, Manon en des Grieux in een sfeer die niet meer aan de boeken toebehoort.

De Film als Kunst heeft dus productie (vergeeft de economische terminologie) en niet reproductie tot eenige taak - productie eener directe en indirecte visueele schoonheid. Het ‘groepeeren’ van genegenheid en liefde, van haat en afgunst, van alle menschelijke bewogenheden tot een ontroerend geheel, als projectie in de Film los van het reëele leven getoond, is de daad van den goeden regisseur, het individueele reiken naar éénzelfde domein die van den acteur. En zoo in beiden het Hart alleen mag spreken kan een gaaf en roerend kunstwerk ontstaan - ik denk aan Kirsanoffs ‘Menilmontant’.

Men zegt vaak dat de Film ten nauwste verwant is aan de gebieden van Droom en Herinnering (mij komt ‘Wodans wilde jacht’ uit ‘Jeruzalem’ voor den geest) en spreekt van haar ‘irrealiteit’. En zoo zijn er inderdaad meerdere en vele elementen, die vermelding verdienen. Maar het geheel is meer dan de samenstellende deelen en niet alle zijn inhaerent. Het eigen

[p. 65]

leven van de Film is voor ons een werkelijkheid maar moeilijk in woorden te vatten (wie slaagde in de ‘Cahiers du Mois’?). Ook zijn alle mogelijkheden zeker nog niet beproefd (niemand weet wat de Toekomst brengen zal - werd er aanvankelijk aan ‘abstracte’ films en prismatische deformatie gedacht?) Maar wie eenmaal door dat ‘eigen leven’ in zijn schoonste uitingen gevangen werd is reddeloos geklonken voor langen tijd. En wie Asta Nielsens spel van mond een oogen kent, begrijpt dat Gloria Swanson en Pola Negri niet waard genoemd mogen worden haar kamenier te zijn. Hij is er zich dan tevens van bewust, dat voor de Film het gevaar niet uit Europa dreigt.

Velen nu spreken van haar ‘afhankelijkheid’ in casu van de Muziek en van het Woord en wij moeten erkennen dat het woord, als aanvulling, waarschijnlijk nooit geheel en niet in elke film gemist kan worden - dat een film zonder muzikale begeleiding zéér benauwend is (hief niet één enkele harmonica ‘Menilmontant’ tot de Eeuwigheid?) Maar de wereld van de Film waarin wij zoo gaarne toeven verliest door deze erkenning het eigene niet en het gebeuren op het strakke doek behoudt zelfstandige waarde.

j.f. otten