[Moeder]
MOEDER, z.n., vr., der, of van de moeder; meerv. moeders. Verkleinw. moedertje. Eene vrouw, die een of meer kinderen ter wereld brengt, of gebragt heeft: zij alleen is moeder van al die kinderen. Eene blijde moeder worden. Van dieren gebruikt men het ook: ghij en sult het bocxken niet koken in zijns moeders melck. Bybelv. Ende de moeder sittende op de eijeren. Bybelv. Hierheen behoort bijenmoeder, in het gemeene leven moer geheten. Van plantgewassen: zij zullen (schoon gegriffeld in de eene of andere edele loot) dezelfde wrange vrugt dragen, als haer moederheester. Hervey's Overz. Figurel., noemt men eene bejaarde vrouw, al weet men niet, dat zij ooit gebaard heeft, moeder, moedertje, in het gemeene leven. Eene vrouw, die de plaats van moeder bekleedt: de moeder in een weeshuis. Hierheen behooren de zameng. binnen - buitenmoeder, stiefmoeder, kloostermoeder, minnemoeder, vroedmoeder (vroemoer in de dagelijksche taal) enz. Een ding, eene zaak, die de grond van het aanwezen en de voordduring van iets anders, en tevens, spraakkundig, van het vrouwelijke geslacht is: de aarde is onzer alle moeder. Eene hartsgesteldheid, die, gelijk zij de vruchtbre moeder van allerlei bevalligheden is, zoo ook enz. J. Frantzen. Iets, dat, boven anderen, in oorsprong eerder is, of, in gezag uitmunt: eene stadt, die eene moeder is in Israel. Bybelv. Eindelijk, noemt men de
schelp van den paarlvisch, paarlemoeder, of, paarlemoer, omdat men dacht, dat, daaruit, de paarl haren oorsprong had. Van hier moederlijk. Moederlijk alleen was oul. geheel alleen, waarvoor men thands in de gemeenzame verkeering zegt moederziel alleen. Zamenstell.: moederdeugd, oorsprongelijke deugd, moederhart, moederloos, moedermaagd, moedermelk, moedermoord, moedermoorder, moedermoordster, moedernaakt, zoo naakt als men ter wereld kwam, moederslag, z.n., m., moedermoord, moederslagt, z.n., vr., moederslagtig, moederspraak, moedertaal, moederziek, moederziel: er was geene moederziel; in de dagelijksche taal - moederzog, moederzoontje, moeders lieveling, moederzorg, moederzot, zeer op de moeder gesteld,
Auteursrechtvrij