Nederduitsch taalkundig woordenboek. A. B, C, D

[Brengen]

BRENGEN, bedr. w., onregelm. Ik bragt, heb gebragt. In de uitgestrektste, en, vermoedlijk, eigenlijkste beteekenis, de plaats eener zaak veranderen, dezelve van de eene plaats af- en naar de andere heenvoeren. Eigenlijk: zijn geld in zekerheid brengen - hij heeft een groot vermogen uit Amerika gebragt. Figuurlijk, met bijwoorden: ik konde het daarheen niet brengen, dat hij in den voorslag bewilligde. Hoe ver hebt gij de zaak gebragt, hoe ver zijt gij daarin gevorderd? Hij heeft het zeer ver gebragt, heeft een groot vermogen verworven, is in groot aanzien geraakt. De verstrooide troepen weder tezamen brengen. Met voorzetsels: zijne waren aan den man brengen, verkoopen. Iets aan den dag, aan het licht brengen, ontdekken. Iets op de baan brengen, maken, dat daarvan gesproken, of daarover gehandeld worde. Iemand iets uit het hoofd brengen, maken, dat hij er van afzie, het late varen. Iets in rekening brengen, op de rekening stellen. Iemand in gevaar - zich zelven in het verdriet brengen, maken, dat iemand in gevaar kome, zich zelven

[p. 476]

verdriet veroorzaken. Armoede en verachting over iemand brengen, ook iemand tot armoede, verachting, wanhoop enz. brengen, hem in armoede enz. storten. Iemand om het leven brengen, vermoorden. Iemand op den troon brengen, maken, dat hij op den troon kome, en overdragt., iemand tot magt en aanzien verheffen. Een lijk onder de aarde brengen, begraven, overdragt., iemand onder de aarde brengen, deszelfs dood veroorzaken. Iets te voorschijn brengen, laten zien. Iets tot stand brengen, voltooijen.

In eene bepaaldere beteekenis, dragen, om het eenen anderen overteleveren. Eigenlijk: breng mij eene kaars - breng dezen brief aan mijnen vriend. Iets ter markt brengen, ook overdragt., iets voordragen. Andwoord op iets brengen. Figuurlijk, melden, vermelden: eene blijde tijding brengen. Voordbrengen: een kind ter wereld brengen. Aan, of bij zich hebben: het kind heeft deeze vlak met zich op de wereld gebragt - wij hebben, bij onze komst in de wereld, niets medegebragt. Toedienen, aanbieden: iemand een glas wijn enz. brengen, ook enkellijk: het iemand brengen. Vorderen, noodzaaklijk maken: de omstandigheden bragten het zoo mede.

Voeren, leiden, geleiden, van personen. Eigenlijk: eenen dief in de gevangenis brengen. Iemand naar huis, te bed, enz. brengen. Figuurlijk, tot iets bewegen: mijne aanspraak bragt hem tot schreijen. Zorg toch, dat gij hem daartoe brengt. Men zal hem dra tot bekendnis brengen. Iemand tot gehoorzaamheid, tot berouw, enz. brengen. Van hier brenger, brengster, brenging.

Dit woord is reeds bij Ulphil. briggan, bij Kero pringan, bij Ottfr. bringan, bij Willeram. bringon, in het deen. bringe, zweed. bringa, angels. bringan, eng. to bring. Helwig en Wachter zijn, bijna, de eenigsten, die het gewaagd hebben, om aan de afstamming dezes woords te denken; dan, ongelukkiglijk zijn zij op het gr. παρεχειν gevallen. Ihre houdt het voor vermetelheid, om den oorsprong van zulk een oud woord optezoeken. Adelung echter laat zich daardoor niet afschrikken, en beschouwt het hoogd. bringen als zamengesteld van het voorz. be en ringen.