De witte wingerd van Frankrijk

[p. 71]

Bij een glas jonge Touraine
Over het nut van de eenvoudige drink-wijnen, en zo voorts

De blanke onweerskoppen hadden al van het eerste licht af achter de beboste heuvels gestaan, de nacht had geen koelte gebracht, het was broeierig, en dreigend weer, zelfs het water van de Loire flikkerde lui en traag groenzilver als wij de brede stroom eens zagen, ver in de velden, tussen grauwe stoffige muren door. Er was geen mens of beest of wagen op de weg, behalve een hond met een lam pootje, en dat liep voor zijn doen nog hard te hinken, om voor de bui onderdak te zijn.

Wij hadden haast; de bui steeg op van de horizon met langzaam toenemende snelheid en werd al valer en valer van gewolkte. Er stond aan het einde van de rechte weg een wit kasteel, breed en hoog, spookachtig verlicht, te midden van spookachtig helder groen geboomte, zoals dat voor een onweer is; bij een overweg waar wij moesten wachten sloeg ons de zwavelig stinkende rook van een rangerende locomotief in de neus; de distels en dorre grassen op de berm naast de weg begonnen al te bewegen en te beven van de eerste kleine wind die de bui vooruit liep.

[p. 72]

Wij vonden de zijweg, het doodstil dorp en de brede poort van een binnenhof: de regen kletterde als hagel op de plaatijzeren daken van de wijnschuur, op de minuut af dat wij er onder kwamen te staan; wij zagen de grote vaten op de binnenplaats als door een sluier van water.

In de kelders, waarheen men langs ijzeren scheepstrapjes moest afdalen, leek het op het eerste gezicht meer de stookinrichting van een grote fabriek, een donker ketelhuis, dan van een verblijfplaats voor wijn; men hield ze hier niet in vaten maar in geweldige tanks. Maar aangezien daarin de Côteaux de Touraine sliepen, waarover ons aller meester en taalvader, de onwaardeerlijke wijzeman en vervaarlijk ke wijndrinker, de grote Rabelais, eertijds vriendelijke woorden heeft gesproken, hielden wij het glas met een gerust hart bij, en bovendien, vanwege het stof in de keel, met de dorst van vele kilometers langs de wegen van de ‘Jardin de la France’, het schone Touraine. Een dorst, om het eerlijk te bekennen, waardoor men den reus Gargantua beter leerde begrijpen, en de reden en oorzaak dat Rabelais hem schiep. En de kelderknecht draaide de kranen open en liet de fonkelende Côteaux de Touraine wit bruisen in de glazen kan: eerst een ‘ordinaire’, een doodgewone, toen een Côteaux '46, toen een Côteaux '45, en toen een andere Côteaux '45, uit een beter vat. Het verschil was niet bijster groot, de smaak eerlijk en lavend, en al naar het goede, het betere en het

[p. 73]

[p. 74]

beste vat, met wat meer speelsheid en bloemige geuren.

Maar welk een weldaad, een eerlijke frisse wijn, als de mens een onweersachtige, een Rabelaisiaanse, een Gargantuaneske dorst heeft...

Eerst daarna proefden wij een proefje Vouvray, en een Mont-Louis, uit de buurt van Vouvray, waar de edeler Touraines wassen, die de tong en het verhemelte stiller en aandachtiger maken. En toch ís dit alles van één druif, die Pinot blanc, maar hier in de heuvels van Touraine uit een zachtglooiend weelderig boerenland; in de Vouvray van wijngaarden die hoog op de tufsteenrots groeien. Overigens gaat, voor de wijn van deze Côteaux, de wijn van duizend kleine boeren in een groot vat, en krijgt men in de Vouvray eerder een paar kleine vaatjes van de beste - een ‘paters-vaatje’ zoals een oud Hollands drinklied terecht opmerkt. Ja, toen wij de kelders weer uit waren, was er zo juist een kletsnat geregende roodgeschilderde tankwagen aangekomen, met Côteaux de Touraine, opgehaald bij den boer. Het spreekt; een proefje.

Maar die wijn was toch zeer zeker wat rijker en zachter? Jawel, zei de schenker, dat hebben de heren wel goed geproefd. En hij haalde ons, van de chauffeursplaats, een bemande fles te voorschijn, gewikkeld in natte oude zakken, tegen de warmte.

- C'est de Bonbonnel, un cadeau. - Aha! dus van een paters-akkertje, dat niet in het grote vat behoorde.

[p. 75]

Het was onderwijl, dat vergat ik nog te zeggen weer mooi weer geworden. De wereld geurde dankbaar na het bad, de zon scheen.

Nu moeten wij elkaar, over de gebeurtenissen van deze morgen, eens goed en terdege verstaan. Er zijn, in de wijn, en de wereld, boeren, burgers en buitenlui, edele geesten, prelaten, aristocraten en valse honden. Er is wijn geschapen om de alledaagse dorst te lessen, en er is wijn die men met grote eerbied en aandachtige lippen proeft. Er is wijn om vrolijk door het keelgat te gieten, en wijn om per mondjesmaat in ere te genieten. Met een paar duizend variaties daartussen. Er zijn grootpraters over de wijn, die alleen over de fijne flessen weten te spreken - en dan in het geleerde potjeslatijn waarmede zekere critici ook de poëzie schade en schande aandoen, omdat zij een wijs woord van onze grootvaders overtreden: ‘Wie het kleine niet eert is het grote niet weerd...’

Het gaat er namelijk in de eerste plaats om of een wijn eerlijk en oprecht is. Is hij dat, dan is ook de eenvoudigste tafelwijn, de simpele landwijn, de tafel van een vorst waardig. Er is, in Bacchus' rijk, meer verheugenis over den mens die vindt dat hij een heerlijk glas gedronken heeft, en naam en etiket en alle wijngeleerdheid vergeten is, dan over den wijngeleerde die ja en neen zit te knikken om maar geleerd te schijnen, en die dus een schijn-geleerde is. Past men dit op de wereld toe, en noemt men een goed

[p. 76]

schoenlapper meer waard dan een slecht sonettenschrijver, dan springen al de duizend parasieten en schijngeleerden van deze tijd u naar de hals...

Het mocht wat. Zet ze een glas eerlijke en oprechte Côteaux de Touraine voor, en als zij daarvoor niet dankbaar weten te zijn beseft ge een nieuwe, en zeer diepgaande variant op de uitleg van de oude leuze: In vino veritas.

Dit ten minste, scheen mij waar te zijn, toen ik bij een glas jonge koele Touraine aan den ouden, wijzen en spotzieken meester Rabelais dacht en het stof van de wereld door de keel spoelde, met een wijn die hij al eeuwen geleden geprezen heeft.

Waarna wij, bij heldere lucht en zonnig weer onder een Franse blauwe hemel de steven wendden naar de rotsen en hoge wijnakkers van Vouvray.