Het gebroken hart of De reis naar Barcelona

Een ouderwetsche, omslachtige, en sentimenteele geschiedenis en bovendien vrijwel naar waarheid verteld

[p. 126]

Een en ander
11

‘Nou?’ vroeg de meester, zoodra wij weer aan boord waren.

‘Nou,’ zei de kapitein. ‘Hij leeft nog; maar 't is mis. Hij heeft nog één kans, zegt de dokter. Als hij hier kalm in het hospitaal gaat. Maar dat wil hij niet. Hij wil niet in een eenzaam bed sterven, zegt hij. Je kan hem niet overreden, meester; dat weet je.’

‘Nee,’ zei de meester. ‘En wat nou?’

‘Ik moet zeggen dat ik het niet weet,’ zei de kapitein. ‘Bel eens voor een borrel. En

[p. 127]

over hoe laat zijn we wel klaar, stuurman?’

‘Twee uur, mijnheer. Más o menos, kan zijn...’

‘Twee uur stoom aan dek, meester.’

‘Accoord,’ zei de meester, en verdween.

‘Nou, en wat nou?’ vroeg de stuurman. ‘Je kan die man toch niet met geweld...’

‘Wie zegt dat?’ zei de kapitein. ‘Nee... Maar goed, als je hem hier laat blijven krijg je natuurlijk trammelant met het kantoor, later; gesteld dat hij blijft. En wie betaalt dat? Gesteld dat je hem meeneemt, en hij gaat er aan? Wat dan... Dat heb je er nou van als je een mensch een gelukkig uiteinde wilt bezorgen... Je had hem ook wel eens beter mogen vermanen, mijnheer, als passagiers onder elkaar. En stuurman, als u hem gisteren niet tot zingen had aangezet...’

‘Nou, nou...,’ zei de stuurman. ‘Nee, dat was die stoker, kapitein. Dat weet u ook wel.’

‘Maar als u hem nu eens een verklaring laat teekenen dat hij op eigen wil en geheel op eigen verantwoording aan boord wenscht te blijven?’

[p. 128]

‘Kan hij dat nog?’

‘Hij is goed bij,’ zei de kapitein. ‘Hij is best bij. - Maar dat is een idee. Zoo moet het maar. Ofschoon... Weet u, hij vroeg die dokter, of hij nog een glas wijn mocht drinken. Un poco de vino... Hij heeft Spaansch gesproken.

“Bino? zegt de dokter. Absoluut niet, no. Dat verbied ik u.”

En wat zegt de heer Janssen, zoo kwaad en eigenwijs als hij zijn kan?

Het is niet bino, zegt hij. Het is vino. En hij begint als halfdood mensch met de dokter te kibbelen. De juiste uitspraak is vino, zegt mijnheer Janssen.

Ja, zei de dokter, maar hij was uit het Noorden, van Passages.

Dat kon wel wezen, zegt mijnheer Janssen. Maar men moet zich aan de juiste uitspraak houden. En hij draait zijn hoofd opzij met zijn witte geplukte kraaienhals in die rotte nachtjapon van hem, en wil niet meer van ons weten. Nou jij, meester.’

‘Die man zal Onze Lieve Heer nog veel

[p. 129]

last bezorgen,’ zei de meester. ‘Wat heb die nou aan de heele schepping gehad, behalve dat beetje vertier aan boord; die kan wel een paar vragen stellen. Nou ja, pardon, kapitein... Enfin; maar nou ons.’

En wij stelden een stuk op. De heer J.Z. Janssen, geboren te... En zoo voorts. Ik bleef zitten rooken terwijl de schrijfmachine van den kapitein klapperde.

‘Ook al een oudje,’ zei hij, van het werk opziende. ‘Waar was ik nou: ... dat hij tegen het strikt advies van den geraadpleegden geneesheer... (Hoe heet die vent nou... Sr X. Christobal de Lima... wat een naam) het voornoemde schip niet heeft willen verlaten, en...

En zoo zwoegde hij verder, tot het einde.

‘Dan ga ik nu maar ineens even naar hem toe,’ zei hij. ‘Eer het te laat is. Arme kerel.’

Hij was lang weg. Het was eenzaam in zijn kajuit. Ik ging naar de foto's van zijn vrouw en kinderen staan kijken. En naar de kalender. Het was 27 Mei op de kalender. De spreuk luidde:

[p. 130]

 

In het huis mijns Vaders

 

Zijn vele woningen.

De kranen van den wal zwaaiden met kisten voorbij de open kajuitsdeur. Ik ging naar de kranen staan kijken. De derde stuurman stond in het donkere gat van een luik te kijken. Er ging een meisje voorbij aan den wal. Hij wierp haar een kushandje toe. Toen was de kapitein weer binnen. Hij ging zitten, legde het papier op tafel en bleef er naar zitten kijken.

‘Wat ik nou beleefd heb...,’ zei hij.

‘Wilde hij niet? Zal ik het probeeren?’

‘Nee, hij heeft geteekend,’ zei de kapitein. ‘Maar hij heeft meer gedaan. Moet u zien.’

Ik nam het papier, en las. Dat document zal ik niet vergeten. Het luidde:

De heer Jacob Zacharias Janssen, geboren te Assen den 7 Juli 1878, zonder beroep, voormalig leeraar in de Duitsche taal, thans woonachtig te Velp (Gld.), Rozendaalschelaan 44bis, verklaard als passagier van het

[p. 131]

s.s. ‘Titania’ der K.N.S.M., met bestemming naar Barcelona, dat hij tegen het strikt advies van den geraadpleegden geneesheer, Sr X. Christobal de Lima, te Cartagena, het voornoemde schip niet heeft willen verlaten, en op zijn uitdrukkelijken wil, niettegenstaande door mij als gezagvoerder dringend en herhaaldelijk aangemaand, gepersisteerd heeft aan boord te willen blijven. Hij verklaard dat alle gevolgen en kosten van dien voor zijne rekening en verantwoording zullen zijn.

Op dit blad getypte tekst waren twee d's met een fijn rood streepje doorgehaald en aan den kant van het papier stond een t. Ook de woorden van dien waren rood doorgestreept en daarboven stond in dezelfde fijne letters: hiervan. De doorhalingen en letters waren zooals ik zei in rood schrift. Ik herinnerde mij dat de heer Janssen een schuifpotlood met roode en zwarte stift bezat; de oude schoolmeester.

‘God almachtig,’ zei ik.

[p. 132]

‘Ja,’ zei de kapitein. ‘Ik ben er kapot van. Op het randje van leven en dood schrijft dat mannetje met rood potlood; dat's niet menschelijk meer.’

‘Er zit ook iets grootsch in,’ zei ik, eer ik het wist.

‘Dat 's nou weer net iets voor u!’ zei de kapitein, en nam mij het papier af.

Wij hebben om beurten bij den heer Janssen gewaakt. Hij sliep, zoodra wij buitengaats waren en de zee hem wiegde. Omstreeks vier uur liet hij mij roepen door den hofmeester. - Of ik een glas wijn kwam drinken.

‘Een glas wijn?’

‘Ja, dat wil hij graag. Hij heeft er zelf ook om gevraagd, maar hij drinkt niet meer dan een droppel, iedere keer dat je hem helpt, hoor mijnheer. Ik had er eerst half water bij gedaan, maar dat merkte hij best.’