Vaderlandsche historie. Deel 10

VII.
De Aartshertogen verzamelen een Leger, ten dienste des Keizers.

De Aartshertogen bragten, tegen 't volgende najaar, een aanzienlyk Leger op de been, tun dienste des Keizers. Men begrootte het op zesentwintigduizend knegten en vierduizend paarden. De Markgraaf Spinola hadt 'er 't be-

[p. 405]

vel over. 't Volk was tusschen Rynberk en Wezel byeen gebragt. Terwyl het verzameld werdt, hieldt Prins Maurits zig, met zestien vendelen knegten en dertig kornetten paarden, een uur gaans beneden Wezel, om op de beweegingen des Markgraafs te waaken, en zig, daarna, met de benden, door de Duitsche Vorsten byeen gebragt, te vereenigen. Koning Jakob hadt zig laaten overhaalen, om vierentwintighonderd Engelschen herwaards te zenden, onder Hoxatio Vere. Doch eer zy zig met de Staatsche⁺ troepen vereenigen konden, hadt Spinola reeds eenen inval gedaan in de Neder-Palts, welke hy, in eene maand tyds, op Heidelberg, Manheim en Frankendaal na, geheellyk bemagtigde. Te vooren, hadt hy zig meester gemaakt van Dietz, in 't Graafschap Nassau, 't welk deerlyk geplonderd was^(y). In Wynmaand, kwamen de Engelschen, verzeld door de Staatschen, onder Prins Fredrik Henrik, eerst by het Duitsche Leger, onder den Markgraave van Anspach, in de Palts. Doch oneenigheid onder de Opperhoofden was oorzaak, dat 'er weinig kon uitgevoerd worden. Ook vorderde het ruwe jaargetyde, dat men de Staatsche Ruitery te rug ontboodt. Doch de Knegten en Engelschen betrokken de Winterlegeringen, in de drie genoemde Plaatsen van de Palts^(z). Prins Maurits wierp, om Spinola⁺ den aftogt langs den Ryn naar Rees te beletten, eene schans op, tusschen Bonnen Keulen, op een Eilandje, Romperwaard genaamd. Men gaf,

+ Spinola valt in de Neder-Palts.

(y) Resol. Holl. 31 Aug. 1620. bl. 194.

(z) Rapin Tom. VII. p. 133-135.

+ Paapenmuts gestigt, door Prinse Maurits.

[p. 406]

aan deeze schanse, naar haare vierkante gedaante, den naam van Paapenmuts^(a). De Keurvorst van Saxen was, in Wynmaand, ook in de Neder-Lausnits gevallen, welke hy zig geheellyk onderworpen hadt. De Hertog van Beyeren, Opper-Oostenryk bemagtigd hebbende, voegde zig, omtrent den zelfden tyd, by het Leger onder den Graave van Bucquoi. De verkooren' Koning Fredrik hadt zyne magt in Boheeme⁺ byeen gebragt. De vereenigde Legers, eenige Plaatsen in dit Ryk hebbende veroverd, trokken regtaan op de Hoofdstad, omtrent welke, in Slagtmaand, een bloedige slag voorviel, waarin Fredriks Leger de nederlaag kreeg. Hy zelf, in Praag gebleeven zynde, week, na 't ontvangen der smertelyke tyding, met zyne Gemaalin, Kinderen en eenigen Hofstoet, ter Stad uit, zynen weg neemende naar de Vereenigde⁺ Gewesten. De Staaten, van zyne reize verwittigd, zonden hem eenige Ruitery te gemoet, die hem tot Emmerik begeleidde. Van hier werdt hy, in een Jagt van den Prinse van Oranje, den stroom afgevoerd^(b). In de Lente des volgenden jaars, kwam hy in den Haage aan. De algemeene Staaten ontvingen hem beleefdelyk, en deeden hem zynen intrek neemen in 't Huis van den Heere van der Myle^(c). Wy zullen, hierna, gelegenheid hebben, om te melden, hoe 't verder met de zaaken van den verdreeven Vorst afliep.

(a) Van den Sande VI. Boek, bl. 86.

+ Nederlaag van Koning Fredrik, by Praage.

+ Hy wykt naar Holland.

(b) Van den Sande VI. Boek, bl. 87.

(c) Resol. Holl. 9 Maart - 8 April 1621. bl. 45. Aitzema I. Deel, bl. 46.