Het leven van Guido Gezelle, Vlaamschen priester en dichter

[p. 9]

Boek I
De vormingsjaren 1830-1854
Kiem en bloemknop

[p. 11]

1. Huis en lucht

Te Brugge, in de oude vaderstad......

(Kleenged.)

HOE stil en rustig is die Oostkant van Brugge! Dubbel stil, bij de andere stadswijken. Ondergaat de verandering, wanneer gij uit de prachtige middenstraten komt: uit Steenstrate, Markt, Vlamingstrate, Academiestrate. Reeds op 't Van Eyck-plaatsken, bij 't oude St. Jans weeghuus, nu boekerij, wordt gij de diepere eenzaamheid gewaar. Volgt den rechteroever van dat water, daar recht voor u, - 't is de Spinolareie - en t'enden uit, bij 't kanaal dat uwe richting dweerscht, sla rechts om. Gij zijt op den Verwersdijk. Hoe eigenaardig stil langs die verlaten kaai; nog rijzen hoogere heerengevels van ouden, weelderigen bouw. Kom, gaan wij hier de Ste. Anna-brugge over en kuieren wij Ste. Annastraat in. Wij zijn de groote stad uit, niets meer dat herinnert aan gewezen rijkdom noch handelsgrootheid. Renteniershuisjes, burgerswoningen, stil en zedig. Hier de kerk, met haar spitsen toren, een dorpskerk gelijk, zoo van buiten te zien. Zij staat, oud en grijs op haar eigen ruimere plaats. Eenige brave christenen komen in en uit, ingetogen en tevreden in hun nederig, dagelijksch leventje, stadsleven toch, maar zoo innig-rustig! Achter 't koor willen wij rechts de straat inslaan: Jerusalemstrate heet het

[p. 12]

hier. De zoete droom van middeleeuwsche geloofsvrede daalt in u neer. Hoe goed moet het zijn, hier te wonen in een van die rankgebouwde huizen, hoe diep-vreedzaam voor geesteswerk, nabij de gemakkelijkheden van de stad, en toch zoo ver van haar reeds!

Wat rijst daar voor Oostersche toren? De halve maan en het kruis daarboven! 't Is Jerusalem in Vlaanderen, gesticht en gebouwd in de XVe eeuw door de rijke Genueesche familie der Adornes, die hier hunnen rijkdom besteedden aan godvruchtige en liefdadige werken. Zoo ‘weten de arme lieden rond Jerusalem te Brugge beter hoe 't graf Christi was als veel hooge geleerden, dank zij hunnen burgemeester van dien tijd!’¹⁾

De eerste stichters waren Pietro en Giacomo Adornes, en het praalgraf daarbinnen, vóór 't hooge koor, is dat van Anselmo, ‘die de heiliggrafkerke versierde, welke zijn vader gebouwd had, benevens zijn huis en het huis waarin die dit schrijft geboren is’.²⁾

Hij ‘die dit schreef’ in 1867, heette Guido Gezelle. 't Is naar zijn geboortehuis dat ik u brengen wil.

Die Adornes' hadden uitgestrekte bezittingen aan deze zijde van de stad. Hun hof was nevens 't kerksken hier, waar nu dat kloostertje is. Slaan wij links deze straat in, dan vinden wij er eene reeks van zes ‘godshuizekens’ voor twaalf arme vrouwen, door hen op hunnen grond gebouwd. Zulke huizekens staan er in Brugge met heeler straten: zonder verdiep, met gegevelde, hooge zoldervenster, gewitte muren, groene ronde deurkens, lijk boeren-

1) R.d.H. I. 154.

2) R.d.H. II. 375.

[p. 13]

de jeruzalemskerk te brugge

[p. 14]

woningen in stad. Van hier wordt de stilte al dieper, met moeite wat spelende kinderen, een vrouwtje hier en daar. Nu rechts op, dat is de Rolleweg, in dit gedeelte bijna onbewoond: blinde muren van groote hovingen, met een poortje nu en dan: een echte landweg. 't Gras groeit er ongestoord, zelfs tusschen de steenen, en, langs de zijden, netels en veldbloemen. Kijk, ginder loopen wij 't land in, zou men zeggen. 't Is de Ste. Kruisveste: boomen en lucht.

Deze rechterzijde, of Zuidzijde der straat behoorde tot 1586 geheel aan de Adornes. Er stonden hier en daar eenige boerenhuizen, en de Gilde van Mijnheer Ste. Sebastiaen had verder, tegen de veste, haar schuttershof, tot zij in 1573 daar over verhuisde en het schoone toreken bouwde dat ge links ziet uitsteken. Maar 't oude boerenhuis, hier rechts, is nog uit Adornes' tijd. En groot, hoog dak, doorbroken van twee puntgevels met elk een vensterken; daartusschen een hooge, zware schouw en nevens deze een enkel deurtje; geen vensters beneden.¹⁾ De voorzijde van 't huis is naar 't Zuiden gekeerd, ouder, verstandiger gewoonte. Zie, links boven de deur zit een arduinen steen met gouden letters:

Heer en Meester GUIDO GEZELLE, Priester-Dichter, is in dit huis geboren den 1en van Mei 1830.
Hij stierf in het Engelsch Klooster waar hij Bestierder was den 27 in November 1899.

En daaronder het wapen met den Brugschen Leeuw.

1) Zoo was het huis, tot weinige jaren geleden, wanneer er eene verdieping werd opgebouwd.

[p. 15]

gezelle's geboortehuis