Zeven en twintig stokpaarden

Zijnde een aantal verhandelingen, tierelantijnen, oneenigheden, gedichten, reportagies, verhalen, vertalingen en andere wissewasjes over wat de heer Johan Willem Frederik Werumeus Buning in dit leven min of meer oprecht heeft liefgehad en beschreven

[p. 40]

Stubb doodt een walvisch

Starbuck vond de verschijning van den zeeduivel een kwaad voorteeken, maar Queequeg dacht er anders over.

‘Als zien hem duvel’, zei de wilde, die zijn harpoen zat te scherpen in den boeg van zijn opgeheschen boot, ‘dan zien hem gauw pcetivisch’.

Den dag daarna was het ongewoon stil en zwoel weer, er was niets om handen, en de bemanning van de Pequod kon nauwelijks de slaperigheid weerstaan die men van zulk een leege zee krijgt. Want het gedeelte van den Indischen Oceaan dat wij bezeilden, is niet wat de walvischvaarders levendig water noemen; waarmee ze bedoelen dat men er minder bruinvisschen, dolfijnen, vliegende visschen of andere vroolijke bewoners van driftiger water ziet dan ter hoogte van de Rio de la Plata of onder de kust van Peru.

Ik had de wacht in den fokkemast; ik leunde met mijn schouders tegen de slappe bovenbramzeilvallen en wiegde loom heen en weer in de lucht, die wel betooverd leek. Wat ik ook deed, het hielp niet: in die droomerige stemming verloor ik alle bewustzijn, en de ziel verliet het lichaam; het bleef heen en weer zwaaien, als een slinger, lang nadat de kracht die hem in beweging zette, is opgeheven. Eer de algeheele vergetelheid mij overmande, had ik nog gezien dat mijn maats in den grooten en den bezaansmast al aan den dommel waren. En eindelijk zwaaiden wij dan alle drie slapende op de topstengen en bij elken zwaai die wij maakten knikte beneden aan dek de slapende roerganger mee. En ook de golven knikten met hun sloome kruinen; en over de wijde betooverde zee heen knikte het Oosten tegen het Westen en boven alles knikkebolde de zon.

Plotseling schenen onder mijn gesloten oogen bellen te barsten, mijn handen grepen als nijptangen in de touwen, de een of andere onzichtbare genadige macht redde mij het leven; met een schok kwam ik weer tot bewustzijn. En daar! recht te lij, geen veertig vaam weg, lag een reusachtige potvisch in het water te deinen als de gekapseisde romp van een fregat en zijn breede glanzende rug, zwart als van een Ethiopiër, schitterde als een spiegel in de stralen

[p. 41]

der zon. Die walvisch had, zooals hij daar lui in de deining lag en af en toe rustig zijn straal damp uitblies, veel van een burgerman die op een warmen achternamiddag zijn pijpje te rooken ligt. Maar dat was de laatste pijp van dien armen walvisch. Als had een toovenaar hen met zijn tooverstaf aangeraakt, zoo schrokken het slaperige schip en elke slaper aan boord plotseling wakker; en overal aan dek schreeuwden stemmen gelijk met de drie uit de masten den bekenden kreet toen de groote visch weer langzaam en regelmatig het fonkelend water de lucht in blies.

‘Strijken de booten! Loeven!’ riep Ahab. En op zijn eigen commando smeet hij het roer om, nog eer de roerganger het hanteeren kon. Het plotseling geschreeuw van het scheepsvolk moest den walvisch onrustig hebben gemaakt; nog eer de booten te water lagen draaide hij zich statig om en zwom lijwaarts weg, maar zoo kalm en rustig en zoo weinig rimpels in het water makend, dat Ahab, meenend dat hij misschien toch nog niet opgejaagd was, order gaf dat er geen riem mocht worden uitgebracht en dat niemand zijn mond open mocht doen dan fluisterend. En zoo zaten we op de dolboorden der booten en peddelden snel maar geruischloos voort, want bij die kalmte kon er geen zeil worden bijgezet. Toen, terwijl wij zoo onhoorbaar voortgleden op onze jacht, zwiepte het monster plotseling zijn staart veertig voet recht de lucht in en zonk weg als een toren die omver slaat.

