Vaderlandsche historie. Deel 10

XXIX.
Verbond van onderlinge bescherming met den koning van Frankryk.

Terwyl de Staaten met Koning Jakob handelden, haddenze ook een buitengewoon Gezantschap, bestaande uit Henrik van Essen, Raad in den Hove van Gelder en Zutfen, Nikolaas van Boekhorst, Heer van Noordwyk, en Adriaan Pauw, Ridder, Heer van Heemstede, naar Frankryk gezonden. Die van Zeeland hadden 'er gaarne eenen Zeeuw onder gehad, gelyk te vooren wel geschied was^(s). Doch men hadt niet geraaden gevonden, hun hierin te wille te zyn. De Vereenigde Staaten zagen klaarlyk, dat zy, zonder't vernieuwen der voorige verbindtenissen met Frankryk en Groot-Britanje, den Spaanschen, te lande, geene genoegzaame afbreuk konden doen, en slegts verweerenderwyze konden oorloogen; waarom zy geraaden von den, Frankryk aan te zoeken, om onderstand^(t). De gelegenheid was

(s) Missive der Staat. van Zeeland ann zyne Excell. in de Notul. van 't jaar 1624. bl. 39.

(t) Instruct. voor de Ambassad. in dato 13 Febr. 1624. MS.

[p. 496]

hun thans gunstig. De Huwelyks handeling met Groots - Britanje was begonnen. Lodewyk de XIII. hadt, daaren boven, tot zekere onderneeming van gewigt, eene Vloot noodig, welke de Staaten hem zouden konnen verschaffen. De handeling hadt dan eenen gewenschten uitslag. Den tienden van Zomermaand, slooten de buitengewoone gezanten, nevens Gideon van Boetselaar en Asperen, Vryheer van Langerak, der Staaten gewoonlyken gezant, een Verdrag met den Koning, waarby hy beloofde ‘hun, in dit jaar, twaalf honderdduizend, en in ieder der twee volgende jaaren, een millioen ponden op te schieten, welke penningen zy hem, drie jaaren na het treffen van Vrede of Bestand, wederom voldoen zouden. Ook beloofden zy geene Vrede of Bestand te zullen maaken, zonder den raad en tusschenkomst zyner, Majesteit. Voarts, zouden zy den Koning, op zyne begeerte, eenige Oorlogsschepen verhuuren of verkoopen, en hem, zo hy in oorlog raaken mogt, met de helft der opgemelde somme, of met manschap en schepen naar evenredigheid, ondersteunen; indien zy zelven vrede hadden, of indien de veiligheid van hunnen Staat zulks konde gedoogen.’ De Koning hadt begeerd, dat zyne bewilliging vereischt werdt, tot het sluiten van Vrede of Bestand doorde Staaten. Doch hunne Gezanten wisten dit zynen Gemagtigden te ontleggen. By een afzonderlyk punt, werdt beraamd, dat de onderdaanen des Konings, Krygsluiden en anderen, den Roomschen Godsdienst zouden mogen bywoonen, in 't Huis van 's Konings Gezant in den Haage; doch dat

[p. 497]

zulks geenen on derzaaten der Vereenigde Staaten zou vrystaan^(u). Men handelde, wyders, over verscheiden' byzondere zaaken, den Koophandel en Zeevaart aangaande, zonder iets te sluiten^(v).

(u) Art. particulier du Traité. M.S.

(v) Traité entre la France & les Prov. Unies M.S. Zie ook Aitzema I. Deel, bl. 284 enz. 351 enz.