Vaderlandsche historie. Deel 10

[p. 448]

XXI.
DeGroot schryft zyne Verantwoording.

Hugo de Groot, die, in 't jaar 1621, uit deeze gevangenis, ontkomen was, en zig nu te Parys onthieldt, arbeidde, aldaar, eenigen tyd, aan eene Verantwoording van zig zelven en van hun, die, ten zynen tyde, aan 't roer der Regeeringe gezeten hadden. 't Werk, afgeschreeven zynde, werdt, heimelyk, herwaards gezonden, en, te Amsterdam, op de drukpers gelegd. 't Was nog niet afgedrukt, toen men, te Lillo, eenige Brieven van den Schryver hebbende aangehouden, uit dezelven, ontdekte, dat hy eene Apologie of Verdediging, in Holland, op de pers hadt. Voorts, vondt men, onder deeze Brieven, ook eenen aan den Heere van Groeneveld, oudsten Zoon des onthalsden Advokaats; welken brief men verstondt, eenige bedenkelyke uitdrukkingen in te houden; en eenen aan den Heere van Stoutenburg, Groenevelds Broeder, in cyfer⁺ geschreeven^(a). Doch de Groot schreef, kort hierop, aan de Staaten van Zeeland, dat deeze Brieven geen ander geheim dan dat van 't drukken zyner Verantwoording behelsden. Men deedt, ondertusschen, zo veele moeite, met vraagen en uitvorschen, dat men de Drukkery, daar 't werk op de pers lag, ontdekte. Men moest hier dan't drukken staaken; doch 't werdt, te Hoorn, door den Drukker Izaak Willemszoon Verbeek, hervat en uitgevoerd. 't Boek kwam,⁺ in Slagtmaand deezes jaars, in 't licht^(b). Doch 't verspreiden, hebben en leezen van het zelve werdt, terstond, strengelyk verbooden^(c): welk verbod egter niet heeft konnen te wege-

+ 't Drukken derzelve wordt ontdekt.

(a) Resol. Holl. 15 July 1622. bl. 113.

+ Streng verbod van dit Boek.

(b) K. Brandt Leven van H. de Groot, bl. 287-302.

(c) Groot-Plakaatb. I. Deel, kol. 451.

[p. 449]

brengen, dat het boek niet meermaalen gedrukt en van veelen gelezen is, en, in laater' tyd, de algemeene goedkeuring weggedraagen heeft. 't Plakaat, waarby dit Boek verbooden werdt, verklaarde den Schryver ook straf baar aan lyf en goed: 't welk hem gelegenheid gaf, om Koning Lodewyk den XIII. te verzoeken, om deszelfs bescherming, die hem, gunstiglyk, verleend werdt^(d). Joan de Haan, gewezen Pensionaris van Haarlem en nu Raad van den Hertoge van Holstein, meende, dat de Groot, in deeze zyne Verantwoording, niet klaar genoeg gesproken hadt van de eigenlyke oorzaaken der veranderinge in den staat des Lands. Hy moest, zyns oordeels, vooral, duidelyk getoond hebben ‘wie dien toeleg overlang by zig zelven hadt bedagt, om, met vernietiging van 's Lands vry- en geregtigheden, en verdrukking der voornaamste, oudste en getrouwste Patriotten, te geraaken tot meerder of onbepaald gezag.’ Doch de Groot was van gedagten, dat de tegenwoordige toestand der zaaken in Frankryk niet gehengde, dat hy vryer en openlyker schreeve^(e). Ondertusschen, ziet men hieruit, hoe zeer sommigen van hun, die der oude Regeeringe gunst toedroegen, gebeeten waren op hem, dien zy voor de voornaamste oorzaak hielden van de verandering des jaars 1618. Doch dit bleek nog veel duidelyker, in Sprokkelmaand des volgenden jaars, toen men eenen aanslag op het leeven van Prinse Maurits ontdekte,

(d) K. Brandt Leven van H. de Groot, bl. 306-310.

(e) Brandt IV. Deel, bl. 824.

[p. 450]

aan welken eenigen, die, by de gemelde verandering, hunne ampten kwyt geraakt waren, en eenige bekende Remonstranten deel hadden. 't Zal der moeite wel waardig zyn, dat wy den aanleg, voortgang en uitslag deezer roekelooze onderneeming, omstandiglyk, ontvouwen.