‘Staart weg!’ werd er geroepen, een mededeeling waarna Stubb onmiddellijk zijn lucifers voor den dag haalde en zijn pijp opstak, want nu hadden we den tijd. Nadat de volle duur van zijn duik was verloopen, rees de walvisch weer en daar hij voor de boot van den rooker opkwam en veel dichter dan bij een van de anderen, rekende Stubb op de eer van de vangst. Het bleek duidelijk dat de walvisch eindelijk gemerkt had dat hij gejaagd werd. Stilte en voor-

[p. 42]

zichtigheid had dus geen zin meer. De pagaaien werden neergesmeten, de riemen kwamen rumoerig in het spel. En nog altijd puffend aan zijn pijp vuurde Stubb zijn mannen aan tot den aanval.

Ja, er was een groote verandering over den visch gekomen. Hij voelde het gevaar terdege en zwom ‘kop op’; dat deel stak scheef boven het wilde sop uit dat hij brouwde.

‘Haal op, jongens, haal op! Haast je nou, neem je tijd - maar haal ereis op; haal op voor den donder! daar gaat-ie!’ schreeuwde Stubb en splutterde rook. ‘Haal op dan een keer; met de lange slag en de ware slag, Tashego, Van de harde, Tash, - Van de harde, maak je niet warm, maak je niet warm - als de komkommers moet je wezen - kalm an, kalm an, - maar haal op dan nog een keer voor de grinnekende duvel en de grimmige dood jongens, dat de begraven lijken rechtovereind hun kist uitspringen. Haal op nog een keer!’

‘Woo-hoo! Wa-hee!’ brulde de Gay-Header terug en liet een ouden krijgskreet daveren; en alle roeiers in de trillende boot zwaaiden als vanzelf naar voren met den geweldigen slag dien de felle Indiaan aangaf.

Maar zijn wilde kreten werden beantwoord door andere, even wilde: ‘Kee-hee! Kee-hee!’ gilde Daggoo en zwiepte voor- en achteruit op zijn plaats als een rustelooze tijger in zijn kooi.

‘Ka-la! Koo-loo!’ huilde Queequeg als smakte hij zijn lippen dicht achter een hap rauwe biefstuk. En zoo roeiend en schreeuwend jaagden de booten door zee. Stubb, die zijn voorsprong hield, joeg zijn mannen nog feller op, en nog altijd woeien de rookwolken hem den mond uit. Als razenden trokken en zwoegden ze, tot de welkome kreet klonk: ‘Overeind Tashego! - smijt hem er in!’ De harpoen vloog weg. ‘Strijk gelijk’. De roeiers wrikten terug; en hetzelfde oogenblik schoot er iets heet en suizend langs al hun vuisten. Het was de lijn. Een oogenblik te voren had Stubb nog twee slagen meer om den bolder gelegd, vanwaar uit nu de steeds sneller draaiende cirkels een blauwe damp van hennep opwoei die zich mengde met de stage rookwolken van de pijp.

De lijn schoot rond en rond den bolder, maar eer ze daar was trok ze Stubb het vel van zijn handen, want zijn handlappen, vierkante

[p. 43]

stukken gepolsterd zeildoek die soms ter bescherming worden gedragen, waren per ongeluk gevallen.

Het was als hield hij het scherp tweesnijdend zwaard van een vijand vast aan het lemmer, terwijl die vijand worstelde om los te komen. ‘Smijt de lijn nat! Smijt de lijn nat!’ schreeuwde Stubb tegen den tobroeier en die rukte zijn hoed van het hoofd en plensde er zeewater in. Er werden nog een paar slagen gelegd zoodat de lijn haar plaats begon te houden. De boot joeg nu door het kokende water als een haai in volle vaart. Stubb en Tashego verwisselden van plaats - steven voor achterplecht - een ontzettend werk in die daverende herrie.

