Nederduitsch taalkundig woordenboek. A. B, C, D

[Beide]

BEIDE, bijv. naamw., welk alsdan gebruikt wordt, wanneer twee dingen tezamen genomen worden, of als tezamen genomen beschouwd moeten worden, voor alle twee. Het komt meest in het meerv. getal voor: beide handen gebruiken - aan beide oogen blind zijn - beide mijne zusters. Ook wordt het als een zelfst. naamw. gebruikt: zij zijn beiden arm - een van beiden heeft het gedaan - geen van beiden - met beider bewilliging.

Somwijlen wordt er het woord alle voorgeplaatst, om meer nadruk aan beide te geven: zij beschaamde ons alle beiden - zij zullen alle beiden omkomen. Ook zegt men beiden te gader, d.i. tegelijk: en si wandelden beide te gader. Byb. 1477, waarvoor, in straattaal, beidegaar, of beijegaar, gebezigd wordt.

Wanneer echter twee tezamen genomene dingen als een geheel beschouwd worden, dan staat beide in het enkel-

[p. 328]

voudige getal: men beschuldigt hem van valschheid en bedrog, maar beide is ongegrond. Ik verhaalde den arts, dat ik wel geslapen en sterk gezweet had; beide is goed, andwoordde hij mij. Intusschen kan men dit beide niet als enkelvoudig gebruiken, wanneer van personen, maar alleen als van zaken gesproken wordt, en wel van zulke zaken, welken als een geheel beschouwd kunnen worden. Men zegt, b.v. van twee boeken niet beide bevalt mij, maar beiden bevallen mij.

Nog kan hier aangemerkt worden, dat de Ouden het woord beide, meermalen, tot drie dingen betreklijk maakten, b.v. beide wijn, zout ende coren. M. Stoke.

Hoogd. beyde, deen. baade, pool. oba, eng. both, bij Kero pedo, bij Ottfr. bethiu, bethe, bediu, bij Tatian. beidu, angels. butu, butwo, batwo. De afstamming van dit woord is nog zeer twijfelachtig.