Nederduitsch taalkundig woordenboek. M, N. O

[Molen]

MOLEN, z.n., m., des molens, of van den molen; meerv. molens. Een werktuig, waarop andere ligchamen, door middel van raderwerk, gemalen, dat is verbrijzeld, worden: zie hoe de bloemekrans den ruiwen molen dekt. Hoogvl. Zoo zijn een gortmolen, handmolen, koffijmolen, runmolen, enz. In verdere beteekenis, worden ook andere raderwerken, waarmede men iets snijdt, stampt, stoot, windt enz., molens genaamd, als: zaagmolen, papiermolen, slijpmolen, twijnmolen, volmolen snuifmolen, enz. Windmolen, die door den wind bewogen wordt, watermolen, die door het water bewogen wordt; en van hier de spreekwijs: dat is water op zijnen molen, dat helpt hem, tot bevordering van zijne voornemens. Een watermolen is ook die, waardoor het water van de eene naar de andere plaats gevoerd wordt. Daar is wat in den molen, daar is wat op handen. Hij poogde hun vroedt te maaken, dat diesgelijk bestek in den moolen was. Hooft. Hij wijst het koren van zijnen molen, hij benadeelt zich zelven. Eenen slag van den molen hebben, half gek zijn. Verkleinw. molentje: Gij loopt met molentjes, gij gedraagt u als een kind, gekkelijk. Van hier molenaar, een eigenaar, een bewoner van, een

[p. 138]

arbeider op eenen molen - een zekere zeevisch - een bloedeloos diertje, een mulder anders genaamd, molenaarster, molenaarswijf. Zamenstell.: molenas, molenberg, molengeld, molenheuvel, molenijzer, waarin de molen draait, molenkar, molenligger, onderste molensteen, molenmaker, molenmeester, molenpaard, molenpranger, de vang van eenen molen, molenrad, molenroede, molenstander, molensteen, molenstof, stuifmeel, molentreem, (molentrechter) molenwerf, molenwiek, molenzwengel, enz.

Molen, neders. möle, deen. molle, zw. mölla, hoogd. mühle, ijsl. mijlna, eng. mill, angels. mylen, fr. menle, moulon, boh. mleyn, pool. mlyn, russ. melne, finl. mylly, ierl. mulinn, bretan. meal, wall. melin, milin, lat. mola, ital. molino, sp. maela, hong. malom, gr. μυλη. Alles van malen.