Met de trillende lijn die over de heele lengte door de boot ging en die strakker stond dan een harpsnaar, leek het of de boot twee kielen had - een die het water en een die de lucht sneed - zoo kliefde de boot beide elementen. Een witte waterval speelde voor den boeg; wervelend en woelend joeg het water in haar zog; en bij de minste beweging binnenboords, al verroerde er iemand maar een pink, trok de trillende en krakende boot haar dolboord gevaarlijk scheef door het water. Zoo suisde het voort; alle roeiers hielden zich met man en macht vast aan hun bank om niet in het zog geslingerd te worden; de hooge gestalte van Tashego aan den stuurriem boog bijna dubbel om zijn zwaartepunt laag te houden. Heele Atlantische Oceanen en Stille Zuidzeeën schenen in die razende vaart voorbij te vliegen, eer de walvisch eindelijk zijn vlucht wat langzamer nam. ‘Haal in - Haal in!’ schreeuwde Stubb tegen den boeg, en keert makend naar den walvisch begonnen allen de boot naar hem op te sleepen, ook al sleepte hij de boot nog. Weldra was Stubb langszij, hij plantte zijn knie stevig in den bok en smeet lans na lans in den vluchtenden visch; telkens week de boot op zijn commando achteruit van den woest rondwentelenden walvisch en naderde dan weer voor een nieuwen worp.

[p. 44]

Overal gutste een roode vloed van het beest af, als beekjes van een heuvel. Zijn gefolterd lichaam wentelde zich niet in zeewater maar in bloed, dat honderden meters achter de boot nog borrelde en kolkte in het zog. De lage zon bescheen dien rooden poel in de zee, wij kregen dien weerschijn in het gezicht, wij zagen elkander zitten in een gloed van licht, als roode menschen. En al dien tijd schoot er stuiptrekkend straal na straal witte damp uit het spuitgat van den visch en wolkte de rook heftig trek na trek uit den mond van den vurigen bootvoerder; en na elken worp palmde Stubb zijn kromme lans in aan de lijn waarmee ze vast zat en sloeg ze telkens met een paar vlugge slagen weer recht tegen het dolboord, en wierp ze dan telkens en telkens weer in den walvisch.

‘Sleep op! - Sleep op!’ riep hij tegen den boeg, toen de stervende visch minder woest werd. ‘Sleep op! - vlak bij!’ en de boot schoot langszij den visch. Toen boog Stubb zich ver over den boeg en draaide langzaam zijn lange scherpe lans in den visch en hield ze er in, voorzichtig draaiend en draaiend, of hij naar een gouden horloge zocht dat de walvisch had ingeslikt en dat hij bang was te breken eer hij het goed te pakken had. Maar het gouden horloge dat hij zocht was het hartebloed van den visch. En toen vond hij het; want de walvisch schrok uit zijn flauwte op tot dat onbeschrijfelijke iets dat men doodskramp noemt, wentelde zich gruwelijk in zijn bloed en sloeg over den kop in een alles overstelpende woesten, ziedenden berg van schuim, zoodat de bedreigde boot die terstond achteruit wrikte, alle moeite had om zich blindelings uit die ontzettende halve duisternis te redden in het helder licht van den dag. En toen zijn doodsstrijd matter werd, kwam de walvisch weer in het gezicht; hij lag midden in zijn branding; krampachtig trok hij zijn spuitgat open en dicht met korte hijgende, doodsbenauwde ademstooten.

Toen schoot eindelijk gulp na gulp dik rood bloed als ware het purperen droesem van wijn in de sidderende lucht, en viel weer neer, en liep druipend langs zijn roerlooze flanken in zee. Zijn hart was gebroken.

‘Hij is er geweest, mijnheer Stubb’, zei Daggoo.

[p. 45]

‘Ja, twee pijpen leeg!’ zei Stubb en nam de zijne uit zijn mond, klopte de asch uit boven het water en stond een oogenblik, in gedachten te staren naar het geweldige lijk dat hij had gemaakt.

Uit: Moby Dick of de Witte Walvisch, Amsterdam, 1929.